Израиль болон Ливаны "Хезболла" бүлэглэлийн хооронд хурцадмал байдал, ширүүн халдлага өрнөж байна. Хезболла аравдугаар сарын 8-наас хойш Израилийн Газын зурваст хийж буй дайнд саад учруулахын тулд Израилийг бага багаар мөргөлдөөнд дууджээ. Хилийн хоёр талын тосгоноос энгийн иргэдийг дүрвээд байна. Учир нь Израиль Ливаны тосгодыг цагаан фосфороор онилсон. Хариуд нь Хезболла Израилийн цэргийн байгууламжуудыг нисгэгчгүй онгоц, удирддаг пуужин болон бусад зэвсгээр онилжээ. Өнгөрсөн долоо хоногт АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жо Байден Газын зурваст гал зогсоохыг шаардсан тул Израиль , Хезболла талууд мөргөлдөөнөө нэмэгдүүлсэн юм.

Израиль Ливаны "Хезболла" бүлэглэлийн эсрэг дайн хийхээр заналхийлж байгаа бол энэ нь хоёр орны хувьд сүйрэлд хүргэж болзошгүй гэж шинжээчид үзэж байна.

ХЕЗБОЛЛА БҮЛЭГЛЭЛ ГЭЖ ЮУ ВЭ?

Ливаны өмнөд хэсгийг Израиль 18 жил эзлэн түрэмгийлсэнтэй тэмцэхийн тулд анх 1982 онд үүссэн Шиа бүлэглэл юм. Израилийн болон бүс нутгийн аюулгүй байдлын шинжээчдийн үзэж буйгаар, Ираны дэмжлэгтэй Хезболла нь Израильд хамгийн том цэргийн аюул учруулж байна. Хезболла 2006 онд Израилийн бүх талын дайралтыг эсэргүүцсэн бөгөөд тэр цагаас хойш улам хүчирхэгжиж буй.

ХЕЗБОЛЛА БОЛОН ИЗРАИЛЬ ЯАГААД ЗӨРЧИЛДӨЖ БАЙНА ВЭ?

Ливаны эзлэн түрэмгийлэл дууссаны дараа Израиль болон Хезболлагийн харилцаа хурцадмал хэвээр байв. Хезболла бүлэглэл 2006 онд Израилийн цэргүүдийг отолтод оруулж, гурвыг нь хөнөөж, хоёрыг нь барьцаалсан юм. Үүний хариуд Израиль Ливанд дайн эхлүүлсэн. Тэнд Израиль Хезболлагийн хяналтад байдаг Бейрутын хөршийн нэрээр нэрлэгдсэн "Дахия сургаал"-аа ашигласан бөгөөд энэ нь иргэний дэд бүтцийг онилсон арга юм. Дайн 34 хоног үргэлжилж, Ливаны 1901 хүн амиа алдаж, 900 мянган хүн дүрвэсэн байна. Мөн 165 израиль хүн амь үрэгджээ. Гэсэн хэдий ч Хезболлахыг устгаагүй. Тус бүлэглэл Сирийн энгийн иргэдийн эсрэг дайны гэмт хэрэг үйлдсэн хэмээн буруутгагдаж байдаг ч, дайны үеэр засгийн газартай мөр зэрэгцэн тулалдаж байхдаа илүү боловсронгуй зэвсэг, туршлага хуримтлуулсан.

 ГАЗЫН ЗУРВАСТ ДАЙН ЭХЭЛСНЭЭС ХОЙШ ЮУ БОЛСОН БЭ?

Израиль Газын зурвасын эсрэг сүйрлийн дайн эхлүүлснээс хойш Хезболла Израильтай доод түвшний мөргөлдөөн хийж байна. Тэмцэл нь "байлдааны дүрэм"-ийн дагуу явагдсан бөгөөд хоёр тал энгийн иргэдийг хохирол амсахаас зайлсхийхийг хичээдэг. Гэсэн хэдий ч өмнө нь Израиль Ливаны гүн рүү аажмаар цохилт өгч, олон энгийн иргэдийг хөнөөсөн.

ЯАГААД ТОМООХОН МӨРГӨЛДӨӨН ГАРАХ ВИЙ ГЭЖ ЭМЭЭЖ БАЙНА ВЭ?

Учир нь Израильд Хезболла яг өмнөх шиг заналхийлэл илгээж байх шиг байна. Зургадугаар сарын 5-нд "Хезболла" бүлэглэл Израилийн тосгон руу амиа золиослогч хоёр нисгэгчгүй онгоцыг харваж, хоёр хүн амиа алдаж, 11 хүн шархадсан юм. Израилийн гал сөнөөгчид мөн Хезболлагийн халдлагын улмаас гарсан 100 шахам түймрийг унтраахаар яаравчлав. Үүний дараагаар Израилийн Ерөнхий сайд Беньямин Нетаньяху “Израиль Ливантай залгаа хил дээр маш хурцадмал ажиллагаа явуулахад бэлэн байна” гэж мэдэгдсэн. Израилийн хэт барууны үзэл баримтлалтай Үндэсний аюулгүй байдлын сайд Итамар Бен-Гвир хойд зүгийн түймэрт нэрвэгдсэн зарим бүс нутагт очиж, “Ливан нам гүмхэн байхад манай улсын аль нэг бүс нутгийг онилсон нь хүлээн зөвшөөрөгдөхгүй. Бид Хезболлагийн бүх заставуудыг шатаах ёстой. Тэднийг устга” гэж мэдэгджээ.

Израилийн мэдэгдлийг үл харгалзан Ливаны Америкийн их сургуулийн улс төрийн шинжлэх ухааны дэд профессор Имад Саламэй Израилийн түрэмгийлэл удахгүй болно гэдэгт итгэхгүй байна. Учир нь "Израиль бүс нутгийн аюулгүй байдлын заналхийлэл, дотоод улс төрийн динамик зэрэг олон фронтод томоохон сорилтуудтай тулгарч байна" гэж тэрбээр “Al Jazeera”-д хэлэв. Мөн  "Дайралт нь олон улсын хатуу шүүмжлэлд хүргэж, гол холбоотнууд, ялангуяа АНУ-тай харилцаагаа хурцатгах магадлалтай бөгөөд энэ нь дэмжлэгийг хүндрүүлнэ" гэжээ.

ИЗРАИЛИЙН ТООЦОО

Израильд Хезболлах руу дайрахыг шаардаж буй засгийн газрыг олон дуу хоолой байгаа бөгөөд тэднийг анхааралдаа авах уу гэдэг асуулт байна. Тэд аравдугаар сарын 7-нд Хамас бүлэглэл дайралт хийсэн шиг Хезболла Израилийн цэргийн заставууд болон олон нийтийг довтолно гэж эмээж байна гэж Израилийн тоймч, улс төр судлаач Дахлиа Шейндлин мэдэгдэв. Олон израильчууд Газад гал зогсоох хэлэлцээрт хүрвэл Хезболоа Израиль руу дайрахаа зогсооно гэж итгэхгүй байна гэж тэрбээр хэлэв. Үүний эсрэгээр тэд хойд зүгт байгаа гэр лүүгээ эсэн мэнд буцаж ирэхийн тулд Хезболлатай тэмцэх нь зайлшгүй шаардлагатай гэжээ.

"Израилийн иргэний дэд бүтцэд хийсэн цохилтын хор хөнөөлтэй үр дагаврыг тайлбарлах хангалттай дуу хоолой [Израильд] байгаа гэж би бодохгүй байна. Мэдэгдэж байна. Энэ бол нууц биш. Хэн ч үүнийг нуугаагүй ” гэжээ.

ХЕЗБОЛЛАГИЙН ТООЦООЛОЛ

Бейрут дахь Карнегийн Ойрхи Дорнодын төвийн шинжээч, ахлах редактор Майкл Янгийн хэлснээр, Хезболлагийн сүүлийн үеийн халдлагууд нь Израильд ноцтой хохирол учруулах чадвартай гэдгийг анхааруулах юм. "Эдгээр нь бүгд Израильд илгээсэн мессежүүд юм. Өнөөдөр та дайнд ялна, эсвэл дайн таны дуудлагыг урагшлуулна, эсвэл илүү хөшүүрэг болгоно гэж битгий бодоорой” гэжээ.
Мөн "Миний бодлоор тал бүр хэлэлцээрт бэлдэж байна. Хезболлагийнхан тулалдааныг зогсоохыг хүсэж байгаа гэж хэлэх авч, тулаан хурцадна гэж найдаж байна. Хезболла тодорхой болсон. Газын зурвас дахь тулаан зогссон өдөр Ливаны өмнөд хэсэгт тулалдаан зогсох өдөр байх болно” гэж тэрбээр Аль Жазира агентлагт ярьжээ.

"Хезболла Ливаны хил дээр саарал нөхцөл байдал үүсэхийг хүсэхгүй байгаа. Мөн тэд тохиролцоонд хүрээгүй нөхцөл байдлыг хүсэхгүй байна .Учир нь энэ нь Израиль тэднийг үргэлжлүүлэн цохиж, дайчдыг нь хөнөөж чадна гэсэн үг юм”

Эх сурвалж: Aljazeera