Монголын дуу оруулахуйн урлагийн холбооноос өчигдөр /2024.05.29/ бүх гишүүдийн хоёр дахь хурлаа зохион байгуулж, шинээр тэргүүн болон Төлөөлөн удирдах зөвлөлөө сонголоо. Нийт 200 орчим уран бүтээлчтэй холбооны уран бүтээлчдийн төлөөллөөс орчуулгын киноны уран бүтээлчдийн хүний нөөц, ур чадвар, тулгамдаж буй асуудлын талаар байр суурийг нь сонслоо.

Орчуулгын киноны жүжигчин Д.Батцэцэг:

-Миний хувьд 1991 онд анх микрофоны ард зогсч, дэлгэцийн уран бүтээлд дуу оруулж эхэлсэн. Тэр цагаас хойш 33 жил орчуулгын киноны жүжигчнээр ажиллаж байна. Монголын орчуулгын кино арвин баялаг түүхтэй. Хамгийн гол нь жүжигчин хүн орчуулгын кинон дээр ажилласнаараа маш их зүйлийг суралцаж, ур чадварын хувьд ахиж, өөрийгөө задалж чаддаг. Адаглаад өөрийнхөө дуу хоолойндоо анхаарч, тесктэн дээр ажиллаж сурна. Миний хувьд орчуулгын кино хамгийн дотортой жүжигчнийг бэлтгэдэг талбар гэж боддог.

Учир нь Монголын сор болсон олон жүжигчин орчуулгын кинонд ажиллаж байсан. Тэр утгаараа ахмад уран бүтээлчдээрээ маш их бахархдаг.

Тулгамдсан асуудлын хамгийн чухал нь хүний нөөц. Ер нь орчуулгын киноны уран бүтээлчдийн арга барил, сургалт, судалгаанд илүү төвлөрч, ярилцаж хэлэлцэхийг хүсч байна. Зах зээлийн нийгэмд ажил олгогч телевизийн ихэнх нь арилжааных байгаа. Тэдгээрээр дамжин бүтээгдэхүүн болон гарч, айлын хойморт залардаг телевизээр хэр чанартай, зөв мэдээлэл очиж байгаа юм бэ гэдэг нь хүн бүрт хамаатай асуудал. Магадгүй таны хүүхэд гэр бүлийнхэнтэйгээ ярилцахаас илүүтэй телевиз, гар утас үзэж байгаа. Түүгээр дамжин эх сайхан монгол хэл баялаг бус, эвдэгдэж хүнд хүрч байна. Том зургаараа эх хэлний асуудал алдагдаж байна гэсэн үг. Тиймээс орчуулгын киноны салбарыг зайлшгүй анхаарч, салбар яам болон улсаас дэмжих ёстой.

Хүний нөөц хангалттай байгаа ч чанар, арга барил, ур чадвар хэр байна вэ. Бидний үе ахмадуудынхаа арга барилаар суралцсан хүмүүс. Гэтэл өнөөдөр ид ажиллаж байгаа залуус зөв арга барилаар дуу оруулах урлагийг зөв авч явж байна уу. Мундаг мастер жүжигчдийнхээ арга барилаас системтэй, судалгаатай, дүн шинжилгээтэйгээр суралцах цаг ирсэн. Ардын жүжигчин Г.Равдан, Гавьяат жүжигчин Т.Цэнпилмаа гуайн арга барилын үнэ цэн, арга барилаас суралцах ёстой.

Мөн тухайн хүний байгалийн өгөгдөл гэж бий. Орчуулгын кинонд ажиллахын тулд зөв сайхан хэллэгтэй, дууны өнгө нь тослог, хэлний мэдлэгтэй гэх мэт тухайн жүжигчинд өгөгдөл их байх тусам энэ салбарт ажиллах бүрэн боломжтой. Үүнээс гадна жирийн хүмүүс "Би ер нь орчуулгын кинонд дуу оруулж үзэх юмсан" гэж сонирхож ирдэг. Тийм учраас сонирхогч болон хүүхэд залууст зориулсан сургалтыг зохион байгуулах боломжтой гэдгийг ярилцаж байна.

"УРАН БҮТЭЭЛЧИД ОЛОН ЦАГААР БИТҮҮ ОРЧИНД ДУУ ОРУУЛДАГ"

Дууны найруулагч Б.Мөнх-Эрдэнэ:

-Орчуулгын киноны салбарын нийт уран бүтээлчдийг хамарсан Монголын дуу оруулахуйн холбоо байгуулагдаад хоёр жил өнгөрсөн байна. Миний хувьд дууны найруулагч мэргэжлээр 12 дахь жилдээ ажиллаж, шинээр байгуулсан Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүнээр сонгогдлоо. Манай мэргэжлийнхэн дэлгэцийн цаана байдаг учраас олон нийтэд танигдах, үнэлэмж, үнэ цэн нуугдмал, уран бүтээлчдийг дуу хоолойгоор нь таньдаг.

Тиймээс олон нийтэд энэ мэргэжлийг таниулах анхаарах нь чухал. Уран бүтээлчид олон цагаар битүү орчинд дуу оруулахад амаргүй.

Ер нь сүүлийн жилүүдэд энэ мэргэжлийг сонгон ажиллах хүний нөөцийн хомсдолд ороход ойрхон болсон. Учир нь албан орчуулга хийдэг, гадаад хэлтэй хүмүүс орчуулгын жүжигчнээр ажиллахад төвөгтэй. Зөвхөн орчуулга хийхээс гадна бичгийн хэлнээс ярианы хэл рүү хөрвүүлж найруулна. Англи хэл дээр гурван үгтэй өгүүлбэр байлаа гэхэд монгол хэл рүү орчуулахад зургаан үгтэй өгүүлбэр болж байх жишээтэй. Тэрийг нь яаж утга агуулгыг нь алдагдуулахгүйгээр богиносгож, тухайн дүрийн ам хөдлөхөд монгол хоолойн зэрэг явах ёстой. Монголын их дээд сургуульд бэлтгэж буй дууны найруулагч мэргэжлийн хувьд тайзны, дэлгэцийн гэх мэт техник тал руугаа байдаг бол орчуулгын кинонд тухайн дуу оруулж байгаа жүжигчний тоглолт, хэллэг, тесктийн утга агуулгыг хянаж, дуу бичлэгийн программ дээрээ мэргэжлийн ажиллах ёстой байдаг. Тиймээс холбооны зүгээс нээлттэй сургалтуудыг зохион байгуулах нь чухал байгаа юм.

"ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН ДУТАГДАЛД ОРЖ, ЭРЭГТЭЙ УРАН БҮТЭЭЛЧИД ӨӨР МЭРГЭЖЛЭЭР АЖИЛЛАЖ БАЙНА"

Монголын дуу оруулахуйн урлагийн холбооны тэргүүн А.Миеэгомбо:

-Манай холбоо анх 2022 оны дөрөвдүгээр сарын 1-нд байгуулагдаж, албан ёсоор ажилласан. Тэр цагаас хойш хоёр жил өнгөрч, холбооны өмнөх удирдлагууд нэлээд ажлыг хийж, хэрэгжүүлсэн. Энэ удаа холбооны дүрэмдээ өөрчлөлт оруулж, сонгуульт ажлаа хоёр жил байсныг дөрвөн жилээр сонгодог болж байна. Миний хувьд холбооны тэргүүнээр сонгогдлоо. Уран бүтээлчид нэгдэж, салбараа тулгамдаж байгаа асуудлаар хэлэлцэж байна.

Хамгийн гол нь орчуулгын кино жүжигчдийн үнэлгээ, ажлын хөлсийг нэмэгдүүлэх. Энэ асуудлаар Телевизүүдийн холбоо болон бусад IPTV төлөөллүүдтэй хэд хэдэн уулзалтыг хийж байсан.

Сүүлийн 6-8 жилийн хугацаанд орчуулгын кино жүжигчдийн цалин хөлс маш бага, 10 орчим хувиар л нэмэгдсэн байх жишээтэй. Үүнээс болж энэ салбар хүний нөөцийн дутагдалд орж, эрэгтэй уран бүтээлчид өөр мэргэжлээр ажиллаж байна. Тиймээс энэ асуудлаар хэлэлцээрийн ширээний ард суухаас өөр аргагүй болж байгаа юм. Хоёрт, бүх дуу оруулагчдыг нэгтгэсэн платформ ажиллуулахаар ярилцаж байна. Мөн хүний нөөцийг бэлтгэж, мэргэшүүлэх чиглэлээр сургалтыг зохион байгуулах шаардлагатай.

Гэрэл зургийг О.Болорсувд