Үндэсний их баяр наадам зохион байгуулагчид бэлтгэлдээ гараад тун завгүй өдрүүд өнгөрч байна. Наадмын нээлт хаяанд ирсэн учраас өв соёл, уламжлалаа түгээн дэлгэрүүлэх, наадамчин олноо баясгах чухал үүрэгтэй урлагийнхан бэлтгэлээ хийгээд тун завгүй. Зургаан настайгаас  87 настан хүртэл наадмын нээлтэд оролцохоор бэлтгэж байна. Тэднээс хамгийн ахмад нь Шаравын Отгонбаяр.

Тэртээ 25 жилийн өмнөөс Үндэсний их баяр наадамдаа тасралтгүй өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлсэн Шаравын Отгонбаяр өдгөө 87 настай. Энэ жил ч мөн тэрбээр Үндэсний их баяр наадамдаа оролцож, алдарт биелэгээгээ үзэгч түмэндээ танилцуулахаар залуучуудтай эн зэрэгцэн бэлтгэлээ хийж буй нь энэ юм. Шаравын Отгонбаяр гуай Ховд аймгийн Алтай сумын уугуул.  Анх аав ээжээрээ бие биелгээ заалгасан байна.

Монголчуудын өвлөн, түгээж ирсэн бие биелгээг Захчин түмнээс эхлэлтэй гэдэг. Захчингуудын хурууны бүжгийн хөдөлгөөнөөс үүсэлтэй гэх бөгөөд улмаар арван хурууны хөдөлгөөн, бугуй, тохой, мөр, нурууны биелгээ болж өргөжин монголчуудын амьдрал ахуй, ёс заншлын илэрхийлэл болж хөгжсөөр үндэсний уламжлалт бүжгийн төрөл болсон гэдэг. Ш.Отгонбаяр гуай захчин биелгээний "мастер", өв тээгч. Монголын ястан бүр өөр өөрийн өвөрмөц ялгаа, өнгө төрх, намба хадгалсан давтагдашгүй бий биелгээг үр хойчдоо өвлүүлэн үлдээж ирсэн юм. Тэр дундаа Ойрад түмэн биелгээг онцгой хөгжүүлсэн билээ. Баруун Монголын Урианхай, Торгууд, Дүрвэд, Баяд, Захчин, Казах, Хотон, Мянгадын бий биелгээ хувцас хэрэглэлээс гадна хөгжмийн уламжлалт зэмсэг, түүний ая аялгуугаар ялгарч товойдог онцлогтой. Тухайлбал, Урианхай, Торгуудууд бий биелгээгээ товшуурын эгшгэнд хийдэг бол, казак үндэстэн доомборын аясаар биелдэг. Харин Дөрвөд, Баяд, Захчин, Хотонгуудын бий биелэгийн эв намба нь экил хуурынхаа эрмэг татлагад илүү тодордог. Ястан бүр биелгээгээ бүжиглэн хөгжүүлэх явцдаа шинэ санаагаар баяжуулан, үйл хөдөлгөөн нэмж, өвөрмөц дэгжин болгосоор байдаг байна. Шаравын Отгонбаяр ч өв тээгчдийн нэгэн адил Захчин биелгээгээгээ үр хойш, олон зуун шавь нартаа өвлүүлэн сургажээ. Тэрбээр,  Захчин биелгээний онцлог нь хөл, толгой хөдөлдөггүй. Гол учир нь мөрөндөө байдаг. Нийт Захчин ястны 14 орчим биелгээ байдаг. Эдгээр нь бүгд өөр ая, өөр хөдөлгөөнтэй. Бүгдийг нь хүүхдүүд, шавь нартаа зааж, өвлүүлсэн гэдээ хуучилсан юм. Тэрбээр дан ганц бие биелгээ бус Захчин ардын уртын дуу дуулдаг. Үр хүүхдүүд, шавь нарынхаа хамт гурван удаагийн тайлан тоглолт хийсэн нь Захчин ардын уртын дуу, бие биелгээ олон хүнд түгээсэн чухал ажил минь болсон хэмээн онцолж байлаа.

25 жилийн турш өөр өөр найруулга, дэглэлттэй наадмын нээлтэд оролцсон учраас сэтгэлд тань үлдсэн дурсамтай, онцлогтой наадмынхаа талаар Ш.Отгонбаяр "Миний оролцсон наадмын нээлт бүр нь гайхалтай. Бүгд л өөр өөрийн гэсэн онцлогтой учраас тэр нь ийм онцлогтой гэх зүйлгүй. Наадмын нээлтэд оролцож, өв соёлоо монголчууд төдийгүй гадаадын олон жуулчин, төлөөлөгчдөд хүргэж байгаа нь маш сайхан санагддаг. Ер нь бүх л наадам сайхан шүү дээ" хэмээсэн юм. Ш.Отгонбаяр гуай 1983 онд Бадраа багшийн хамт "Язгуур" урлагийн их наадамд оролцож түрүүлснээс хойш өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэхэд өөрийн чадах зүйлийг хийж, олон хүнд илүү их түгээх хүслээ тээсээр яваагаа хуучилж, одоо 300 гаруй шавьтай болжээ.  Ач, зээ, зээнцэр нийлсэн 30 гаруй хүүхэддээ ч бие биелгээ, язгуур урлагаа зааж, охид нь ч мөн язгуур урлагаар хүмүүжиж, одоо ч ээжтэйгээ хамт биелдэг гэнэ. Өнгөрсөн жилийн Үндэсний их баяр наадмынхаа нээлтэд оролцох үеэрээ Ш.Отгонбаяр "Ард түмний гавьяат цол" болсондоо маш их баярлаж, бахархаж байгаагаа ч хуваалцсан юм. Дотоод сэтгэлийн хөдөлгөөнийг биеийн уран сайхан хөдөлгөөнөөрөө дүрслэн үзүүлдэг бүжгийн урлаг гайхамшигтай. “Биеэр биелэхэд сэтгэл нь дуулдаг” хэмээн Ш.Отгонбаяр гуай бахархах дуртай.

Жил бүрийн Үндэсний их баяр наадмын нээлт ямар байх бол хэмээн догдлон хүлээж, ирэх жилийн наадам даанч хол байна даа хэмээн наадмынхаа нээлтийг бүтэн жил амнаас ам данжин ярьдаг монголчуудын хувьд энэ жилийн наадмын нээлт ямар байх бол гэсэн хүлээлт өндөр байгаа. Тэгвэл энэ жилийн Үндэснйи их баяр наадмын нээлт бүх мэргэжлийн урлагийн байгууллагууд ард түмний сэтгэл зүрхэнд хоногшсон дуу хөгжмийг орчин үеийн хэлбэрт оруулан мюзикл маягаар тавьж байгаа аж.  Өмнөх жилүүдэд мэргэжлийн чуулгын уран бүтээлчид өөрсдийн үзүүлбэрээ нэгтгээд тоглолтоо тавьдаг байсан. Харин энэ жил наадмын үйл ажиллагаа эхлэхээс дуусах хүртэл бүх мэргэжлийн чуулгын уран бүтээлчид нэг бүжиг дэглээч, нэг хөгжмийн найруулагчийн удирдлага дор хамтдаа нэг утга санааг үзүүлэхийн тулд ажиллаж байгаагаараа онцлогтой.

Гэрэл зургийг Н.Алтангэрэл