Дэлхийн хамгийн олон хүн амтай Энэтхэг , Хятадын дунд орших Бутан улс Хималайн нурууны өндөрт байрлана. Аянгат луугийн орон гэгдэх тус улс 700 мянган оршин суугчтай, Буддын шашинт хаант засаглалтай бөгөөд 1999 онд хамгийн анх телевизийн сувагтай болжээ.

Бутаны тухай хүн бүрийн мэддэг хоёр зүйл бий. Үүнд, тус улс олон улсын жуулчдаас өдөрт 100 ам.долларыг тогтвортой хөгжлийн хураамж болгон авдаг. Мөн үндэсний аз жаргалын индексийн өлгийн нутаг гэж хэллэгддэг.

Нэгэн цагт хаалттай байсан Бутан аажим, аажмаар олон улсад нээлттэй болж байна. Үүний хэрээр тус улсын үзэсгэлэнт түүхэн барилга, сүм хийд, Гималайн аялал зэрэг нь олны анхаарлыг татаж, заавал очиж үзэх орнуудын нэг болжээ. Гэхдээ тус улс үнэхээр аз жаргалаар дүүрэн болов уу? Тэнд амьдардаг хүмүүс аз жаргалтай байдаг уу? Үүнд хүмүүс олон янзын хариултыг өгөх нь гарцаагүй.

Ногоон Бутаныг хамгаалах нийгэмлэгийн үүсгэн байгуулагч К.Ж.Темпхел хэлэхдээ, "Бутан улсын гол урдаа барьдаг сурталчилгаа бол аз жаргалтай иргэд юм. Миний хувьд байгалийн сайханд нам гүм, тайван байх нь жинхэнэ аз жаргал учир Бутан миний хувьд жаргалын орон" гэжээ.

 Гэхдээ Оксфордын их сургууль болон НҮБ-аас жил бүр гаргадаг Дэлхийн аз жаргалын тайланд Нордикийн орнууд болох Финланд, Швед, Дани улсууд аз жаргалын чансааг тэргүүлжээ. Жагсаалтад дэлхийн 143 үндэстэн, нутаг дэвсгэрийг жагсаасан боловч Бутан багтаагүй байв.

Брэндон Стаунтоны алдарт "Humans of New York" төслийн хэв маягаар зураг дардаг, уран бүтээлч Тандин Фубз " Яг үнэндээ манай орны хүмүүс үнэхээр аз жаргалтай. Бид үнэхээр тайван амьдардаг. Гэхдээ орчин үеийн техник технологиос болж бид байгальтай ойр байхаа мартаж, бага багаар сэтгэл гутралд орж байна. Цахим орчин хүмүүсийг бодит биш зүйлд уруу татаж, мөн чанараас нь холдуулж байна" гэжээ.

ДЭЛХИЙТЭЙ ХӨЛ НИЙЛҮҮЛЭХ НЬ

Бутанд орчин цаг гэдэг тийм ч чухал биш. Тодруулбал, Тимпу бол ямар ч гэрлэн дохиогүй дэлхийн цорын ганц нийслэл юм. Тус хотын дэлгүүр, ресторан нь орон нутгийн иргэдийн өмч бөгөөд ямар ч дэлхийн томоохон брэндүүд байхгүй. Мөн гаднын бизнес бус төрөлх иргэдийн бизнес зонхилдог тул ард түмэн нь үүгээрээ бахархдаг.

Гэхдээ "Le Meridien", "Aman" зэрэг дээд зэрэглэлийн сүлжээ зочид буудлын хэд хэдэн жижиг салбар байдаг ч логогоо ил тавьдаггүй.  Энэ нь Бутаны гудамж талбай элдэв хаяг, логогоор дүүрэн биш гэдгийг нотолно.  Тимпу дэх өөрийн бизнесээ өргөжүүлж буй Чоки Вангмо "McDonald’s", "Starbucks" зэрэг корпорацууд Бутанд тийм ч их шаардлагатай биш гэж үздэг.

Учир нь, тус улсын орон нутгийн бодлого, ёс заншил болон зах зээлд харшилж, байгаа зүйлдээ сэтгэл хангалуун байдаг хүмүүсийн тоож, сонирхохгүй зүйл гэж тайлбарлажээ.

Бутаны өмнөд хэсэгт орших Гелепу хотод кофе шоп гэх мэт хэд хэдэн бизнес эрхэлдэг Вангмо "Манай улсын хүн ам цөөн учир франчайз тийм ч их хэрэгтэй зүйл биш. Наад зах нь франчайзууд ашиг олох гэж 10 жил зарцуулж магадгүй. Нэг хүн гэр бүлийн хамт өдөр бүр ирж кофе уусан ч франчайзын төлбөрийг буцаан төлөхөд хэцүү байх болно" гэжээ.

Тус улсыг хааны гэр бүлгүйгээр төсөөлшгүй. Айл өрх, албан байгууллага, сүм хийдүүдэд хааны гэр бүлийн зураг байдаг аж.

Энэ талаар Вангмо тайлбарлахдаа "Бусад орны хаан, ноёдын гэрийг харвал бүгд л том, элдэв гоёл чимэглэлээр дүүрэн орд харшид суудаг. Манай хааны хувьд иргэдийнхээ адил энгийн орон сууцад амьдарч, бидэнтэй адилхан байж чаддаг. Иргэд нь энгийн байлаа гээд хэт давуу, баярхсан үзэл гаргадаггүй хаанаа бүгд хүндлэх нь аргагүй" гэв.

ШИНЭ ҮЕИЙН ЗАЛУУС

Бутаны залуу үе гадаадад сурч, ажиллах нь нэмэгдэж байна. Өдгөө 20 настай, Австралийн Перт хотод харилцаа холбооны чиглэлээр магистрын зэрэг хамгаалсан Пубз дэлхий ертөнцийг илүү их таньж мэдэхийг эрмэлзэж буй Бутаны шинэ үеийнхний нэг хэсэг юм.

"Хөршийнхөө хийсэн зүйлийг чи хий гэсэн Бутан хэл дээрх эшлэл байдаг. Тэр очиж үнээ саах юм бол чи очиж үнээ саа. Тэд тариа хураах гэж явж байгаа бол та нар тариалангийн талбай дээр ажилла гэсэн хандлага юм. Эцэг эхчүүдийн хувьд бусдаас нэг алхмын зайд байгаа мэт мэдрэмж авах дургүй" гэж Пубз хэлэв.

Энэ нь Бутаны хүн амын өсөлтөд хамгийн их нөлөөлөх үзэл бодол гэж тэрбээр тайлбарлажээ. Залуу хойч үеэ бусдаас дутаахгүй гэж Бутаны иргэд хүүхдүүдээ гадаад орон руу явуулснаар ажиллах хүчингүй болж буйн илрэл юм.

Бутан улсад гуравхан орны элчин сайдын яам байдаг тул иргэд нь ихэнхдээ Энэтхэг улсаар дамжуулан виз мэдүүлдэг аж. "Henley Passport Index"-ийн мэдээлснээр, Бутаны паспорт хүчирхгээрээ дэлхийн 87-д жагсдаг. Тус улсын иргэд АНУ, Австрали, Европын холбооны орнуудаас бусад 55 оронд чөлөөтэй нэвтрэх эрхтэй. Үүнээс болж олон жил дэлхийгээс тасарсан байсан орны иргэд гаднын орныг зорьж буй.

Эх сурвалж: CNN