Сурвалжлага: Нийгмээс тусгаарлагдсан "уулын мухар"-ынхан

Улаанбаатар хотод болсон өнгөрсөн зуны үерийн улмаас Баянзүрх дүүргийн гурван хорооны айл өрхүүдийг засмал замаасаа 2.5 км зайд байрлах Жамсран уулын бэл рүү нүүлгэн шилжүүлсэн юм. Үерт өртсөн айлуудад гэр олгож, газрыг нь олгосон ч өдөр тутмын хэрэгцээ шаардлагыг нь хангах үйлчилгээ байхгүйгээс 20 гаруй айл нийгмээс тусгаарлагдан амьдарч байна.

Шавар зуурах аавынхаа ард нь нэг гарч, урд нь нэг гүйсээр… Төд удалгүй газарт асгасан элснээс ах руугаа шидэж бас үзнэ. Хүүхдүүдийн сургууль, цэцэрлэг амарчихсан ахаас нь өөр тоглох хүнгүй, тоглох ч газаргүй таван настай охин…

“Манайх энэ өвөл Сонгинохайрхан дүүрэгт айлын хашаанд гэрээ барьж өвөлжсөн. Одоо хүүхдүүд амарчихсан, дулаан цагийг ашиглаж хашаагаа битүүлэхээр ирсэн. Чадвал намраас хүүхдүүдээ эндээ сургууль, цэцэрлэгт оруулж, төвхнөөд авчихмаар байна” гэж ярих энэ айлын тэргүүнийг н.Алтанхүү гэдэг. Өвөл цас их ундаг учраас хашаагаа чанарыг нь бодож тоосгоор барьж байгаа нь энэ. Энэ бүсээс доошоо нэг км орчим яваад тоосгоны үйлдвэр бий. Нэг ширхэг тоосго 250 төгрөг гэж тооцоход хашаагаа битүүлэхэд 5-6 сая төгрөг зарцуулж байгаа аж. Бүтэн нэг жилийн хугацаа тойрох гэж байхад тэд зөөврийн устай, нийтийн тээвэр ч явдаггүй, зурагт телевизээс хол нийгмийн хөгжлөөс тусгаарлагдсан хэвээр л байна. Долоо хоногийн Бямба гаригт зөөврийн ус ирэх хуваарьтай.

Усаа сайтар нөөцөлж авахгүй бол 6 км-ийн цаана байрлах худгаас зөөх хэрэг гарна. Уг нь анх 20 гаруй айлд гэр олгож, газар зааж өгсөн боловч өдөр бүр хол газраас явах боломжгүй хүмүүс нь эргэж хотын төвөө бараадахаас өөр аргагүй болж, шинэ суурьшлын бүсэд тогтмол амьдрахаар 4-5 айл үлджээ.

Засмал замаасаа 2.5 км зайд байрладаг учраас алхах гэдэг амаргүй. Ялангуяа бага насны хүүхэдтэй хүнд бол боломжгүй. Газрын хөрс нь шар шороо ихтэй учраас багахан борооны усанд амархан эвдэрч, шавар шалбаагтай болдог. Саяхан хорооны даргаасаа гуйж шороон замаа засуулжээ.

Гэрийн эзэн н.Алтанхүү “Сонгуульд нэр дэвшиж байгаа хүмүүс ч биднийг тоож ирэхгүй байна. Бид нийслэл Улаанбаатар хотын иргэд учраас төрийн жолоо атгалцах хүмүүс ирвэл үгээ хэлмээр байна. Биднийг шагнаж байна гэх үү, шийтгэж байна гэх үү уулын мухарт, хол авчираад хаячихсан. Хамгийн гол нь зам харилцаа байж амьдрал хэвийн үргэлжилдэг юм байна. Өөрийн гэсэн унаагүй бол хэцүү. Одоо дахиад үер буух эрсдэлтэй байна. Өнгөрсөн жилээс хойш ямар арга хэмжээ авч байгааг хэлж мэдэхгүй байна. Нүдэн дээр лав ус зайлуулах шугам хоолой татсан зүйл алга. Энэ хэвээрээ жил бүр үерт өртсөн айлуудаа энд буулгаад байвал удахгүй том хороолол босох шинжтэй. Үнэндээ 20 гаруй айл болохоор хэн ч бидний асуудлыг тоохгүй байна. Хороолол босчихвол харин анхаарч үзэх байх” гэсээр хашааныхаа тоосгыг нэг нэгээр нь өрсөөр хоцров.

ДАЛАНГИЙН АЖИЛ ХИЙХ ТӨСӨВ БАТЛАГДСАН

Өнгөрсөн жилийн наймдугаар сард болсон үерт Баянзүрх дүүргийн 21 дүгээр хорооны 120 орчим айл өрх, албан байгууллагууд өртсөн байна. Тиймээс үерийн ам гуу, жалга хааж буусан айл өрхүүдийг нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг богино хугацаанд зохион байгуулсан байна. Энэ жилийн тухайд гуу жалганы ам хааж буусан айл байхгүй гэдгийг тус хорооны Засаг дарга Н.Эрдэнэзаяа хэллээ. Шинэ суурьшлын бүсэд өнгөрсөн жил 20 айл нүүлгэн шилжүүлсэн. Одоогийн байдлаар 14 айлын гэр нь бариатай, 4-5 айл нь тогтмол амьдарч байна. Нийтийн тээвэр тогтмол явуулах боломжгүй байгаа нь суурьшлын бүсэд амьдарч байгаа иргэдэд хүндрэл үүсгэж байгаа. Тиймээс эдгээр иргэдийн асуудлыг холбогдох төрийн байгууллагуудад хүргүүлсэн. Аль болох богино хугацаанд асуудлыг шийдүүлэх чиглэлд анхаарч ажиллаж байна. Өнгөрсөн жил тохиолдсон үерийн гамшгийг дахин давтагдахгүйн тулд айл өрх, албан байгууллагад сэрэмжлүүлэг мэдээ хүргэхээс гадна Геодези усны барилга, байгууламжийн газраас далангийн ажил хийх төсөв батлагдсан. Энэ жилдээ багтааж дуусгахаар төлөвлөж байгаа гэв. Өнгөрсөн жилийн үерийн улмаас дөрвөн хүн амь насаа алдаж, 240 гаруй айл өрх, 12 аж ахуйн нэгж усанд автаж, 105 автомашин үерт автсан тооцоо судалгаа бий.

Үерийн дараах эрсдлийг бууруулах үүднээс сайхан сэтгэлтэй иргэд, олон нийт, төрийн бус байгууллагууд тусламж үзүүлэхээс гадна Баянзүрх дүүргийн удирдлагууд үерт өртсөн айл бүхэнд 5 сая төгрөгийн мөнгөн дэмжлэг үзүүлсэн байдаг.

“Улаанбаатар хотод 2023 оны долоо болон наймдугаар сард их хэмжээний бороо орсны улмаас дөрвөн удаагийн үер болсон. Үерт нийт 96 хорооны 31,6 мянган өрх, 364 барилга байгууламж, 300 гаруй гэр, байшин сууц, 116 аж ахуйн нэгж, байгууллага, 231 тээврийн хэрэгсэл өртсөн. Мөн 21 байршилд гудамж, зам талбай усанд автсан бөгөөд 74,023 хэрэглэгч цахилгаангүй болсон байдаг. Мөн нийслэлийн Гамшгаас хамгаалах инженер техникийн 9 албанд нийт 279 авто техник, 71 хүнд механизм, 319 багаж хэрэгслийг бүртгэлтэй байгаа бөгөөд гамшгийн үед үүрэг гүйцэтгэх техник хэрэгслийн бэлэн байдал 68,4 хувьтай байна. Өнгөрсөн жилийн үерийн эрсдэл бүрэн арилаагүй байхад энэ жилийн үерийн эрсдэлтэй золгож байна. Бүтэн жилийн хугацаанд үерийн далангийн тендер зарласанаас өөрөөр үерийн усны эрсдэлийг бууруулах дорвитой шийдэл алга байна.