Олимпийн наадмын хамгийн хачирхалтай, хөгжилтэй түүхийн эзэн бол Японы тамирчин Шизо Канакүри. Тэрээр 1912 оны Стокхольмын олимпийн марафоны төрөлд оролцохоор эх орноо төлөөлж, Шведэд иржээ. Марафоны өдөр ч болж, тамирчид гараанас гарав. Марафон эхлээд 16 миль өнгөрсний дараа Канакүри зохион байгуулагчдад хэлэлгүй тэмцээнийг орхиж, нутаг буцжээ. Түүнийг ор сураггүй алга болсон иргэдийн жагсаалтад бүртгэж, 50 жил хүлээсэн гэнэ. Хожим нь бүх зүйлийг учиг тайлагдаж, Канакүри 1967 онд дахин Стокхольм хотноо эргэн ирж, марафоноо дуусгажээ. Түүний хугацаа нь 54 жил, 8 сар, 6 өдөр, 5 цаг, 32 минут, 20.379 секунд гэж бүртгэгдсэн аж. Энэ ч утгаараа тэрээр олимпийн наадмын марафоны төрөлд хамгийн удаан гүйсэн тамирчнаар тодорсон юм.

ТЭГВЭЛ ЯГ ЮУ БОЛСОН БЭ? 

Шизо Канакүри Нагоми гэх хөдөө тосгоны хүүхэд байсан бөгөөд өдөр  бүр дөрвөн миль гүйж, гэрээсээ сургуульдаа очдог байжээ. Үүнийхээ ачаар гүйлтийн тамирчин болсон гэнэ. Тэрээр 1911 онд дотоодын тэмцээндээ түрүүлж, 1912 оны Стокхольмын олимпод Япон улсыг төлөөлөх хоёр тамирчны нэгээр сонгогдов. Гэхдээ тухайн үед тамирчид өөрсдөө зардал болох 1800 иенийг олох хэрэгтэй байлаа. Канакүригийн ангийнхан ч улс даяар хандивын аян өрнүүлж, 1500 иен цуглуулжээ. Харин түүний ах Санэцүкү Канакүри үлдэгдэл 300 иенийг нь өгөв.

Шизо Канакүри олимпийн бэлтгэлээ жүдог үндэслэгч Кано Жигоротой хийж байсан түүхтэй.

Ийнхүү зардлаа олчихсон Канакүри Шведийг зорив. Гэхдээ нисэх онгоцоор бус 18 өдөр үргэлжилсэн усан онгоц болон Транс-Сибирийн галт тэрэгний аяллаар Стокхольмд хүрчээ. Урт удаан аяллын улмаас Канакүригийн бие муудаж, их л сульдсан гэнэ. Цагийн зөрүү, хоол, орчин гээд бүхэлдээ дасах хэцүү байлаа. Ядаж байхад дасгалжуулагч Хёозо Омори нь сүрьеэгийн улмаас бие нь муудаж, тамирчнаа хангалттай бэлдэж чадсангүй.

Марафоны өдөр Стокхольм хотод айхтар халуун болж, тамирчид ч ухаан алдаж, Португалын гүйгч Франциско Лазаро халууны улмаас энэ өдөр амиа алдсан нь орчин цагийн олимпийн түүхэн дэх анхны үхэл байлаа. Канакүригийн ч бие сульдаж, 16 миль гүйгээд амрахаар шийдэв. Ингэхдээ замын хажуугийн цэцэрлэгт хүрээлэнд болж байсан арга хэмжээгээр саатаж, нэг цаг гаруй жүржийн шүүс уужээ. Бие нь ч тэнхэрч, марафоноо дуусгаж чадаагүйдээ ичсэн тэрээр зохион байгуулагчдад мэдэгдэлгүй нуцаг буцсан аж.

Шизо Канакүри 1916 оны олимпод оролцохоор эрхээ авсан ч дэлхийн нэгдүгээр дайны улмаас олимп цуцлагдаж, 1920 оны Антверпын олимпод өрсөлдөж, 16 дугаар байр эзэлжээ.

Хожмоо 1967 онд Шведийн нэгэн сэтгүүлч Канакүриг газар зүйн багшаар ажиллаж байгааг олж мэдэн "Sveriges Television"-ий урилгаар Стокхольм хотод авчирч, марафоноо дуусгах боломжийг олгожээ. Тэрээр онгоцноос буумагцаа биеэ халааж, бариандаа орсон гэнэ. Үүгээр ч зогсохгүй өнөөх жүржийн шүүсээр дайлсан швед гэр бүлийн хүү болох Бенгт Петретэй уулзаж, талархсан сэтгэлээ илэрхийлсэн юм. 1912 онд Канакүри япон ханзтай гаалийн бичгээ үлдээснийг тус швед гэр бүл талархлын бэлэг гэж бодон олон жил хадгалж байжээ.

Шизо Канакүри 1983 онд таалал төгссөн бөгөөд тэрээр гэрлэж, зургаан хүүхэд, арван ачтай болжээ.