УИХ-ын 2024 оны сонгуулийн санал хураалт зургадугаар сарын 28-ны Баасан гаригт болж өндөрлөлөө. Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан өөрчлөлтөөр УИХ-д анх удаа 126 гишүүн сонгогдож байгаагийн 48 нь жагсаалтаар, 78 нь тойргоос сонгогдож буй юм. УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуульд 19 нам, хоёр эвсэл, 40 гаруй бие даагч нийтдээ 1341 нэр дэвшигч өрсөлдсөн.Энэ удаагийн сонгуульд 2.2 сая орчим сонгогч саналаа өгөхөөр бүртгүүлсэн байснаас 1.4 сая нь саналаа өглөө.

Монголын парламентын сонгуулийн тухай Катарын “Al Jazeera”, АНУ-ын “ABC”, “Associated Press”, “TIME”, Туркийн “Anadolu Ajansı”, Японы “Nikkei Asia” зэрэг олон улсын томоохон хэвлэлүүд онцолжээ. Эндээс зарим онцлох мэдээллийг түүвэрлэн хүргэж байна.

“Монголын эрх баригч нам УИХ-ын сонгуулиар ялимгүй олонхи болж чадсан нь урьдчилсан дүнгээс харагдаж байна” гэсэн гарчигтай нийтлэл “Associated Press”-т гарчээ.

Тус нийтлэлд “Монгол Улсын парламентын сонгуульд эрх баригч нам ялсан ч сөрөг хүчин мөн томоохон ялалт байгуулсан. Саналын зөрүү цөөн байсан гэдгийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд урьдчилсан үр дүнд тулгуурлан мэдээлж байна. Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа ‘МАН урьдчилсан дүнгээр 126 суудлаас 68-70 суудал авсан учир бид сонгуульд яллаа гэсэн үг’ гэж мэдэгджээ. Албан ёсны дүн хараахан гараагүй байгаа нь улс орны өнцөг булан бүрээс санал хураахад хүндрэлтэй байгаатай холбоотой. МАН 2020 онд парламентад тэр үеийн 76 суудлын 62-ыг нь авч байсан. Энэ удаад тэдний хувьд давамгайлал хамаагүй бага байна.

Саналын 99 хувийг тоолсны дараа Ардчилсан нам 40 орчим суудал авсан нь 2020 онтой харьцуулахад том үсрэлт болж буйг Монголын хэвлэлүүд онцолжээ. АН-ын дарга Л.Гантөмөр ‘Энэ удаагийн сонгуулиар ард түмэн эрх баригч намын өнгөрсөн хугацаанд хийсэн бодлогын алдаануудад үнэлэлт, дүгнэлтээ өглөө. Олон ялгаатай үзэл бодол байх нь ардчиллын мөн чанар юм. Та бүхний шүүмжлэл бидний үйл ажиллагаанд тусгалаа олох болно’ гэв.

Тэгвэл хөндлөнгийн мэргэжилтэн энэ талаар юу хэлэв? Бритиш Колумбын их сургуулийн Монгол хариуцсан мэргэжилтэн Жулиан Диеркес “Ардчилсан нам хүчтэй байгаа нь боловсон хүчнийг өөрчлөх хүсэл эрмэлзэл их байгааг харуулж байна. Бодлогын өөрчлөлт бол биш” гэжээ.

Харин “TIME” хэвлэл арай өөр өнцгөөр Монголын сонгуулийг бичжээ. Тус хэвлэлд Монголын сонгуулийг авторитар дэглэмтэй аварга орнуудын сүүдэр дор өрнөсөн ардчилсан сонгууль гэж онцолсон байв.

“Монгол бол хүн ам цөөтэй, далайд гарцгүй, тэсгим хүйтэн өвөл, тусгаар тогтнолоороо алдартай Азийн орон. Хятад, Орос гэсэн хоёр том авторитар дэглэмийн сүүдэрт орших 3.4 сая хүн амтай ардчилсан орны хувьд ардчилал гэдэг зүйл бэлгэдлийн хувьд ач холбогдолтой. Эрт үед Монголын догшин нүүдэлчин овог аймгууд Хятадыг байлдан дагуулж, баруун зүгт Ази тивийг дамнан Европын хязгаар хүртэл хаяагаа тэлэн ихээхэн айдас төрүүлж байв. Өнөөдөр энэ улс эсрэг тэсрэгийн туйл болжээ. Тус улсын ашигт малтмалын асар их нөөцийг Хятад болон барууныхан сонирхож байгаа ч эл баялаг нь голчлон элит давхаргынханд л ногдож байна. Азийн хөгжлийн банкнаас мэдээлснээр 2022 онд монголчуудын бараг гуравны нэг нь ядуурлын шугамаас доогуур түвшинд амьдарч байжээ” гэж бичжээ.

Цаашилбал, зудын гамшиг, эрдэс баялаг, агаарын бохирдол зэрэг хөгжилд нөлөөлдөг хүчин зүйлсийн талаар дурдсан байна.

Катарын “Al Jazeera” хэвлэлд сонгуулийн явцын талаарх ерөнхий мэдээллээс гадна “Дарангуйллын айдас” гэсэн гарчигтай хэсэг нийтлэгджээ.

Энэ хэсгээс онцолбол, “Монгол Улс авлигын индексээр 100-аас 33 оноо авч, 180 гаруй улс орноос 121-т жагссан. МАН-ын хэвлэлийн эрх чөлөөний индекс унаж, хуулийг дээдлэх байдал мэдэгдэхүйц буурсан гэдгийг ажиглагчид хэлж буй. Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Монгол Улсын авлигач нарын орон болгосонд улс төрийн өрсөлдөгчдөө буруутгаж, сахилга батыг сахихыг уриалсан. ‘Сант Марал’ сангаас явуулсан судалгааг харвал монголчуудын гуравны нэгээс илүү хувь нь эх орноо дарангуйллын орон болон хувирч байна гэж хариулжээ.

3.4 сая хүн амын бараг тал хувь нь амьдардаг Улаанбаатар хотын гудамжийг салбар бүрийн төлөөлөл болсон нэр дэвшигчдийг сурталчилсан сурталчилгааны зураг хуудсуудаар чимжээ. Сүүлийн 10 орчим жилийн хугацаанд анх удаа намуудаас нэр дэвшигчдийн 30 хувь нь эмэгтэйчүүд байна гэж хуульд заасан.

Авлигаас гадна цар тахлын нөлөөгөөр ганхсан эдийн засаг, ажилгүйдэл, инфляци, Украины дайны үр дагавар гэсэн хүчин зүйлс сүүлийн жилүүдэд иргэдийн анхаарлын төвд байна” гэжээ.

Эх сурвалж: AP, TIME, AL JAZEERA