…Хоёр хүүхэдтэй залуу гэр бүл энэ өвөл зөвхөн нэг ханиадны үеэр нэг хүүхдэд 280 мянган төгрөгийн эм зарцуулсан. Хоёр хүүхэд бага учраас нэг нь ханиад хүрэхэд нөгөөх нь хүрчихдэг. Тиймээс хоёр хүүхдэд нэг удаагийн ханиаданд 280 мянган төгрөг гэж тооцвол 560 мянган төгрөг. Энэ өвөр хоёр удаа ханиад хүрсэн, нэг удаад нь маш их хүндэрч нэг хүүхдээ аваад эхнэр маань ажлаасаа чөлөө аваад эмнэлэгт 7 хоногт хэвтсэн. Зөвхөн нэг удаагийн ханиадны эмэнд 2 хүүхэдтэй бид 580, хоёр гэвэл 1,2 сая төгрөг. Тэгээд эмнэлэгт хэвтсэн зэрэг бусад зардлыг тооцвол бүр ч их гарна. 

…Манай хүүхэд төрсний дараа л дархлаа сул байсан учраас ханиад хүрэх нь маш элбэг. Цэцэрлэгт явуулахаар илүү их ханиад хүрдэг учраас би өөрөө гэртээ хүүхдээ хардаг. Гэсэн ч хүүхэд маань энэ өвөл хэд хэдэн удаа ханиад хүрсэн. Хоёр удаад нь хоолой нь идээлсэн учраас маш олон антибиотик хэрэглэсэн. Яг нарийн эмний хэрэглээний үнийг тооцож байгаагүй ч нөхөр ганцаараа ажил хийдэг, ипотекийн зээлтэй учраас дунджаар нэг удаа 100 гаруй мянган төгрөгөөр л эм авдаг. 

…Тэтгэврийн насны бидэнд эм авах хэрэгцээ их гардаг учраас хөнгөлөлттэй эмийн жагсаалтад байгаа эм авна. Сар бүр хэрэглээндээ тааруулж авдаг. Дээрээс нь даралтны эм зэрэг удаан хугацаанд уух шаардлагатай эмнүүд бас бий. Тэтгэврийн бид чанартай, үнэтэй эм авч чадахгүй учраас хөнгөлөлттэй эмийн жагсаалтад байдаг эмийг нь авч хэрэглэдэг. Хүмүүсийн яриад байгаагаар хөнгөлөлттэй эмийн жагсаалтад байдаг эм чанар муутай гэдэг боловч мөнгөндөө тааруулаад авахаас өөр аргагүй байдаг. 

…2019 онд хийсэн нэгэн судалгаанд  27422 өрх эрүүл мэндийн гэнэтийн зардлаас болоод ядуурсан байгаагаас гадна эмзэг давхаргынхан хөнгөлөлттэй эм авахад орлогынхоо 95 хувийг зарцуулж байна гэсэн үр дүн гарчээ. 

Бидний өдөр тутам тохиолддог дээрх бодит байдал энгийн юм шиг, байдаг л зүйл шиг хэрнээ хамгийн эрсдэлтэй бөгөөд том асуудал гэдгийг бид сүүлийн өдрүүдэд илүү их мэдрэв. УИХ-аас эмийн сонсгол зохион байгуулж, монголчууд цөөхөн хэдхэн монополь компанийн оруулж ирдэг хямд, үйлчилгээ муутай эмийг хамгийн өндөр үнээр хэрэглэдэг болох нь тогтоогдов. Монголчуудын эмийн хэрэглээ өндөр байдаг нь чанаргүй эмтэй холбоотой бөгөөд чанаргүй эмийг цөөн хэдэн компани оруулж ирдэг гэдгийг УИХ-ын гишүүд хэлж, ярив.

Монголчуудын эрүүл мэнд ямар байдаг вэ, бид эрүүл мэнддээ хэр зэрэг анхаардаг вэ гэсэн асуултад цөөхөн байдаг томоохон эмнэлгүүдийн урт дараалал, ачаалал хэлээд өгч байна гэхэд буруудахгүй болов уу. Монголд улсын томоохон эмнэлгүүд гарын таван  хуруунд багтахаар цөөхөн. Жилийн дөрвөн улиралд оочер дараалал нь дийлдэхгүй, улсын эмнэлэгт цаг авахад сар, хоёр сарын дараа л үзүүлэх боломжтой байдаг гээд бидний эрүүл мэндийн асуудал нэн тулгамдсан гэдгийг тодорхойлж болох юм. Монголчууд дэлхийд хавдрын өвчлөлөөр тэргүүлдэг. Мөн  В, Д вирустэй, чихрийн шижинтэй, таталт уналттай, гэх мэтчилэн тогтмол эмийн хамааралтай үй олон иргэд чанаргүй, өндөр үнэтэй эмийн өмнө өвдөг сөхөрч байна. Үүн дээр өвлийн цагт хүүхдүүдийн ханиад томуунд зарцуулж байгаа эмийн үнэ, чанарыг яривал дуусахгүй сэдэв. Эмнэлэгт хэвтэхээсээ илүү эм, тарианы чанаргүй байдал, хэт өндөр үнэ дарамт болдог. Уг нь үнэ дагаж чанар гэдэг ч монголд эсрэгээрээ.

"ИМПОРТЫН ЭМИЙН 6,1 ХУВЬ, ДОТООДОД ҮЙЛДВЭРЛЭСЭН ЭМИЙН 18,6 ХУВЬ НЬ ЧАНАРГҮЙ"

 Монгол Улсад 3400 гаруй нэр төрлийн эм импортоор, 1000 орчим  нэр төрлийн эмийг дотоодод үйлдвэрлэж байгаа юм. Импортын эмийн дийлэнхийг ОХУ, БНХАУ, Словак, Энэтхэг, Герман зэрэг улсаас оруулж ирдэг байна. Эдгээр эмийн чанар, аюулгүй байдалд хяналт тавих хууль эрх зүйн орчин байхгүй, дээрээс нь эмийн чанарыг шалгах мэргэжлийн лаборатори ч байхгүй.  Мөн эм үйлдвэрлэх, хадгалах, түгээх, худалдах зохистой дадал бүрэн хэвшээгүй зэргээс шалтгаалан эмийн чанар, аюулгүй байдал, үйлчлэлийн идэвхийн баталгааг хангах үйл явц сул, хүн амын дунд эмийн чанар, үйлчлэлд үл итгэх, эргэлзэх хандлага гарсаар байгааг албаныхан онцолж байгаа юм.

2022 оны байдлаар  эмийн 26 үйлдвэрийн ердөө 9 буюу 35 хувь нь эм үйлдвэрлэлийн зохистой дадал (GMP)-ын шаардлага хангаж байна. Төрөөс эмийн талаар баримтлах бодлогын хэрэгжилтийн үр дагаварт 2021 онд хийсэн Аудитын гүйцэтгэлийн үнэлгээнд импортын эмийн 6.1 хувь, дотоодод үйлдвэрлэсэн эмийн 18.6 хувь нь чанарын шаардлага хангахгүй байна гэсэн дүгнэлт гарчээ.

ЧАНАРГҮЙ ЭМ, ТОРДДОГГҮЙ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАРАА ХЭЗЭЭ АНХААРЧ ЭХЛЭХ ВЭ?

Эмийн хүртээмж, чанарын талаар хийсэн УИХ-ын сонсголын үр дүнд монголчууд ямар эм хэрэглэдэг, тэр нь үйлчилгээ, чанар нь ямар байдаг, үнэ нь яагаад ийм өндөр үнэтэй байгаад хариулт өгөх хүн олдоогүй.  Түүгээр зогсохгүй иргэд эрүүл мэндийн салбарын удирдамж нь чанартай эмийн хүртээмжийг бий болгож чадахгүй байгааг гэрчилсэн, сонсголоор. Сонсгол хийсэн нь үр дүнтэй боловч маш олон асуудлыг эргэлзээтэй нь үлдээсэн. Тухайлбал,

Авлигатай тэмцэх газарт  200 гаруй албан тушаалтан эм, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүний ханган нийлүүлэлтэд хамаарал бүхий, нэгдмэл ашиг сонирхолтой байж болзошгүй талаар мэдээ материалыг өгч, шалгуулахаар болсон. АТГ хэзээ энэ хүмүүсийг шалгаж, гэм буруутай эсэхийг нь тогтоох вэ.

Монголд эмийн чанарыг хянаж, шалгадаг лаборатори нь эвдэрчихсэн, үүнийг нь сайд нь ч тоодоггүй гэдэг эмгэнэмээр баримт яригдсан. Хэзээ эвдрээд, хэн хариуцах засварлах, шинэчлэх ажлыг хийх нь тодорхойгүй, зүгээр л мартчихсан нь харамсалтай.  Сонсголд дуудагдсан эрүүл мэндийн салбарын удирдлагуудын хэлснээр энэ жил нь ДЭМБ-аас лабораторийн тоног төхөөрөмжийг шинэчлэнэ гэдэг үг гарсан. Гэхдээ удахгүй сонгууль болох учраас дараагийн бүрдэх Засгийн газар, тэр дундаа Эрүүл мэндийн сайдаар томилогдсон хүн нь анхаарах эсэх нь эргэлзээтэй.

Эмийн үнэ. 15 мянган төгрөгийн эмийг хөнгөлөлттэй эмийн жагсаалтад оруулаад 45 мянган төгрөгөөр авдаг тогтолцоог хэн яаж өөрчлөх вэ. Цөөн тооны эм импортолдог, үйлдвэрлэдэг хэдхэн монополь компаниудад ямар хариуцлага тооцох, иргэдийнхээ зовлон дээр зоолж, халаасыг имэрдэг компаниудад ямар хариуцлага, хэн хүлээлгэх вэ.

Энэ мэтчилэн олон эргэлзээтэй үлдсэн асуудалд хэн хариуцлага хүлээх, шалгаж тогтоох нь тодорхойгүй сонсгол болсон. Харин Засгийн газраас Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулын төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлсэн нь ганц нааштай мэдээ. Эрүүл мэндийн сайд С.Чинзоригийн хэлснээр  “Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний дүнгээр эмийн үнэ үйлдвэрлэгчтэй байгуулсан хэлцлийн үнээс эцсийн хэрэглэгчид хүрэхдээ дунджаар 2.1 дахин нэмэгдсэн, үнэлгээнд хамрагдсан эмийн 80 хувьд өртөг үнэ дээр 30 хүртэл хувь нэмж ханган нийлүүлэх байгууллагууд борлуулсан, 20 хувьд бөөний үнийн нэмэгдэл 30-аас дээш хувь байна.  Эмийн жижиглэнгийн үнийн хувьд үнэлгээнд хамрагдсан эмийн 90 гаруй хувьд 45 хүртэл хувиар нэмэгдсэн, дотоодын үйлдвэрийн дийлэнх эмийн бөөний үнэ 40-өөс дээш хувиар нэмэгдсэн үзүүлэлт гарсан. Иймд иргэд эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ авахдаа санхүүгийн эрсдэлд орохоос сэргийлэх, бууруулах зорилгоор эмийн үнийн зохицуулалтын хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох хэрэгцээ, шаардлага байна” гэж тодотгосон.

Тэгэхээр хуралдаа суух завгүй сонгуульдаж яваа эрхэм гишүүдэд одоо л сонгогчдынхоо төлөө хийх чухал ажил бол энэ хууль. Мянга сайхан амлалт өгч орлоготой, ажилтай болгох, бэлэг, бэлэн мөнгө тараасан ч эрүүл мэндийг юугаар ч нөхөж барахгүй гэдгийг эрхэм УИХ-ын гишүүдэд дуулгая!