"МИДАС" төрийн бус байгууллагын гүйцэтгэх захирал С.Энхжаргалаас зарим зүйлийг тодрууллаа.

УИХ-ын гишүүдийн тоог 126 болгож, сонгуулиа холимог тогтолцоогоор явуулснаар парламентад илүү олон намын төлөөлөлтэй болно гэж үзэж, Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулсан. Энэ дагуу дөрвөн нам, нэг эвсэл парламентад суудал авсан ч зарим нам жагсаалтын учир шалтгааныг ойлгохгүй, маргаан дагуулж буй.

Энэ талаар С.Энхжаргал тайлбарлахдаа "Сонгуулийн холимог тогтолцооны давуу тал нь парламентад суудалгүй нам байр сууриа олох боломжийг олгодгоороо онцлог. Ингэхдээ бүх нам бус иргэдийн итгэлийг хүлээсэн олон намын төлөөллийг оруулж ирэх зорилгоор босго тогтоосон. Тэр утгаараа нийт сонгогчдын дөрвөн хувийн санал авсан дөрвөн нам, нэг эвсэл жагсаалтад багтсан. Тэр дундаа босгоо давж чадаагүй үлдсэн нам, эвслийн саналыг их үлдэгдлийн зарчмаар хуваасны үр дүнд зарим намууд 2-3 суудал авахаар байсан ч босго даваагүй намын саналыг хувааснаас тус бүр дөрвөн суудал авсан.

Мөн улс төрийн намын дөрвөн хувийн босго байдаг жишээ. Нийт сонгогчдын дөрөв ба түүнээс дээш хувийн санал авсан тохиолдолд тухайн улс төрийн намын жагсаалтад буй гишүүд хүчин төгөлдөр суудал авах тогтолцоотой байгаа юм.

УИХ-ын тойрогт нэр дэвшсэн гишүүдийн саналын зөрүү хэт өндөр байгаа. Ялангуяа хот, хөдөөгийн сонгогчдын харьцаа. Цаашдаа энэ саналыг зөрүүг ойртуулах асуудал гарах байх" гэсэн юм.

Мөн тэрбээр "Хамгийн гол нь энэ удаагийн сонгуулиар Улс төрийн намын тухай хууль батлагдсантай холбоотойгоор илүү олон нам сонгуульд оролцохоор зүтгэсэн. Нөгөө талаасаа босго тавьж байгаа нь өөрөө дангаа орвол дөрвөн хувь, эвсэл бол тав, гурав ба түүнээс дээш бол долоон хувь байгаа нь намуудын нэгдлийг сарниулах, дэмжихгүй байх гэсэн сөрөг тал харагдаж байна. Босго даваагүй намуудын саналыг бусдад хувааж өгөх нь хэр шударга вэ. Сонгуульд бидний өгсөн саналыг аль болохоор зөвөөр суудал хуваарилах ёстой. Зарим нэг намууд энэ асуудлаар Үндсэн хуулийн цэцэд хандаж байна. Намууд халуун дээр нь асуудлаа шийдэхгүйгээр өнгөрсөн хойно нь ярьмааргүй байна. Хууль хэлэлцэж байх явцад гарч болзошгүй эрсдэлийг нь олж харж байгаасай" гэв.

Улс төрийн намууд нийгмийн төлөөллүүдийг жагсаалтаар оруулж ирсэн. Жагсаалтын эхэнд судлаач, инженер, үйлдвэрчний эвлэл, багш гээд нийгмийн төлөөллийг оруулж ирж байгаа ч хойгуураа нөгөө намын хэдэн нөхдүүдээ нэр дэвшүүлж байгаа дүр зураг ажиглагдаж байгаа юм.

Энэ талаар хөндлөнгийн судлаач С.Энхжаргал байр сууриа илэрхийлэхдээ "Улс төрийн намын жагсаалтаар 48 нэр дэвшигчийг нэмэхдээ нийгмийн төлөөллийг оруулна гэдэг амлалт өгсөн. Яг жагсаалтаас харвал, нийгмийн хэр олон төлөөлөл орсон бэ. Жишээлбэл, жагсаалтад малчны төлөөлөл байна уу. Дээрээс нь энэ төлөөллийг хэн яаж сонгосон бэ гэдэг асуудал гарч ирнэ. Нам дотроо жагсаалтаа хэрхэн эрэмбэлж байна вэ. МАН-ын жагсаалтын эхний 10-д нийгмийн төлөөлөл багтаахаар судлаач, инженер, шинжлэх ухаан, үйлдвэрчний эвлэлийн төлөөлөл оруулахыг оролдсон байсан. Энэ нь нэг талаасаа сайшаалтай хэдий ч жагсаалтын хойгуур намынхаа дэд сайд, зөвлөх, арын албанд ажилладаг хүмүүсээ жагсаасан байна. Энэ бол хүн татах нэг аргачлал болж хувирчихсан гэж харж байгаа.

Сонгогчдын хувьд жагсаалтын 48 гишүүнийг бус эхний 10-ыг нь хараад сонголтоо хийх жишээтэй.

Зарим улс төрийн нам, эвслийн дарга нар жагсаалтаа тэргүүлж, жагсаалтдаа хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, эмэгтэйчүүдийн төлөөллийг оруулж байгаа нь сайшаалтай. Хамгийн гол нь УИХ-ын сонгуульд хэтэрхий олон хүн нэр дэвшиж, рекорд эвдлээ гэж онцолж байна. Сонгогчдод сонголт хийх боломжтой юм шиг харагдаж байгаа ч хэт бялууруулж, мэдээлэл олж авах боломжийг нь сарниулж байна. Жагсаалтад нэр дэвшигчдийн жагсаалтыг хүчинтэй болгохын тулд тойрог дээр 50 хувь дэвшүүлнэ гэснээс болоод нэр дэвшихийг хүсэхгүй байгаа хүмүүсийн нэрсийг оруулж байгаа тохиолдол гарсан. Ийм тохиолдол бараг тойрог болгонд гарсан. Жишээлбэл, манай тойрогт нэр дэвшигчдийнхээ 50 хувийнх нь зургийг нь ч харах боломжгүй байлаа. Гадуур сурталчилгааны самбар дээр  ч зураг танилцуулга нь харагдаагүй" гэв.