Байртай болохыг хүссэн иргэд хамаг мөнгөө шавхан барилгын компаниудад өгдөг ч эцэстээ хохирогч болж, гудамжинд гарч буй дуулиан тасрахаа болив.

Жишээ татвал, "Bridge real state” компанийн захирал н.Баярмаа нь “Зээлсэн мөнгөнийх нь хүүнд байр түрээслүүлнэ. Байр ашиглалтад орохоор зээлсэн мөнгийг нь урьдчилгаанд оруулан тооцсоноор та байртай болно” гэдэг сурталчилгаа хийж иргэдээс хамгийн багадаа 25 сая, дээд тал нь 200 сая төгрөг авсан ч өнөө хэр нь байр нь баригдалгүй жил тойрчээ.

Энэ хэргийн улмаас 280 гаруй иргэд хохирогч болсон бөгөөд хохирлын хэмжээ зургаан тэрбум төгрөгөөр яригдаж байна.

Сар гаруйн өмнө “Монтойбүрд” ХХК-ийн “Хөх дэгд” хотхонд байрны захиалга өгсөн 500 гаруй айл ухсан нүх харсаар дөрөв дэх жилдээ орж буй талаар мэдээлэл хийж, өлсгөлөн зарласан. Одоо ч тэдний асуудал шийдэгдээгүй, компанийн захирлыг нь хорьсон гэдэг мэдээллийг цагдаагийн байгууллагаас өгснөөр дуулиан түр намжсан

Тэгвэл өнгөрсөн хоёрдугаар сард "Ирээдүйн билэг" компанид байр захиалсан олон иргэн хохирогч болсон тухай мэдээлэл хийж байв.

Учир нь, байрны нэг тоот дээр маш олон иргэний захиалга давхардуулж төлбөр авсан. Түүнээс нь болж,  байр ч үгүй, мөнгө ч үгүй болж хохирсон иргэд олон.

Энэ үйлдлийг бид залилан мэхлэх гэмт хэрэг гэж үзэж байгаа гэж Байр захиалаад хохирсон иргэдийн эрх ашгийг хамгаалах холбооны гишүүн н.Мөнх-Эрдэнэ мэдэгдэж байв. Тус холбооны зүгээс байртай болохоор залилуулсан иргэдийн тоо Монгол Улсын хэмжээнд албан бусаар 70 мянгад хүрсэн гэж мэдээлсэн. Хэдийгээр албан бус тоо боловч байртай болохын төлөө урьдчилж захиалга өгөөд хохирсон иргэдийн тоо өдрөөс өдөрт нэмэгдсээр буй нь төр засгийн зүгээс хууль эрх зүйн орчноо сайжруулахад анхаарахгүй бол залилсан этгээд нь хождог, залилуулсан нь хохирдог жишиг тогтож мэдэхээр болов.

Учир нь, хохирсон иргэд хохирлоо барагдуулахаар хуулийн байгууллагад ханддаг ч шалгаж байна гэх нэрийн дор жил тойрдог, улмаар хэргийг дахин шалгах болж, эхнээс нь хэргийг шалгах зэргээр хугацаа алддаг нь хохирсон иргэдэд улам нэрмээс болж буйг учирлах нэгэн ч байна. Нөгөөтэйгүүр, ийм асуудлаар хохирсон иргэд төр засагтаа хандахаар бие биерүүгээ “шиддэг”. Нохой сүүлээ, сүүл хонхорцогоо болж хувирдаг тухай ч асуудал хөндөгдөж байна. Мөн энэ төрлийн гэмт хэргийг үйлдсэн этгээдэд оногдуулах ял шийтгэл нь Эрүүгийн хуулийн 17 дугаар бүлэгт заасан залилах гэмт хэргээр зүйлчилсэн байдаг аж.

Тус бүлгийн 3.1-т хөнгөн хэлбэрийн залилах гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн этгээдэд 450,000- 14 сая хүртэлх төгрөгөөр торгох, 240-720 цаг хүртэл зорчих эрхийг хязгаарлах, 6 сараас 12 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял оногдуулна гэж заажээ.

Энэ нь хэдэн сая, тэрбумаар нь залилсан этгээдүүдийн хувьд хуулийнхныг авлигадаад хариуцлагаас мултрахад хангалттай төлөх мөнгө гэж иргэд үзэж байгаа юм. Иймээс хууль эрх зүйн орчныг сайжруулж, хүлээлгэх хариуцлагыг чангаруулах нь байрны захиалга дагасан луйвар цэцэглэхээс сэргийлэх нэг алхам болох нь.

Нөгөө талдаа иргэд байрны захиалга өгөхдөө хариуцлагатай байхгүй бол хохирогч болох эрсдэл өндөр байгааг ч хуулийнхны зүгээс анхааруулж буй юм.

Үндэсний статистикийн хорооны мэдээллээр байрны үнэ жил ирэх тусам өссөөр байгаа. Хамгийн хямд үнэтэй орон сууц 1м2 нь 3.5 сая төгрөг бол дундаж байрны үнэ 1м2 нь 4.5 сая, дээд тал нь 1м2 нь 9 сая төгрөг болж, өсөөд байна. Зарим барилгын компани “Таатай нөхцөл санал болгож байна” гэж тархи угаадаг. Түүнд нь иргэд итгэдэг, эцэст нь хохирогч нь болж буй жишээ ч олон аж. Иймээс барилгын салбарт гарч буй эл асуудлыг шинээр бүрэлдэх УИХ нээлттэй сонсгол зохион байгуулж, гажуудлыг засах талд анхаарах шаардлага үүссэнийг ч сануулж байна.

Г.ХОРОЛ