Путины эдийн засгийг "боловсруулагч"

Оросын дайн эхэлснээс хойш тус улсын эдийн засаг нуран унах магадлалтай байв. Гэвч гурван жилийн хугацаанд дайны эдийн засаг тогтвортой байгаа нь барууны дургүйцлийг хүргэжээ. Энэ бүхний ард Владимир Путин ганцаараа бус ОХУ-ын Төв банкны захирал Эльвира Сахипзадовна Набиуллина байгаа юм. Энэ удаагийн “NEWS”-ээс хөтлөн гаргадаг “ХҮМҮҮС” буландаа Оросын эдийн засгийн гол хүч Эльвира Набиуллинаг онцолж байна.

Набиуллина 1963 оны аравдугаар сарын 29-нд Башкирын АССР-ын Уфа хотод Татар үндэстний гэр бүлд төржээ. Түүний аав Сахипзада Сайтзадаевич жолооч байсан бол ээж Зулейха Хаматнуровна үйлдвэрийн дарга байв. Набиуллина Уфа хотын 31-р сургуулийг 1986 онд төгсөж, Москвагийн Улсын Их Сургуулийн Эдийн засгийн факультетийг дүүргэсэн байна.

Тухайн үед Набиуллина тэндхийн багш Ярослав Кузьминовтой гэрлэж, 1988 оны наймдугаар сарын 13-нд хүү Василий нь мэндэлсэн. Нөхөр Кузьминов нь 1994-2021 оны хооронд Үндэсний судалгааны их сургуулийн Эдийн засгийн дээд сургуулийн ректороор ажилсан.

Мөн 2021 оны долоодугаар сараас эхлэн ХАБЭА-н эрдэм шинжилгээний удирдагч болсон байна. Набиуллина франц хэл, сонгодог хөгжимд дуртай. Лев Толстой, Федор Достоевский, Франц Кафка нарын сонгодог зохиолуудыг уншдаг гэж түүний нөхөр Ярослав Кузьминов 2013 онд “Bloomberg”-т ярьсан байдаг.

Набиуллина 1991-1994 оны хооронд ЗХУ-ын Шинжлэх ухаан, аж үйлдвэрийн холбоо, түүний залгамжлагч Оросын үйлдвэрчид, бизнес эрхлэгчдийн холбоонд ажиллаж байжээ.Дараа нь 1994 онд Эдийн засгийн хөгжил, худалдааны яам руу шилжиж, 1997 он гэхэд дэд сайдын түвшинд хүртэл тушаал дэвшчээ. Гэвч 1998 онд яамнаас гарч, дараагийн хоёр жилийг Сбербанкны гүйцэтгэх захирлаар ажилласан.

Набиуллина Сбербанкаас гарсны дараахан Эдийн засгийн хөгжил, худалдааны сайд асан Херман Грефийн төрийн бус судалгааны төв болох Стратегийн хөгжлийн төвд ажилласан юм.

Түүний салбартаа гаргаж буй хичээл зүтгэлийг үнэлэж 2000 онд Эдийн засгийн хөгжил, худалдааны яамны тэргүүн дэд даргаар томилсон. Яамны сайдаар ажиллаж байх хугацаандаа тэрбээр Стратегийн хөгжлийн төв болон 2006 онд ОХУ-ын Их наймыг даргалахад бэлтгэх зөвлөх хорооны даргаар ажиллаж байв.
ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Путин Набиуллинаг 2007 оны есдүгээр сарын 24-нд Грефийн оронд Эдийн засгийн хөгжил, худалдааны сайдаар томилсон. Тэрбээр тухайн үед “ Yale World Fellows” хөтөлбөрт сонгогдож байсан юм. Набиуллина яамд ажиллах байхдаа Ерөнхий сайдын орлогч, Сангийн сайд Алексей Кудринтэй ажиллах нь "хэцүү боловч сонирхолтой"байсан гэж дурсдаг аж. Тэрбээр 2012 оны тавдугаар сарын 21 хүртэл энэхүү албан тушаалыг хашсан ба Путиныг 2012 онд дахин сонгогдоход тусалсан засгийн газрын зургаан өндөр албан тушаалтны нэг байв. Набиуллин 2012 оны тавдугаар сараас 2013 оны зургаадугаар сар хүртэл ерөнхийлөгч Путины эдийн засгийн асуудал хариуцсан туслахаар ажиллаж байжээ.

Сергей Игнатьевын дараагаар Набиуллина ОХУ-ын Төв банкны тэргүүнээр 2013 онд томилогдсон. Энэхүү үйл явдал нь Набиуллина Татьяна Парамоновагийн дараа орох хоёр дахь эмэгтэй захирал болгожээ. Улмаар Набиуллина "G8"-ын анхны орос эмэгтэй болов. Набиуллина 2014 оны тавдугаар сард Форбес сэтгүүлийн "Хамгийн хүчирхэг эмэгтэйчүүд"-ын нэг болсон бөгөөд Украины эсрэг Оросыг санхүүжүүлэх томоохон даваатай тулгарсан юм. Тэрбээр Украин дахь Оросын цэргийн ажиллагаа, хямрал, Крымийг өөртөө нэгтгэх үед рублийн ханшийг зохицуулах, эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих хүнд хэцүү даалгавар авсан ч гүйцэлдүүлж чадсан цорийн ганц хүн юм.

Оросын Төв банк рублийн ханшийн уналтыг зогсоохын тулд Набиуллинагийн удирдлаган дор бодлогын хүүгээ өсгөж, валютын ханшийг чөлөөтэй хөдөлгөж, инфляцийн дээд хязгаарыг барьж, санхүүгийн системийг тогтворжуулж, гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг нэмэгдүүлсэн.

"Euromoney” сэтгүүл түүнийг 2015 оны Төв банкны оны тэргүүнээр нэрлэсэн байна. Набиуллина 2022 оны хоёрдугаар сарын 28-нд илтгэл тавьж, Оросын санхүүгийн хямралтай тэмцэх хэд хэдэн арга хэмжээний тухай онцолжээ. Тухайлбал, ОХУ-ын Төв банкны зээлийн хүүг 20 хувь хүртэл өсгөх, хөрөнгийн зах зээлийг хаах зэрэг олон арга хэмжээг зарлав. Мөн хөрөнгийн хяналтыг бий болгосон. Набиуллина 2022 оны хоёрдугаар сард албан тушаалаасаа огцрохыг оролдсон боловч Путин ажилаа үргэлжлүүлэн, үлдэхийг тушаасан гэсэн мэдээлэл гарсан. Путин болон албаны хүмүүс Набиуллинаг үр дүнтэй, прагматик мэргэжлийн, үзэл сурталгүй гэж тодорхойлсон байдаг.

Оросын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр Төв банкны тэргүүн олон нийтийн арга хэмжээн дээр энгэрийн зүүгээр эдийн засгийн байдал, зохицуулагчийн төлөвлөгөөг илтгэдэг байжээ. Тус мэдээ гарсны дараа Набиуллина хэвлэлийн бага хурал дээр цэнхэр долгион, цэг, аяга, өрөвтас бүхий энгэрийн зүүлт зүүж гарч ирсэн байна.
Орос Украин руу довтолсны дараа Австрали Набиуллинад хориг арга хэмжээ авчээ. Мөн 2022 оны есдүгээр сарын 30-нд Украины өмнөд болон зүүн хэсгийг Орост нэгтгэсний дараа түүнд АНУ хориг тавьсан байна. Түүнчлэн Шинэ Зеланд, Их Британи түүнд хориг тавьсан. Набиуллина дайны өмнө Европын элитүүдтэй хамт дарс ууж, хооллодог байв. Хэдхэн жилийн өмнө Набиуллинаг Кремлийн дотоод хүмүүсийн дунд хүртэл либерал гэж үздэг байсан. Брюсселийн элитүүд Набиуллинаг өөрсдийнх нь нэг гэж үздэг.

Олон улсын валютын сангийн захирал байсан Кристин Лагард дуурийн урлагт дуртай Набиуллинаг Төв банкны үйл ажиллагааг "дуулж чаддаг" бодлого боловсруулагч гэж магтдаг байжээ.

Гэвч өдгөө 60 настай Набиуллина барууны ертөнцөд В.Путин шиг тусгаарлагдсан нэгэн болов. Нэгэн цагт түүнтэй мөр зэрэгцэн ажиллаж байсан эдийн засагч, шинжээчдийн ихэнх нь Оросын эдийн засгийг амьд байлгаж буй эмэгтэйгээс нүүр буруулжээ. Набиуллинагийн тусламжтай ОХУ-ын ДНБ 2023 онд 3.6 хувиар өссөн байна.