Аливаа улс орныг уналт руугаа явж буй эсэхийг та 10 эдийн засагчаас асуугаад үзээрэй. Лавтайяа 10 өөр хариулт сонсох вий. Тийм ч учраас эдийн засгийн үзүүлэлтийг тодорхойлохын тулд дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, ажлын байр гэх мэт уламжлалт мэдээллээс татгалзахыг зарим шинжээч зөвлөж байна. Тэгвэл доорх сонирхолтой үзүүлэлтүүд дээр тулгуурлан улс орны эдийн засгийг тодорхойлж болох аж.

АЖЛЫН ДҮРЭМТ ХУВЦАСНЫ ТЭМДЭГ:

-Эдийн засгийн хамгийн чухал үзүүлэлтүүдийн нэг бол ажлын байр. Энэ мэдээллийг олж авахын тулд бид Хөдөлмөрийн статистикийн товчооны ажилгүйдлийн тоон үзүүлэлтийг хардаг. Гэхдээ ажил эрхлэлттэй холбоотой өөр нэг чухал хүчин зүйл бий. Энэ бол жил тутамд зарагдаж буй ажлын дүрэмт хувцасны тэмдэгийн тоо ширхэг. Түргэн хоолны сүлжээ рестораны кассчинаас эхлээд барилгын дотор засалчид гээд олон сая ажилчны дүрэмт хувцас бүр өөрийн гэсэн бэлгэдлийн чанартай таних тэмдэгтэй байдаг. Ийм төрлийн таних тэмдэг үйлдвэрлэлээр дэлхийд тэргүүлдэг компани бол "World Emblem". Тус компанийн санхүүгийн мэдээллийг тийм амар олж авах боломжгүй. Гэхдээ тус компанийн захирал саяхан "USA Today"-д ярилцлага өгөхдөө борлуулалт нь өнгөрсөн оны мөн үеэс 19 хувиар өссөн гэжээ. Энэ үзүүлэлтийг харвал эдийн засаг тэгтлээ уначихаагүй гэж дүгнэж болох ажээ.

ЭРЭГТЭЙ ДОТУУР ХУВЦАС:

-Эрчүүдээс дотуур хувцасны сонголтын талаар асуугаад үзвэл бүгд нэг л ижил төрлийн хариулт хэлэх байх. Санхүүгийн боломжтой үедээ аль болох материал сайтайг нь худалдаж авна. Харин мөнгө санхүү тааруу үедээ ямартай ч шувтраад уначихааргүй л нэг зүйл олж өмсдөг гэх аж. Тэгвэл эрэгтэй дотуур хувцасны борлуулалт эдийн засгийн үзүүлэлтийг бүхэлд нь илтгэж чадах болов уу? Зарим эдийн засагч чадна гэж бодож байна. "Hanesbrands", "PVH Corp", "Ralph Lauren" зэрэг брэндийн сүүлийн 12 сарын борлуулалтыг харвал эрэгтэй дотуур хувцасных харьцангуй жигд байжээ.

УРУУЛЫН БУДАГ:

-Уруулын будаг бол харьцангуй хямд үнэтэй нэмэлт хэрэгсэл. Энгийн уруулын будагны үнэ 5-20 ам.доллар хооронд хэлбэлзэнэ. Эдийн засаг хүндхэн байвал эмэгтэйчүүд нүүр будалтын бүтээгдэхүүн, үнэртэй ус сэлт зэргийнхээ хэрэглээг танадаг гэдгийг түүх гэрчилдэг аж. Харин уруулын будаг яадаг бол? Тансаг зэрэглэлийн гоо сайхны бүтээгдэхүүний борлуулалт багасах тусам уруулын будгийнх нэмэгддэг эдийн засгийн урвуу хамаарал байдаг ажээ. "L’Oreal", "Estee Lauder", "Ulta Beauty" зэрэг томоохон гоо сайхны компаниудын өнгөрсөн нэг жилийн борлуулалтыг харвал бүгд орлогын өсөлттэй байсан.

АЧАА ТЭЭВРИЙН ЗАРДАЛ:

-Дэлхий даяарх ачаа тээвэр нь эдийн засагт чухал нөлөө үзүүлдэг. Зарим эдийн засагч ачаа тээврийн нэгж, үйл ажиллагааг хянахын оронд үнийг нь хянадаг. Учир нь эрэлт, нийлүүлэлтийн ертөнцөд тээвэрлэлтийн эрэлт их байх тусам ачааны зардал их байх ёстой юм. Үүнийг хяная гэвэл Балтийн хуурай индексийг нэг өнгийхөд хангалттай. Балтийн хуурай индекс гэдэг нь дэлхийн хамгийн ачаалалтай тээврийн замуудын нэг болох Балтийн тэнгисээр бараа тээвэрлэх зардлын хэмжүүр. Уг индексээр төмрийн хүдэр, үр тариа зэрэг барааг тээвэрлэх зардлыг хэмждэг. Балтийн хуурай индексийг харвал өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд ачаа тээврийн зардал 55 хувиас дээш байжээ. Өөрөөр хэлбэл, цар тахлын өмнөх үеэс давсан үзүүлэлттэй байжээ.

АЯЛЛЫН МАШИН:

-Хэрвээ та аяллын машинаар аялалд гарч үзээгүй бол сайхан зүйлээс хоцорч л яваа юм байна. Аяллын машин нь тансаг зэрэглэлд тооцогдох өндөр үнэтэй тээврийн хэрэгсэл бөгөөд засч сэлбэх зардал нь ч их. Мөн хийн хэрэглээг нь км тутамд галлоноор тооцдог. Тэгэхээр аяллын машины борлуулалт бол эдийн засгийн бас нэгэн чухал үзүүлэлт гэж зарим эдийн засагч үзэж байна. Аяллын машины АНУ дахь хамгийн том үйлдвэрлэгч нь "Winnebago". Тус компанийн борлуулалт сүүлийн хэдэн жилийн турш тогтмол буурч, сүүлийн нэг жилд хувьцааны үнэ нь 35 хувиар унажээ.

Энэхүү мэдээллийг бэлтгэхдээ зөвхөн ер бусын үзүүлэлтүүдийг зориуд түүсэн гэдгийг дахин сануулъя. Та оргилуун дарсны борлуулалтыг сонирхоод үзэж болно. Аль эсвэл эрэгтэй дотуур хувцасны борлуулалтын оронд эмэгтэйчүүдийн банзалны уртыг хянаад үзсэн ч болно. Эмэгтэйчүүдийн банзалны урт хөрөнгийн зах зээлтэй зэрэгцэн уртасч, богиносдог гэх сонирхолтой баримт ч байдаг аж. Мөн цөцгийн тостой попкорны индексийг сонирхоод үзээрэй. Зарим шинжээчийн хэлснээр ийм төрлийн попкорны индекс хямралын үед өсдөг. Эмэгтэйчүүд эдийн засаг сайн байгаа цагт үсээ урт ургуулж, цөвүүн цагт богино засалтыг сонгодог гэх яриа ч бий. Энэ жишээг япончуудаас харж болох аж.

Дээр дурдсан шиг сонирхолтой, ер бусын хэмжүүрүүд олон бий. Гэхдээ тэр болгоныг нухацтай авч үзэх хэрэггүй аж. Эцсийн дүндээ бизнес эрхлэгчдийн эдийн засгийн гол үзүүлэлт бол тэдний үйлчлүүлэгчид юм. Бизнесээ эдийн засгийн уналт, босолтоос ангид байлгах хамгийн сайн арга бол төрөлжүүлэх явдал. Аль болох олон салбартай, олон байршилд үйлчлүүлэгчтэй байх ёстой. Нэг хотод дотуур хувцасны худалдан авалт багасч байхад нөгөө хотод нь ажлын дүрэмт хувцасны тэмдгийн борлуулалт өссөн байдаг.

Эх сурвалж: THE GUARDIAN