Бангладешийн ерөнхий сайд Шейх Хасина Вазед оюутнуудын удирдсан олон долоо хоногийн эсэргүүцлийн жагсаал, улс орон даяар эмх замбараагүй байдал болон хүний амь нас эрсэдсэн хэргийн дараа огцорч, эх орноосоо дүрвэн гарчээ. Чухам Хасина ямар хүн болохыг "NEWS" агентлагаас бэлтгэн хүргэдэг "ХҮМҮҮС" буландаа онцолж байна.

Тэрбээр Даваа гаригт /2024.08.05/ Энэтхэг рүү нисдэг тэргээр зугтсан тухай мэдээлснээр олон мянган жагсагчид нийслэл Дака дахь түүний ордон руу дайран орсон юм. Өнгөрсөн 15 жилийн хугацаанд засгийн эрхийг атгаж байсан ерөнхий сайдын засаглал ийнхүү төгсгөл болж Бангладешийг цаашид хэн удирдан, чиглүүлэх нь тодорхойгүй байна.

Шейх Хасина улсынхаа эдийн засгийн ахиц дэвшилд илүү их хяналт тавьж ажиллаж байснаараа ардчиллыг дэмжигч гэж нэрлэгдэж байжээ.

Гэсэн хэдий ч сүүлийн жилүүдэд засгийн газрыг эсэргүүцсэн хэнийг ч үл тоон дарангуйлж байсан гэж буруутгагдаж байна. Учир нь Хасина ерөнхий сайд болсон үеэс эхлэн улс төрийн зорилготой баривчилгаа, нэрт улс төрчид болон эвслийн гишүүд ор сураггүй алга болох, шүүхээс гадуурх аллага болон бусад хүчирхийлэл нэмэгдсэн байна. Мөн өнгөрсөн нэгдүгээр сард болсон сонгуулиар иргэд Хасинад санал өгөөгүй гэж мэдэгдэж байсан ч тэрбээр дөрөв дэх удаагаа ерөнхий сайдаар сонгогдсон юм.

Шейх Хасина хэрхэн засгийн эрхэнд гарсан бэ?

Шейх Хасина 1974 онд Зүүн Бенгалд исламын шашинт гэр бүлд төрсөн бөгөөд улс төр гэдэг цусанд нь шингэсэн зүйл юм. Учир нь түүний аав 1971 онд Пакистанаас тусгаар тогтнох хөдөлгөөнийг удирдаж, анхны ерөнхийлөгч болсон Бангладешийн "Үндэстний эцэг" Шейх Мужибур Рахман байсан. Энэ үед Хасина Дакагийн их сургуулийн оюутны удирдагч гэдгээрээ аль хэдийн нэр хүндтэй болсон байв.

Шейх Мужибур Рахман 1975 онд цэргийн эргэлтийн үеэр гэр бүлийн зарим гишүүдийн хамт амь үрэгдсэн юм.

Тухайн үед Хасина дүү охиныхоо хамт гадаадад байснаар амьд үлджээ. Тэрбээр цөллөгт хэдэн жилийг үдэж байсан бөгөөд 1981 онд Бангладешид буцан ирж, аавынхаа харьяалагддаг байсан Авами Лигийн удирдагч болсон байна. Ингэснээр бусад улс төрийн намуудыг уриалан, генерал Хуссейн Мухаммед Эршадын цэргийн засаглалыг эсэргүүцэх хөдөлгөөн өрнүүлж, ардчиллыг дэмжих боломжтой болсон.

Бангладешид буцаж ирсэн даруйдаа ард олны итгэл найдварыг олж, удирдагч гэдгээ батлан харуулсан Хасина 1996 онд засгийн эрхэнд анх сонгогдсон байдаг.

Түүний хамгийн том хийсэн ажил нь Энэтхэг улстай усны гэрээ байгуулж, тус улсын зүүн өмнөд хэсэгт байх босогчидтой энхийн гэрээ байгуулсан явдал юм. Гэсэн хэдий ч Хасина засгийн эрхэнд гарснаас хойш авлига хээл хахуул газар авч, Бангладеш нь Энэтхэгийн дагуул улс шиг болсон гэж шинжээчид шүүмжлэх болсон.

Дараа нь Хасина өөрийн холбоотон болсон Бангладешийн үндсэрхэг намын (BNP) гишүүн Бегум Халеда Зиад 2001 онд ялагдсан.

Улс төрийн өв залгамжлагчдын хувьд хоёр эмэгтэй хоёулаа Бангладешийн улс төрд гуч гаруй жил ноёрхож байсан бөгөөд "Байлдааны Бегум" гэгддэг байв.

Бегум гэдэг нь өндөр зэрэглэлийн исламын шашинтай эмэгтэйг хэлдэг. Ажиглагчдын үзэж буйгаар Бегум Халеда Зиад улсыг удирдаж байх үед Хасина үргэлж ард иргэдийн дунд үймээн дэгдээхийн зэрэгцээ олон нийтийн тээврийн хэрэгсэлд халдлага гарах, сураггүй алга болох, шүүхээс гадуурх аллага байнга гардаг байжээ.

Хасина эцэст нь 2009 онд түр засгийн газрын үед явуулсан санал асуулгаар дахин засгийн эрхэнд гарсан. Жинхэнэ улс төрийн сөрөг хүчний гол тоглогч байхдаа Хасина олон удаагийн баривчилгаа, аллах гэсэн оролдлогоос амьд гарсан юм.

Тэр юуг хийж чадсан бэ?

Хасинагийн удирдлага дор Бангладеш өмнөх үеэсээ өөрчлөгдөж чадсан. Нэгэн цагт хамгийн ядуу орны нэг байсан исламын шашинт улс 2009 оноос хойш Хасинагийн удирдлага дор эдийн засгийн амжилтуудаар дүүрэн болжээ. Өдгөө бүс нутагтаа хамгийн хурдацтай хөгжиж буй эдийн засагтай, хөрш Энэтхэгийг хүртэл гүйцэж түрүүлсэн улсуудын нэг болсон.

Сүүлийн 10 жилд нэг хүнд ногдох орлого гурав дахин өссөн бөгөөд Дэлхийн банкны тооцоолсноор сүүлийн 20 жилд 25 сая гаруй хүн ядуурлаас ангижирч чадсан.

Энэхүү өсөлтийн дийлэнх хувийг Бангладешийн экспортыг бүрдүүлдэг оёдлын салбар бүрдүүлж, сүүлийн хэдэн арван жилд хурдацтай хөгжсөн юм.  Хасинагийн засгийн газар тус улсын өөрийн хөрөнгө, зээл, хөгжлийн тусламжийг ашиглан дэд бүтцийн томоохон төслүүд, тэр дундаа Ганга мөрнийг дайран өнгөрөх 2.9 тэрбум ам.долларын өртөгтэй Падма гүүр зэрэг томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлсэн.

Түүнийг тойрсон маргаан юу вэ?

Сүүлд болсон эсэргүүцлийн жагсаал нь Хасинагийн хувьд хамгийн ноцтой сорилт болсон. Учир нь өнгөрсөн нэгдүгээр сард Авами Лиг нам дөрөв дэх удаагаа сонгуульд ялалт байгуулсан нь маргаантай байсан юм. Сонгуулиас хойш Хасинаг огцруулах гэсэн уриалга гарч байсан ч тэрбээр албан тушаалаа авч үлдэхийг илүүд үзсэн.

Өөрийг нь эсэргүүцсэн хүн, байгууллага бүрийг "террористууд" гэж буруутгаж, хатуу арга хэмжээ авч байв.

Мөн "Covid-19" гарснаас хойш иргэдийн амьжиргааны түвшин муудаж, Хасина болон Авами Лиг буруутгаж байв. Инфляци өсөхийн хэрээр улс төрийн нэр нөлөө бүхий эрхмүүд үг хэлэх эрхээ хасуулж, ор сураггүй алга болж байв. Валютын нөөц огцом буурц, гадаад өр хоёр дахин нэмэгдсэн зэрэг асуудлууд ундарснаар Хасинаг шүүмжлэх хүмүүс олон болсон.

Энэ бүхэнд буруу шийдвэр гаргасан Хасина улам иргэдийн дургүйцлийг хүргэж, улмаар ажлын байрны квотын шинэ хууль гаргаснаар оюутан залуус дуугай байж чадсангүй. олон жил, сарын турш өөрчлөлт хүлээсэн ар иргэд түүниы эрх мэдэлд шунах занг тэсвэрлэж бараагүй юм.

Түүнчлэн хүний ​​эрхийн байгууллагууд 2009 оноос хойш аюулгүй байдлын хүчнийхэн хүчээр алга болсон, шүүхээс гадуур аллага үйлдсэн олон зуун тохиолдлыг баримтжуулжээ. Улмаар Хасина шүүмжилсэн хэнийг ч дарж авдгаараа дарангуйлагч цол улсдаа зүүжээ.

Эх сурвалж: BBC, CNN