Зуны дэлгэр цаг айлчилж амралт зугаалгын энэ үед хачигт хазуулсан халдвар авсан иргэдийн тоо эрс нэмэгддэг билээ. Үүнтэй холбоотойгоор бид Зоонозын Өвчин Судлалын Үндэсний Төвийн Нийгмийн эрүүл мэнд , тандалт шуурхай удирдлагын албаны дарга Л.Орломжаваас зарим зүйлийг тодрууллаа.  Тэрбээр хэлэхдээ, хачгийг халдвартай болон халдваргүй гэж хоёр төрөлд хуваан үздэг. Судалгаагаар 10 хачигийн 8 халдвартай байх магадлалтай гэдэг нь тогтоогдсон. Халдвартай хачинд хазуулж халдвар дамжихыг  хачигт халдвар гэж нэрлэдэг. Хачигт халдварын идэвхжлийн үе нь 4-6 дугаар сар байдаг бөгөөд хачигт риккетсиозын хувьд 21 аймгаар тархалттай Орхон, Булган, Хөвсгөл, Сэлэнгэ, Төв аймгийн хойд хэсэг зэрэг газруудад байгалийн голомттой байдаг. Халдвартай хачиг нь хүний бие дээр 2-3 цаг байхад биеийн нимгэн арьстай хэсэг болох толгой, хүйс, цавь, суга зэрэг газар хазаж халдвар дамжуулдаг.  Мөн халдвартай хачиганд хазуулахаас гадна малын сүүг түүхийгээр хэрэглэх зэргээр өөр замаар халдварлах боломжтой. Уг өвчнөөр өвчилсөн хүмүүсийн дотор малчид болон, 0-9 настай хүүхдүүд болон эмэгтэйчүүд их байдаг. Хачигт хазуулсан тохиолдолд халуурах, толгой өвдөх, хорд­лого өгөх, төв мэдрэлийн тогтолцоо гэмтэх зэрэг шинж тэмдэг илэрдэг. Тиймээс хачигт хазуулсан тохиолдолд нэн яаралтай эмнэлгийн байгуулалагад хандах хэрэгтэй. Нийт хачгийн 86.3 хувь нь халдвартай байдаг тул тоохгүй орхиж болохгүй. Түүнчлэн 2005 оноос хойш нийт 20 гаруй хүн хачигт халдварын улмаас нас барсан статистик байдаг. Хэрэв  хачигт хазуулсан  байх магадлалтай гэж үзвэл эхний ээлжинд биед хачиг байгаа эсэхийг сайтар шалгах хэрэгтэй. Улмаар хачигт хазуулсан нь тодорхой болвол эмнэлгийн байгууллагад хандаж зөвлөгөө авна. Хэрвээ эмнэлэг хол байвал, нарийн үзүүртэй хямсаа ашиглаж болно. Хямсаагаар авахдаа хачгийн толгойг огт үлдээж болохгүй. Толгойн сорж буй хошууг нь авахгүй бол хүний биед хачгийн нян үлдэнэ гэсэн үг. Мөн гараар авч, няцалж болохгүй. Хачгийг авсны дараа ариутгах халдваргүйжүүлэлт хийх ёстой. Эцэст нь хэлэхэд хачгийн халд­вараас урьдчилан сэргий­лэх вакциныг эрүүл мэндийн байгууллагад хандаж тариулж болохоос гадна иргэд ой хээрээр явахдаа хачиг харагдахуйц цагаан эсвэл, тод өнгийн,битүү хувцас өмсөх, нүдний шил зүүх, малгай, усны гутал өмсөх хэрэгтэй гэдийг анхаарууллаа.

С.Нинжжаргал