Гурван жилийн өмнө, олон нийтэд хандаж, МАН-ын засаг дөрвөн зорилтоо танилцуулж байсны нэг нь “Дундаж давхаргыг дэмжих үндэсний шинэ тогтолцоо”. “Баян ядуугийн ялгаа эрс гүнзгийрч, орлогын тэгш бус байдал газар авч, далд эдийн засаг цэцэглэн, нийгмийн шударга ёс алдагдаж, нийт хүн амын 28.4 хувь буюу гурван хүн тутмын нэг нь дунджаас доогуур түвшинд өнөөдрийг хүртэл амьдарч байгаа нь бас л гашуун үнэн. Иймээс эдийн засгийн хүртээмжтэй өсөлтийг амьдралын чанарын эерэг өөрчлөлтөөр хэмжих учиртай. Нийгмийн хөдөлгөгч хүч болсон дундаж орлоготой иргэд өнөөдөр хүүхдийн зулай мэт эмзэг байна. Дундаж орлоготой иргэдийг дэмжих үндэсний тогтолцоог бүрдүүлэхэд халамжаас хөдөлмөрт шилжих, эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөрийн зах зээлд дэх оролцоог нэмэгдүүлэх, банк санхүүгийн төрөлжсөн тогтолцоо бий болгох зэрэг амин чухал асуудлуудыг үе шаттай шийдвэрлэнэ” гэж амлаж байсан үеэс өнөөдөр юу ч өөрчлөгдсөнгүй.

Харин чиг Монголд баян-ядуугийн ялгаа зааг улам томорсон, Баянхошуу ба Зайсан гэх  тэс өөр ертөнц нэг хотын хоёр талд оршиж байна.

Баянхошуу ба Зайсангийнхны дунд жийрэг болдог дундаж давхрагаа хамгаалах, хотын хоёр талд орших хоёр өөр ертөнцийг ойртуулах тал дээр МАН-ын төр юу хийсэн бэ?. Гэж асуух цаг мөн үү мөн. Нөхцөл үүссэн үү, үүссэн. Үндсэндээ, дөрвөн жилийн өмнө өгсөн МАН-ын амлалтад бид дүн тавих цаг ирсэн үү, ирсэн.

Тоо худлаа хэлдэггүй гэх. Тийм ч байж мэднэ, бас үгүй ч байж мэднэ. Үндэсний статистикийн хорооноос гаргадаг тоо, амьдралын үнэнтэй нийцэхгүй нь олон. Жишээ нь, эдийн засгийн 6.8 хувийн өсөлт, нэг хүнд ногдох ДНБ-ийн 5.220 ам доллар иргэн бүрийн халаасанд, өрх бүрийн хаалгаар орсон уу гэвэл өрөөсгөл тоо гарна. Хэрэвзээ эдгээр тоонууд хөрсөн дээр буусан бол дундаж давхрага дундарсаар байх уу. Бас нэг харах өнцөг, тавих асуулт мөн.

МАН-ын эрх барьсан найман жилд авлигын индексээр Монгол Улс нийтдээ 50 байраар, ардчиллын индексээр 22 байраар ухарчээ. Энэ бол Монголд баян, ядуугийн ялгаа улам томрох бодит шалтгаан.

Авлигачдын халаас зузаарч, ард иргэдийн халаас нимгэрснийг харуулсан бодит үнэлгээ. Монголын улс төр, эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд тавьсан гадныхны ДҮН. Баянхошуу ба Зайсан гэх хотын хоёр өөр ертөнцийг хүлээн зөвшөөрөхөд хүргэсэн ДҮР ЗУРАГ. Тэгээд дундаж давхрага хайччихсан бэ гэж үү?.

Аль ч улс орны эдийн засгийн үзүүлэлт нь баян, ядуугийн тоондоо байдаггүй. Дундаж орлоготой иргэдийнх нь тоо тухайн улсын хөгжлийн хэмжүүр, эдийн засгийн үзүүлэлт болдог. Дундаж давхрага нь улс орны нийгмийн тэнцвэрийг хангадаг учраас тэр юм. Гэтэл Монголд хүн амын 28.8 хувь нь ядуу амьдарч байна. Энэ нь гурван хүн тутмын нэг нь ядуу гэсэн үг юм. Үүнээс гадна 21.4 хувь нь ядуурлын яг шугамд ойрхон иржээ. Нэг ёсондоо нийт хүн амын 50 хувийн амьжиргааны төвшин дунджаас доогуур орлоготой байгаа нь асуудал болж байна. Зуд, турханаас болж 30 мянган иргэн амьжиргааны эх үүсвэрээ алдахад хүрсэн ядууралд сөргөөр нөлөөлнө, гарцаагүй. Үүнээс бодитой бодлогоор гарахаас биш хөөсөрсөн тоо, утга, уянгын улс төрөөс улсаа хөгжүүлэх боломжгүй. Өнгөрсөн 30 гаруй жилд Монголын улстөрчид утга, уянгаар улс төр хийж ирлээ.

Тэгвэл эрх барьсан найман жилийн хугацаандаа МАН-ынхны хөрөнгө, орлого нэмэгдэж, захын хурган даргын гэрээс 10 тэрбум төгрөг “олддог” болсон мөн захын жишээ. Тэдний хулгайлсан мөнгөний хэмжээ тэрбумаар биш их наядаар хэмжигдэж, улсаасаа баян улстөрчдийн тоо жилээс жилд өсч байна.

МАН дандаа эдийн засгаа хямралаас гаргана, иргэдээ ядуурлаас аварна гэж амалдаг. Яг үнэндээ Ардын намын авлига хулгай, эдийн засгаа хямрал оруулж, иргэдээ ядууралд хүргэж байна. Эцсийн эцэст ямар ард түмэн байна, тийм л төр байдаг гэдэг. Учир нь хоёр жил шахам нийгмийн гол дуулиан байсан Хөгжлийн банкны гэх гэмт хэрэг гэмт хэрэгтэнгүйгээр “өндөрлүүлж” байна. Таван өдрийн өмнө нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхээс УИХ-ын гишүүн Ё.Баатарбилэг болон бусад улстөрчдийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосноор МАН бүтэн, шүүх цатгалан үлдэв.

Б.БАТ