УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалантай ярилцлаа.
-Монголын парламентад анх удаа хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд гишүүнээр сонгогдсон. УИХ-ын гишүүний тангараг өргөхөд танд ямар сэтгэгдэл төрсөн бэ?
-Монгол Улсын ес дэх удаагийн парламентад анх удаа хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хоёр төлөөлөл орж ирлээ. Миний хувьд хүнд хэлбэрийн буюу нугасны бэртэлтэй тэргэнцэртэй иргэн. Хууль тогтоох дээд байгууллага өөрсдийн тогтоосон хуулиа хэрэгжүүлэхгүй байгаагийн хамгийн тод илрэл бол хүртээмжийн тухай асуудал байна. Би зөвхөн тэрэгний тусгай хэрэгцээтэй хүн. Надад тэрэг хэрэгтэй. Түүнээс биш би хөгжилд саад болж байгаа иргэн биш. Эсвэл хөгжих боломжгүй, хөгжиж болдоггүй ч иргэн биш.
Хөгжлийн бэрхшээл гэдэг бол хүнд биш нийгэмд, төрд байна. Иргэдийн хандлагаас илүү төрийн байгууллага, нийгмийн дэд бүтцийн хүртээмжийн асуудалд байна.
Би УИХ-ын гишүүн болчихоод гомдсон анхны хүн байх. СЕХ-ноос УИХ-ын гишүүний түр үнэмлэх олгож, нэрийг минь дуудах мөчид тайз руу гармаар байсан ч чадааүй. Магадгүй хүмүүсийг гуйгаад өргүүлж, дэмнүүлээд тайз руу гарч болох л байсан.
-Гэтэл хэн ч танд туслаагүй юу?
-Гэхдээ энэ бол иргэн Ж.Баясгалангийн тайз руу гарч чадах эсэх тухай асуудал биш юм. Харин Ж.Баясгалантай ижилхэн дэд бүтцийн хүртээмжгүй байдлаас үүдэн нийгэмд хөгжлийн бэрхшээлтэй болж харагдаж байгаа мянга мянган иргэний дуу хоолой юм. Дараагийн өдөр нь УИХ-ын гишүүний тангараг өргөх үед мөн л индэрээс тусгаарлагдсан. Энд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний биш хүний эрх зөрчигдөөд байгаа юм. УИХ-ын 2024 оны УИХ-ын сонгуулийн үр дүнд анх удаа 126 гишүүн тангараг өргөж, анхны чуулганаа хуралдуулахад гадаадын дипломат төлөөлөгчийн газраас төлөөлөгч нар ирсэн байсан. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл тангараг өргөх үед босч хүндэтгэл үзүүлж, алга ташсан. Гэтэл бас тэнд налуу шат байгаагүй учраас индэрийн араас тангараг өргөж чадаагүй. Налуу шатны хүртээмжтэй байдлыг хангаагүй учраас тэнд байсан бусад хүмүүсээс Ж.Баясгалан ялгаатай, өөр харагдаад байгаа юм л даа. УИХ-ын гишүүний тангарагаа өргөснөөс хойш хоёр хоногийн дараа АНУ-ын тусгаар тогтнолын баярын хүлээн авалтад оролцоход олон орны Элчин сайд ирж “Азийн парламентад тэр дундаа Монголын парламентад хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл орж ирсэн нь өөр үзэгдэл, өнцөг байна. Бид маш их баяртай байна. Гэхдээ … Бид ч бас таныг индэр дээр гараасай гэж хүссэн” гэж хэлсэн. Хүртээмжийн асуудлаас болж хүний эрх, эрх чөлөө хэрхэн зөрчигдөж, тэгш эрхийн боломж хэрхэн ялгамжтай байдал бий болгож байгааг харуулсан үйл явц.
Тэнд ажиллаж байгаа хүмүүс хэдэн өдрийн дотор чуулганы танхимд орох налуу зам тавьж сэтгэл гаргасан нь үнэн. Гэхдээ энэ бол олон улсын стандартын дагуу байх ёстой зүйл юм шүү гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.
Хэрэв хүртээмжийн асуудлыг нь шийдээд өгчихвөл дараа дараагийн асуудлуудыг шийдэж болно. Тухайлбал, халамжийн тухайд зөв зүйтэй, байгаа оносон, оновчтой байх нь нэн чухал. Гэтэл өнөөдрийн тухайд халамжийн бодлого байгаа онохгүй халамжийг хавтгайруулсан байна.
-Хүртээмжтэй нийгэмд хүн ямар бэрхшээлтэй гэдгээсээ үл хамаарч, нийгмийн харилцаанд орж, ажиллаж, хөдөлмөрлөх боломжоор хангагдсан учраас эргээд нийгмийн асуудлаа өөрсдөө шийдээд явах боломжийг олгож байдаг. Гэтэл хүртээмжгүй байдлаас үүдэн өдөр бүр эрх нь зөрчигдөж байгаа 100 гаруй мянган хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, тэдний аав ээж таниас хүлээх хүлээлт өндөр байгаа байх. Хамгийн түрүүнд хийхийг зорьж төлөвлөж байгаа ажил юу байна?
-Хамгийн эхний ажил бол ерөөсөө хүртээмжийн тухай асуудал юм. Гэрээсээ гараад зам харгуй, дэд бүтэц, эрүүл мэндийн салбар, боловсролын салбарт гэх мэт бүхий л газар хүндрэл бэрхшээлтэй нүүр тулдаг. Хамгийн их санаа зовоож байгаа асуудал бол хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдтэй эцэг, эхчүүдийн хувьд ажил хөдөлмөр хийх боломж бараг л байдаггүй. Нэг айлаас нэг хүн л хөгжлийн бэрхшээлтэй буюу тусгай хэрэгцээтэй болоход тухайн гэр бүл тэр чигээрээ энэ ангилалд орж байдаг. Гэтэл нийгэмд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд болон тэдний ар гэрийг халамж аваад амьдардаг мэтээр маш буруу ойлголт төрүүлсэн. Халамжийн хэмжээний хувьд маш бага. Тэтгэврийн хамгийн доод хэмжээнээс ч бага хэмжээний халамж өгч байгаа хэрнээ “Төр чамайг халамжилж байна. Өөрөө төрүүлсэн хүүхдээ өөрөө хар. Энэ чиний үүрэг” гээд орхиж байна. Гэтэл өгч байгаа багахан халамжаас нь илүүтэй нийгмийн хүртээмжийн асуудлыг шийдэх нь төрийн хуулиар хүлээсэн үүрэг.
Төр үүргээ биелүүлээгүйгээс хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн, түүнийг асарч байгаа эцэг, эхийн эрх давхар зөрчигдөж байна. Тэд эцэг эх байх үүрэгтэй ч , хүн байх эрхтэй хүмүүс. Сурч боловсрох, спортоор хичээллэх, чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэх эрхтэй. Тиймээс Хөгжлийн бэрхшээлтэй буюу тусгай хэрэгцээт хүүхдүүдтэй эцэг эхчүүдэд анхаарч ажиллана.
Тэд өдөр өнжүүлэхэд хүүхдээ түр үлдээгээд тэр хоорондоо сурч боловсрох, эрүүл мэнддээ анхаарах, хамт олонтой болох гэх мэт нөхцөлөөр хангаж өгнө. Үнэндээ 24 цагийн турш өвчтэй хүний хажууд байна гэдэг тийм ч амар асуудал биш. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах зайлшгүй шаардлагатай гэж үзэж байна.
-Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, орчин нөхцлийг нь сайжруулна гэж наана гоё ярьдаг. Харамсалтай нь, амьдрал дээр хэрэгждэггүй?
-Яг тийм хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай асуудалд анхаарах цаг болсон. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд гэдэг халамж аваад хэвтэхийг хүсдэг, бусдаар өрөвдүүлэхийг хүсдэг хүмүүс биш юм. Тэд бусдын адил хөдөлмөрлөхийг сурч боловсрохыг, тэгш эрхтэй байхыг, нийгмийн харилцаанд орохыг хүсдэг хүмүүс. Тэр бололцоог нь бүрэн хаачихаад хэд гуравхан төгрөг өгөөд тэдний асуудлыг шийдсэн гэж бодож байгаа бол эндүүрэл. Ялангуяа гэр хороололд харааны бэрхшээлтэй бүү хэл хоёр нүд нь харж байгаа хүн амьдрахад, тэргэнцэртэй иргэн бүү хэл хоёр хөлөөрөө явж байгаа хүмүүс амьдрах хэцүү дэд бүтэцтэй байна. Тэгвэл хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг хөнгөлттэй үнээр орон сууцанд хамруулах тухай асуудал яригдах ёстой. Угтаа Хөдөлмөрийн тухай хуульд 25-аас дээш ажиллагсадтай байгууллага нэг хөгжлийн бэрхшээлтэй буюу тусгай хэрэгцээт иргэн ажиллуулах, ажиллуулаагүй тохиолдолд мөнгөн дүнгээр татвар төлдөг.
Өнгөрсөн жилийн судалгаагаар уг зүйл заалтыг хувийн байгууллага уг хуулийг 52 хувь орчим нь биелүүлсэн байхад, төрийн байгууллага 48 хувь биелүүлсэн байдаг. Төр өөрөө энэ асуудал дээр дүлий байна. Төр өөрөө хөгжлийн бэрхшээлтэй болсон байна.
Түүнчлэн хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг ажилд авахдаа хэзээ ч удирдах албан тушаалд авдаггүй. Өөрөөр хэлбэл, дандаа үйлчилгээний ажилд хуваарилдаг. Эсвэл ямар нэгэн албан тушаалд тавьсан нэр зүүгээд тухайн ажлыг нь хийлгэдэггүй. Зөвхөн нэр төдий хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр цалинжуулдаг асуудал ч бий. Хөгжлийн бэрхшээлтэй буюу тусгай хэрэгцээт иргэдийн дунд өндөр чадвартай, боловсролтой хүмүүс олон бий.
–Хөгжлийн бэрхшээлийг төрөлхийн болон олдмол гэж хувааж авч үзэх байх л даа. Гэтэл сүүлийн жидлүүдэд олдмол хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо өсч байгаа нь анхаарах асуудлын нэг байх?
-Хөгжингүй орнуудад иймэрхүү дүр зураг ихээхэн ажиглагддаг л даа. Учир нь зам тавигдахын хэрээр өндөр хурд, барилга өндөр болохын хэрээр хөдөлмөр аюулгүй байдлын ажиллагаа зөрчигдөх тохиолдол их гардаг. Харин Монгол Улсын хувьд агаарын бохирдол, эрүүл бус хүнсний хэрэглээ өндөр байгаагаас гадна замын хөдөлгөөний ачааллаас үүдэн иргэдийн амарч, ажиллах цагийн зөрүү маш их болсон. Энэ бүхэн ч тодорхой хувиар нөлөө үзүүлж байгаа. Тийм учраас олдмол хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо нэмэгдэж байна. Тэр дундаа хүүхдүүдийн хувьд олон тохиолдож байгаа нь санаа зовоож байна.
Хулгайд их, бага байх тухай ойлголт байж болохгүй
-Энэ удаагийн парламентаас иргэд олон өөрчлөлт, шинэчлэл хүлээж байна. Ялангуяа сөрөг хүчнээс хүлээх хүлээлт өндөр байна. Таны хувьд бодож төлөвлөсөн зүйл цөөнгүй байгаа байх. Дөрвөн жилийн хугацаанд хамгийн түрүүнд хийхээр төлөвлөж байгаа бодлого юу байна?
– Ер нь хүн мэргэжилдээ хайртай байх хэрэгтэй гэж боддог: Нэгэнт сонгосон ажлаа дурлаж хийх ёстой. Тийм учраас УИХ-ын гишүүний ажлыг албан тушаал гэж хардаггүй. Харин улс орныхоо хөгжилд хувь нэмрээ оруулах, дуу хоолойгоо өргөх, иргэдийн өмнө хүлээсэн том үүрэг хариуцлага гэж харж байна. Миний хувьд 30 жил бизнес эрхэлсэн. Бизнес эрхэлж байх хугацаандаа төрийн байгууллагын дарамтыг маш их мэдэрдэг байсан. Намчирхал талцалыг байхгүй болгох хэрэгтэй. Ялангуяа төрийн байгууллагууд дээр ийм зүйл байх ёсгүй юм. Бид цөөхүүлээ. Цөөхүүлээ дээрээ намчирхаж, талцаж, хуваагдаж болохгүй. Бизнес эрхлэгчид 1990 оноос гараагаа эхэлсэн. Монголд удам дамжсан язгууртан бизнес эрхлэгч гэж байхгүй. Тиймээс бизнес эрхлэгчдээ төрийн дарамтаас салгаж, төрийн бодлогоор дэмжиж ажиллах ёстой.
Өнгөрсөн хугацаанд бид авлига, хээл хахуулийн тухай удаан ярилаа. Одоо таслан зогсоох цаг нь болсон. Зарим хүмүүс намайг зөвхөн хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдтэй холбоотой асуудал дээр дуу хоолойгоо өргөх юм шиг ойлгож магадгүй. Үгүй ээ.
Би МУИС-ийг Эрхзүйч мэргэжлээр төгссөн. Тиймээс сурсан мэдсэнээ бүрэн дүүрэн ашиглаж бизнес эрхлэгч, иргэд олон нийтийнхээ төлөө ажиллах болно. Өнгөрсөн хугацаанд төсөв дөрөв дахин нэмэгдсэн. Тэгвэл иргэдийн болон улс орны амьдралд энэ хэмжээгээр өөрчлөлт мэдрэгдсэн байх ёстой. Эдийн засгийн үр өгөөж иргэн бүрд хүртээмжтэй хүрэх ёстой. Гэтэл үр дүнд нь иргэдэд юу ч мэдэгдээгүй учраас авлига, арын хаалгаар, иргэдийн мөнгө хэн нэгний гарын салаагаар урссан байх магадлалтай гэж хардаж байна. Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ авлигатай тэмцлээ гэсэн. Тэмцсэн үйлдэл гарсан. Гэхдээ өнөөдөр нэг ч авлигач ял шийтгэл аваагүй, хариуцлага хүлээгээгүй байна. Хариуцлага хүлээлгэхдээ улс төрийн хариуцлага буюу албан тушаалаас нь чөлөөлж байна. Сүүлдээ иргэд нэг сая төгрөгийг юман чинээ тоохоо болилоо. Биднийг хэдэн 100 сая, тэрбум, их наядаар нь ярьсаар байгаад ийм байдалд оруулж байна.
ЖДҮХС-аас МАН-ын гишүүд болгон 900 гаруй сая төгрөгийн зээл авсан нь Хөгжлийн банкнаас авсан тэрбум, их наяд төгрөгийн хажууд бага мөнгө мэт санагддаг боллоо. Ийм байж болохгүй. Нэг сая байна уу, нэг тэрбум байна уу хамаагүй. Хариуцлага хүлээдэг, хүлээлгэдэг байх ёстой. Хулгай бол хулгай. Хулгайд их, бага байх тухай ойлголт байж болохгүй.
Тиймээс мэргэжилдээ, өргөсөн тангарагтаа үнэнч байхын төлөө хичээж ажиллана.
-Хамтарсан Засгийн газар байгуулах тухай асуудалд та ямар байр суурьтай байна вэ?
-Миний хувьд Ардчилсан намаас дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөрийг хэрэгжээсэй, хэрэгжүүлээсэй гэж иргэд,сонгогчид сонголтоо хийж санал өгсөн гэж бодож байна. Мэдээж улс төрийн намуудын хувьд сонгуульд ялалт байгуулж, мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэх нь хамгийн чухал зорилт байдаг. Тийм учраас АН-д итгэж саналаа өгсөн 400 гаруй мянган иргэнийхээ итгэлийг хүлээж мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхийн тулд ямар алхам хийх ёстой вэ гэдгийг бодох хэрэгтэй. Өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд АН сөрөг хүчин хийх гэж үзсэн. Үнэхээр болоогүй. УИХ-д 13 гишүүнтэй байгаад ч тухайн парламентад нөлөө үзүүлж чадаагүй. Чадах боломж байгаагүй. Тэгвэл энэ удаагийн парламентад хамтарсан Засгийн газар байгуулах хэмжээнд хүчтэй баг бүрдлээ. Иргэд нэгдүгээрт, иргэд АН-ыг мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхийг, хоёрдугаарт ажил хийхийг шаардсан, хүссэн. Тэгвэл дөрвөн жилийн дараа иргэд сонгогчиддоо “Бид сөрөг хүчин байсан учраас юу ч хийж чадсангүй. Одоо дахиад итгэл үзүүлж, дэмжээд өгөөч” гээд очих хэцүү. Сөрөг хүчний ажлыг Засгийн газрын гаднаас хийж болдоггүй гэдгийг өнгөрсөн дөрвөн жилд харсан. Наад зах нь ковидын үед зарцуулсан 20 их наяд төгрөгийн төсвийг юунд зарцуулсан талаарх сонсгол хийх гээд чадаагүй. Хүч хүрээгүй. Тиймээс энэ удаа хамтарсан Засгийн газар байгуулахдаа хариуцаж авсан яам дээр нь Ардчилсан намын мөрийн хөтөлбөр хэрэгжих ёстой гэж харж байна. Тэгж байж хэн нь юу хийж чаддаг вэ гэдэг ялгаа зааг нь харагдана. Гаднаас бусдыг шүүх амархан. Дотор нь ороод мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлээд өөрчлөлтийг нүдэн дээр харуулаасай гэж бодож байна.
BonnieLong 2024-07-09 46.8.223.82
Харуулах боломжгүй.
MichelleGruber 2024-07-09 46.8.23.198
Харуулах боломжгүй.
BrandyMathews 2024-07-09 45.11.21.7
Харуулах боломжгүй.
EbonyHamilton 2024-07-09 46.8.222.85
Харуулах боломжгүй.
JessicaRios 2024-07-09 46.8.22.79
Харуулах боломжгүй.
AshleySmith 2024-07-09 188.130.143.138
Харуулах боломжгүй.
HeidiPadilla 2024-07-09 185.181.247.234
Харуулах боломжгүй.
DanielaHosler 2024-07-09 46.8.222.126
Харуулах боломжгүй.
MeganGuevara 2024-07-09 188.130.128.82
Харуулах боломжгүй.
AliciaHillenburg 2024-07-09 188.130.142.43
Харуулах боломжгүй.
WhitneyBennett 2024-07-09 46.8.192.107
Харуулах боломжгүй.
JeniferGorrell 2024-07-09 109.248.204.204
Харуулах боломжгүй.
AnjanetteRad 2024-07-09 46.8.110.25
Харуулах боломжгүй.
JasmineWilliams 2024-07-09 109.248.139.216
Харуулах боломжгүй.
AshleyRodriguez 2024-07-09 109.248.13.54
Харуулах боломжгүй.
JulieLewis 2024-07-09 109.248.55.152
Харуулах боломжгүй.
JessicaButler 2024-07-09 46.8.23.9
Харуулах боломжгүй.
VictoriaMorton 2024-07-09 94.158.190.174
Харуулах боломжгүй.
KathleenRainey 2024-07-09 109.248.128.114
Харуулах боломжгүй.
AndreaGoeller 2024-07-09 45.87.252.146
Харуулах боломжгүй.
JillSmith 2024-07-09 45.87.253.15
Харуулах боломжгүй.
NatashaGodfrey 2024-07-09 109.248.14.132
Харуулах боломжгүй.
KimberlyMitchell 2024-07-09 45.81.136.244
Харуулах боломжгүй.
LisaAdams 2024-07-09 185.181.246.89
Харуулах боломжгүй.
ErikaJohnson 2024-07-09 185.181.246.91
Харуулах боломжгүй.
EricaParker 2024-07-09 45.11.21.134
Харуулах боломжгүй.
HeatherWilliams 2024-07-09 46.8.110.119
Харуулах боломжгүй.
AmandaAllen 2024-07-09 109.248.15.143
Харуулах боломжгүй.
CindyBigley 2024-07-09 45.15.72.143
Харуулах боломжгүй.
KatresaCrawford 2024-07-09 92.119.193.143
Харуулах боломжгүй.
PattyBenton 2024-07-09 46.8.110.173
Харуулах боломжгүй.
StacyCrawford 2024-07-09 188.130.143.123
Харуулах боломжгүй.
LashundraMcgee 2024-07-09 188.130.137.13
Харуулах боломжгүй.
TeresaDavis 2024-07-09 188.130.128.112
Харуулах боломжгүй.
JamieKamara 2024-07-09 46.8.111.61
Харуулах боломжгүй.
AndreaLove 2024-07-09 45.90.196.129
Харуулах боломжгүй.
AngelHarris 2024-07-09 95.182.126.73
Харуулах боломжгүй.
MeganMoore 2024-07-09 46.8.10.50
Харуулах боломжгүй.
JessicaMorrison 2024-07-09 109.248.55.214
Харуулах боломжгүй.
ChristineFonoti 2024-07-09 188.130.188.249
Харуулах боломжгүй.
PinkyBurke 2024-07-09 188.130.129.74
Харуулах боломжгүй.
TrinaMay 2024-07-09 109.248.13.180
Харуулах боломжгүй.
MaryJohnson 2024-07-09 45.90.196.230
Харуулах боломжгүй.
YolandaMore 2024-07-09 185.181.246.74
Харуулах боломжгүй.
StephanieScott 2024-07-09 46.8.22.87
Харуулах боломжгүй.
AngelSanchez 2024-07-09 46.8.111.131
Харуулах боломжгүй.
JenniferSmith 2024-07-09 5.183.130.135
Харуулах боломжгүй.
ErikaSmith 2024-07-09 46.8.223.26
Харуулах боломжгүй.
LisaJones 2024-07-09 194.32.229.63
Харуулах боломжгүй.
DanielleJones 2024-07-09 188.130.210.110
Харуулах боломжгүй.
TriciaWilliams 2024-07-09 46.8.107.40
Харуулах боломжгүй.
MariaSanchez 2024-07-09 188.130.143.240
Харуулах боломжгүй.
PrincessLee 2024-07-09 95.182.126.36
Харуулах боломжгүй.
LisaJohnston 2024-07-09 188.130.220.216
Харуулах боломжгүй.
LaurenJacobs 2024-07-09 31.40.203.75
Харуулах боломжгүй.
AshleyMoore 2024-07-09 109.248.204.81
Харуулах боломжгүй.
AmandaBrown 2024-07-09 188.130.221.51
Харуулах боломжгүй.
ErinSmith 2024-07-09 109.248.142.63
Харуулах боломжгүй.
AmandaWilliams 2024-07-09 95.182.127.18
Харуулах боломжгүй.
AmyAdams 2024-07-09 188.130.129.29
Харуулах боломжгүй.
JudyGriego 2024-07-09 188.130.142.79
Харуулах боломжгүй.
JolettRogers 2024-07-09 46.8.56.214
Харуулах боломжгүй.
StephanieHill 2024-07-09 46.8.22.144
Харуулах боломжгүй.
JodyMeienburg 2024-07-09 109.248.204.194
Харуулах боломжгүй.
BeverlyHagewood 2024-07-09 46.8.10.217
Харуулах боломжгүй.
LashawnTaylor 2024-07-09 109.248.128.176
Харуулах боломжгүй.
MaiJohnson 2024-07-09 45.90.196.231
Харуулах боломжгүй.
SusanBowen 2024-07-09 188.130.137.207
Харуулах боломжгүй.
JenniferSummers 2024-07-09 46.8.17.157
Харуулах боломжгүй.
MaryAnh 2024-07-09 188.130.129.158
Харуулах боломжгүй.
ToniThomson 2024-07-09 109.248.142.174
Харуулах боломжгүй.
WendySchoenbaum 2024-07-09 45.84.176.100
Харуулах боломжгүй.
JamieWeisensel 2024-07-09 46.8.154.226
Харуулах боломжгүй.
TaraSmith 2024-07-09 46.8.107.108
Харуулах боломжгүй.
RobinPowells 2024-07-09 46.8.223.65
Харуулах боломжгүй.
XiomaraTyler 2024-07-09 46.8.110.207
Харуулах боломжгүй.
LindsayTorres 2024-07-09 45.81.136.103
Харуулах боломжгүй.
ShannonBrock 2024-07-09 45.11.21.92
Харуулах боломжгүй.
Нэргүй 2024-07-09 66.181.168.82
хэд хэдэн улсын парламент болон төрийн ордонд орж үзсэн, тусгай зам, тавцан рийснийг хараагүй л юм байна даа. зохицоод л явж дээ,
зочин 2024-07-09 192.82.64.167
Энэ асуудлыг дайнд орсон, олон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнтэй улс орон сайн шийддэг, бид ч аливаа зовлонг ойлгох болоогүй л улс даа, анхаарах асуудал мөн шүү
Нэргүй 2024-07-09 103.57.93.231
hogliin berhsheeltei humuus ajil hiimeer bna. halamjind orchih geel uzeed baih um. Ajil hiisen tsalin halamjaas hamaagui ondor gedgiig oilguulaach.
Зочин 2024-07-09 66.181.181.194
Баясгалан гэдэг энэ эрхэм өрх гэрээ авч явж чаддаг авьяас билгээ хөгжүүлж чаддаг, юугаар ч дутахгүй хөрөнгө чинээ цуглуулсан баян хүн байна лээ.
Харин гишүүн болноор Төрийн ордоны бармлга байгууламж 00-ын өрөө, шат довжоо, үг хэлэх индэр тайз гээд өөрчлүүлэх, өөрөөр хэлбэл дарга нарын сэтгэлгээ, стандартад өөрчлөлт оруулах шаардлага үүсгэж байна.
TammyAllen 2024-07-09 188.130.128.142
Харуулах боломжгүй.
Нэргүй 2024-07-09 66.181.179.64
Нэргүй үнэнийг бичсэн байна.
зочин 2024-07-09 124.158.106.7
УИХ бол халамжийн байгууллага биш. хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн бол хөгжлийн бэрхшээлтэй хүнд зориулагдсан замтай газраар явах ёстой. УИХ-ын болон төр засгийн ордонд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүнд зориулсан зам талбай индэр хийж хөрөнгө зарах шаардлагагүй. Манайхаас өөр ямар улсын парламентад тэргэнцэртэй хүмүүс гишүүн болсон байна. Манай улс энэ удаад хэт попорсон шүү. цаашид үүнийг хориглох ёстой.
зочин 2024-07-09 124.158.106.7
УИХ гэлэг бол төрийн эрх барих дээд байгууллага. ийм учраас түүний гишүүд нь төрийн албан хаагчид тавигдах тусгай шаардлагыг хангасан байх ёстой. Ер нь цаашид их хурлын гишүүний эрх зүйн байдлын тухай хуулт гэж байх ёстой. тэр хуульд их хурлын гишүүнээр сонгогдох хүний шалгуур үзүүлэлтийг тусгасан байх ёстой. насны хувьд гэхэд л 30-61-ны хүмүүс л сонгогдох ёстой. яагаад гэвэл их дээд сургууль заавал төгссөн байх ёстрй. мөн 10 10-аас доошгүй жил хөдөлмөрлөж ажлын, дадал туршлагатай болсон байх г
Нэргүй 2024-07-09 188.162.254.95
дээдэх нь суудалаа олоогуй бол доодох нь хэзээ ч гуйдэлээ олдоггуй гэж Уих гээч худалч хулгайч з**х*й эмс авилгачид шургалсан, дахин дахин шургалахыг шунан дурладаг байгууллагыг тараая !!!!!!!
Ззз 2024-07-09 103.212.118.56
Гомдсон гэчихжээ. Т1.
Иймэрхүү өөрийгөө нэг их чухалд тооцсон юмнуудыг төрд гаргах хэрэгггүй байдаг юм ш дээ.
Их шунасан хүнд юу гэдэг билээ. Юунд ч хүрээгүй байж тусгай хангамж нэхээд эхэлдэг. Хэсэг зуурт Нөхцөл байдалтай зохицъё гэж яагаад боддоггүй юм.
Бурхан ямар зураг зурсан байна түүгээр л явдаг гэдэг. Урд насандаа үйлдсэн нүгэлийн үйлийн үр гэж боддог баймаар .
Нэргүй 2024-07-09 202.21.121.42
Хүүе ээ. Утгыг нь ойлгоогүй байж, бичиж байгаа юмыг нь ээ…
Zochin 2024-07-09 59.153.115.82
z**l z**l
Зочин 2024-07-09 66.181.185.134
Дутуугийн комплекс гэдэг юм. Адилхан бай л даа
ЗОЧИН 2024-07-09 202.21.126.30
ИХ ПЭЭДГЭР АМЬТАН БАЙНА ШДЭЭ. ДОЛООН ТЭРБУМЫН ХӨРӨНГӨТЭЙ ГЭСЭН. ЕРДӨӨ ГАНЦ АСУУДАЛ БАЙНА. ЭНЭ ҮНЭХЭЭР ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ЗУУН МЯНГАН ХҮНД САНАА ЗОВООД БАЙГАӨА БОЛ ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮН ИНГЭЖ ИНГЭЖ АЖИЛЛААД ДОЛООН ТЭРБУМЫГ ОЛЖ БОЛДОГ ЮМ, БАС УЛС ТӨРД АМЖИЛТ ОЛЖ БОЛДОГ ЮМ ГЭДЭГ НУУЦАА Л АДИЛ БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮМҮҮСТЭЭ ХЭЛЭЭД ТЭДНИЙГЭЭ ӨӨД ТАТЧИХ. БУСАД НЬ ЧАМГҮЙГЭЭР БОЛНО.
Нэргүй 2024-07-09 202.21.121.42
Өв залгамжилсан, уул уурхайн чиглэлийн бизнестэй хүн байна.
Нэргүй 2024-07-09 103.212.117.215
Чи ч тэнэг юм даа. Хүний хөрөнгөд битгий атаарх, тийм мөнгөтэй болмоор бол бэлэн будаа идхийн оронд өөрөө толгойгоо ажиллуул мал минь
KarenParker 2024-07-09 185.181.247.19
Харуулах боломжгүй.
Нэргүй 2024-07-09 103.168.34.131
БАС ИХ ДҮРДЭЭ ИТГЭЧИХСЭН ГАР БАЙНА ДАА… ЧИНИЙ ТЭРГЭНЦЭРТЭЙ БАЙХ МОНГОЛЧУУДАД ХАМААГҮЙ ЧАМД Л ХАМААТАЙ ККККК ӨӨРИЙГӨӨ ӨРӨӨЛ РҮҮ БИТГИЙ НЯЛДЗААГААД БАЙ…БОЛОХГҮЙ БОЛ БОЛЬ ….ИНГЭЭД Л ДАВАРЧ ЭХЭЛДЭГ ДЭЭ ХАЛАМЖИЙНХАН..
Нэргүй 2024-07-09 139.5.217.160
За аль улсын парламентийн танхимд индэр дээр нь тэргэнцэртэй гардаг зам байдаг байсан юм бэ??? Худлаа попорхоо л больчих. Харин нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд нэр дэвших эрх олгох санал гаргасан ерөнхий сайддаа талархаж яв. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийнхээ өмнөөс сайн ажиллахаа л бод. Битгий олон долоон юм яриад бай
Тьоү 2024-07-09 176.114.18.165
Болжээ