"TikTok" нь 2020 онд хориглогдох хүртэл Энэтхэгийн хамгийн алдартай програмуудын нэг байсан. Тэгвэл, АНУ “TikTok”-г хориглобол юу болох вэ?
Дөрвөн жилийн өмнө Энэтхэг бол “TikTok”-ийн  хамгийн том зах зээл байсан. Энэхүү програм нь 200 сая хэрэглэгчтэй, хөгжиж буй дэд соёл, заримдаа бүтээгчид болон нөлөөлөгчдийн амьдралыг өөрчлөх боломжуудыг бүрдүүлдэг юм. Энэтхэг, Хятадын хил дээр хурцадмал байдал аюултай  хүчирхийлэл болж эхлэх хүртэл “TikTok” энэтхэгчүүдэд  зогсох боломжгүй мэт санагдаж байв.
Хилийн мөргөлдөөний дараа Энэтхэгийн засгийн газар 2020 оны зургаадугаар сарын 29-нд уг аппликейшнийг хориглов. Бараг нэг шөнийн дотор “TikTok” байхгүй болсон. Гэвч Энэтхэгийн “TikTok”-ийн хаяг болон видео бичлэгүүд нь соёлын аварга болж гарч ирсэн үедээ мэт царцжээ.
Зарим талаараа энэ нь АНУ-ын хэрэглэгчид дунд юу тохиолдож болохыг урьдчилан таамаглах  боломжийг олгож магадгүй юм. Дөрөвдүгээр сарын 24-нд Ерөнхийлөгч Жо Байден эцэст нь АНУ-д “TikTok”-ийг хориглох хуулийн төсөлд гарын үсэг зурсан нь олон жилийн заналхийлэл, бүтэлгүйтсэн хууль тогтоомжийн дараа шинэ хуудас нээжээ. Хуулинд “TikTok, Bytedance”-ийг эзэмшдэг компанийг дараагийн есөн сарын дотор, гурван сарын үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөгдөх хугацаатайгаар уг програмын эзэмшиж буй хувиа худалдах, эс бөгөөс тус улсад хориг тавьж болзошгүй гэж заасан. “Bytedance” нь олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээ  зарах бодолгүй байгаа бөгөөд хууль тогтоомжийг шүүхэд эсэргүүцэхээ амласан.
Сошиал медиагийн асар том програмыг хориглох нь Америкийн технологийн түүхэнд урьд өмнө тохиолдож байгаагүй мөч байх байсан. Гэхдээ удахгүй болох шүүхийн тулаан “Tiktok”-ийн хувь заяаг тодорхойгүй болгож байна. Харин Энэтхэгийн туршлагаас харахад томоохон улс орон иргэнийхээ ухаалаг утаснаас “TikTok”-ийг арчихад юу тохиолдохыг харуулах аж. Энэтхэг бол энэ алхамыг хийсэн цорын ганц улс биш. Өмнө нь 2023 оны арваннэгдүгээр сард Балба улс мөн "TikTok"-ыг хориглох шийдвэр гаргаснаа зарласан бөгөөд Пакистан 2020 оноос хойш хэд хэдэн түр хоригийг хэрэгжүүлээд байна.

Энэхүү програм АНУ-ын 150 сая хэрэглэгчийн видео бичлэгүүдийг хадгалаж байхад, Энэтхэгийн “TikTok”-ыг хориглосон түүх нь хэрэглэгчид хурдан дасан зохицдог гэдгийг харуулж байгаа .

Гэхдээ аль нэг улсад “ TikTok”  үгүй болбол түүний соёлын ихэнх хэсэг нь үүнтэй хамт үгүй болдог.
Мумбайд амьдардаг кино шүүмжлэгч Сучарита Тяги “TikTok” ажиллахгүй болох үеэс өмнө хаягаа  11 мянган  дагагчтай болгож, түүний зарим видео олон сая хүн үзсэн байжээ.
"TikTok асар том байсан. Хүмүүс улс даяар цугларч, бүжиглэж, уран сайхны үзүүлбэр үзүүлж, толгод дахь жижиг хотод өөрсдийн хашаа байшингаа хэрхэн ажиллуулж буйгаа нийтэлдэг байсан" гэж Тяги хэлэв. "Өөрсдийг нь үргэлж үгүйсгэж байсан гэдгийг гэнэт мэдэрсэн асар олон тооны хүмүүс байсан, гэхдээ одоо бүгд дасан зохицсон" гэжээ.

Энэхүү програм нь үзэгчдийг хайж олох, тэр байтугай бусад аппликешн дээр боломжгүй алдартай хүмүүсийн статусыг олж авах боломжтой. Энэтхэгийн хөдөө орон нутгийн хэрэглэгчдэд алгоритм нь боломж олгодог тул онцгой үйлчилгээ үзүүлдэг байв.
Шинэ Делид төвтэй технологийн зохиолч, шинжээч Прасанто.К.Рой  "Бид хөдөөний эдгээр маш олон хүмүүсийн нийгэм, эдийн засгийн чадлыг аппаар дамжуулан харж байв. Тэд хэзээ ч дагагчтай болох эсвэл мөнгө олохыг мөрөөддөггүй л дээ. Гэхдээ TikTok-ийн нээлтийн алгоритм тэднийг харахыг хүссэн хэрэглэгчдэд хүргэх болно. Хэт орон нутгийн видеонуудын хувьд өмнө нь хүмүүсийн анхаарлыг татаж байгаагүй” гэв.

“TikTok” -ийн Энэтхэг бичлэгүүд АНУ-д ижил төстэй соёлын ач холбогдолтой бөгөөд тэнд олон тооны жижиг бүтээгчид, бизнесүүд өөрсдийн амьжиргаагаа уг программ дээр тулгуурлан хөгжүүлдэг. Ингэснээр бусад олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслийн платформ дээр хандалт авч чадахгүй хүмүүс “TikTok” дээр  амжилт гаргах юм. Жишээлбэл, “Instagram” нь олон дагагчтай акаунтуудын контентыг хүмүүст хүргэх,ашиглахад илүү тохируулагдсан байдаг бол “TikTok” нь энгийн хэрэглэгчдийг  дэмжихэд илүү их анхаарал хандуулдаг.
“TikTok” Энэтхэгт офлайн болсны дараа засгийн газар Хятадын бусад 58 аппликейшн, түүний дотор АНУ-д өсөн нэмэгдэж буй загварын худалдааны программ болох “Shein” зэрэг 58 програмыг хориглосон байна. Жил ирэх тусам Энэтхэг Хятадын зуу гаруй аппликейшнийг хориглосон ч саяхан хэлэлцээрийн үр дүнд “Shein”-ийн энэтхэг хувилбарыг дахин онлайн болгосон.
Үүнтэй ижил зүйл АНУ-д тохиолдож болно. Шинэ хууль нь жишиг болж, Америкийн засгийн газарт Хятадын бусад программуудаас салах механизмыг бий болгож байна. “TikTok”-ийн талаар улс төрчдийн хэлж буй хувийн нууц, үндэсний аюулгүй байдлын асуудал нь бусад олон компанид ч хамаатай байж магадгүй юм.

Мөн алдартай програмыг устгах үед бусад программ хөнжүүлэгчид өөрсдийн апплекэйшнээрээ орон зайг нөхөх оролдлого хийх боломжтой. Энэтхэгийн технологийн бодлогын шинжээч, “MediaNama” мэдээллийн сайтыг үүсгэн байгуулагч Никхил Пахва "TikTok хориглосон даруйд олон тэрбум ам.долларын боломжийг нээж өгсөн. Цоорхойг нөхөхийн тулд Энэтхэгийн технологийн   олон гарааны бизнес амжилттай явсан " гэжээ. Дараа нь хэдэн сарын турш Энэтхэгийн технологийн хэвлэлүүд “Chingari, Moj, MX Taka Tak” нэртэй  шинэ сошиал медиа компаниудын тухай мэдээгээр дүүрэн байв. Зарим нь анхны оролдлогоороо  амжилтанд хүрч, хуучин “Tiktok”  оддыг өөрсдийн платформ дээр татаж, хөрөнгө оруулалт, тэр байтугай засгийн газрын дэмжлэгийг авч чадсан. Шинэ програмууд давамгайлахын төлөө тэмцэлдэж байх үед энэ нь Энэтхэгийн нийгмийн зах зээлийг өөр өөр буланд хуваасан. Гэвч шинэ апплекэйшнүүд “TikTok”-ийг гүйцэж чадаагүй байна.
Мөн 2020 оны наймдугаар сард “Instagram” нь “TikTok”-ыг хориглосноос хэдхэн сарын дараа “Reels” нэртэй богино хэмжээний видео бичлэг хийх боломжийг олгосон. Сарын дараа “YouTube” өөрийн хуулбар “TikTok” функц болох “Shorts”-ийг нээв. “Instagram” болон “YouTube” Энэтхэгт аль хэдийн нэвтэрсэн байсан бөгөөд шинэ гарааны бизнесүүдийн талбарт боломж байгаагүй.
Энэтхэгийн “TikTok”-ийн томоохон бүтээгчид болон тэдний шүтэн бишрэгчдийн хувьд “Мета” болон “Google”-ийн апп-ууд руу шилжихэд удаагүй юм. Мөн  ихэнх нь “TikTok” шиг  төстэй амжилтанд хүрсэн.
Жишээлбэл, Энэтхэгийн сошиал медиад нөлөөлөгч, зөвхөн өөрийн нэрээр нэрлэгдэх Гит “TikTok”  дээр "Америкийн англи хэл" зааж, амьдралын зөвөлгөө өгч, сэтгэл хөдөлгөм яриа өрнүүлснээр бүрэн дүүрэн од болж чадсан юм. TikTok-ыг хориглох үед тэрбээр гурван хаягнаас нийт  10 сая дагагчтай байсан.
Гэсэн хэдий ч “BBC”-ийн хэрэглэгчид болон мэргэжилтнүүд “TikTok”-ийн дараах шилжилтийн явцад ямар нэг зүйл алдагдсан гэж мэдэгджээ. “Instagram” болон “YouTube” нь “TikTok”-ийн траффикийг булаан авсан байж магадгүй ч энэ програмууд Энэтхэгийн “TikTok”-ийн мэдрэмжийг сэргээсэнгүй. Харин одоо хэдэн сая Энэтхэг "TikTok” хэрэглэгчид хэзээ нэгэн цагт өөрсдийн хаягаа эргүүлэн авна гэж найдаж байна.

Эх сурвалж: BBC