Дэлхий даяар бүрэн гүйцэт туршигдаагүй covid-19-ын вакцинд хамрагдсан үзүүлэлтээрээ Монгол Улс толгой цохисон гавъяа маргаангүй түүнийх. Булавч бултайна, даравч далдайна.  Монгол Улс ОХУ-ын "Спутник-V", БНХАУ-ын "Синофарм", Их Британийн "Асртазенека", АНУ-ын "Файзер" вакциныг хүлээн авч хүн амаа дархлаажуулсан бөгөөд вакцинжуулалт эхлэхээс нэг хоногийн өмнө БНЭУ-ын буцалтгүй тусламжаар "Астразенека" вакцины 150 мянган тун, БНХАУ-ын буцалтгүй тусламжаар "Синофарм" компанийн "Verocell" вакцины 300 мянган тунг хүлээн авсан талаар www.News.mn-ийн архивт хадгалагдан үлджээ. Энэ гавъяаг өнөөдөр дуурсахгүй байгаа шалтгаан нь дэлхийн улс орнуудад энэхүү вакцинжуулалтын сөрөг нөлөөг судалсан судалгаа олон гарах болсон төдийгүй бүх вакцины бизнесийн хамгийн том хувьцаа эзэмшигч нь Bill Gates болж таарсан. Энэ тухай маргаан одоо ч өрнөсөөр байгаа төдийгүй компьютерийн вирус гаргаад анти вирус зохион бүтээдэг нь хэн билээ гэх асуултын хариултыг бодоход л ойлгомжтой. Өнөөдөр эрүүл мэндээр нь дамжуулан эрх чөлөөг нь хязгаарлаж, бизнесээ хөгжүүлэх эсэх тухай маргаан ид хүчтэй өрнөж байна.

Засгийн газрын "вакцинжуулалт" түүнээс хойш огт зогсоогүй бөгөөд 10 их наядын хөрөнгө оруулалтаар үргэлжилсэн юм. Эмч нар вакцины нөлөөгөөр цус өтгөрсөн, залуус унтаад өглөө сэрэхгүйгээр үүрд нойрссоор буй нь ч үүнтэй холбоотой гэж шивэр, авир гэлцэж буй ч албан ёсоор үүнийг судлах санхүүжилт байхгүйгээс нотолж чадахгүй тэгсгээд чимээгүй болох болжээ.

…70 мянган ажлын байрыг хадгалж, иргэдийнхээ эрүүл мэндийг хамгаалах нэрийдлээр 10 их наядыг хаашаа хийв. Залуусын бодол санааг өөрчлөхөд багагүй хэсгийг нь нэг сая төгрөгийн тэтгэмж олгох сургалтад зарцуулжээ. Бусдыг нь хаана юунд зарцуулсныг нь энд дурдаж болох ч бодит амьдрал дээр хэрхэн нөлөөлсөн нөлөөллийг нь харин тооцсон тоо алга. Бодитоор шүү.

Дараагийн шатанд төсвийн данхайлтаар "вакцинжуулалт" үргэлжилсэн бөгөөд өнөөдөр Монголын ажиллах хүчний 1/4 төрийн албан хаагч болсон төдийгүй тэднийг цалинг нэмэх нь сонгуульд маш том нөлөө үзүүлэх учраас эдийн засагт маш хорлонтой арга замыг тэд сонгож байна.

Монголын маргаашаас илүү өнөөдөр эрх мэдлээ хадгалж үлдэх нь тэдэнд илүү чухал байгаа учраас боломж олдсон дээр гэсэн шиг эрх баригчид аашлах болжээ. Удахгүй тэдний төлөвлөгөө ёсоор дөрөвдүгээр сарын 1-нд цалинг нэмснээр авч байгаа хүндээ таатай мэт санагдах боловч сонгуулийн дараа бараа бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт, төгрөгийн худалдан авах чадварын уналт зэргийг тооцвол маш хорлонтой зүйл гэдгийг эдийн засагчид анхааруулсаар байна.

Зах зээл дээр байгаа бүтээгдэхүүнээс илүү мөнгө гаргах нь бараа, бүтээгдэхүүнийг үнэд оруулна гэдгийг өнөөдөр захын хүүхэд мэднэ. Гэтэл амлалтаа биелүүлэх нэрээр сонгуулиас хоёрхон сарын өмнө ийнхүү шоудалтынхаа нэгээхэн хэсгийг хийхэд 20 хоног л үлджээ.

ДНБ гээч жирийн иргэдэд огтхон ч падлийгүй бөгөөд тэрхүү тоон үзүүлэлтээрээ Монгол дэлхийн өсөлттэй байгаа 20 улсын тоонд цохиж явна. Гэтэл иргэдийн худалдан авах чадвар нь сүүлээсээ 20-д орохуйц л байна. Эдийн засаг өсөлттэй гарлаа гэх үгсийг сонсох тоолондоо тэдний гаргаад буй тоо бидний амьдралтай огт хамаагүй юм байна гэдгийг бид мэдэрсээр байна. Нэгэнт мэдээд байгаа учраас тэднийг дахин сонгохыг сонгогчид хүсэхгүй. Харин энэ бодлыг нь өөрчилж, өөрсдийгөө дахин сонгуулах арга нь тэдний асуудлыг шийдсэн “баатар” болох болов.

Зуд болно гэж байхад 100 жилийн наадам хийж, ид хадлан, тэжээлээ татах үеэр түлшний хомсдолд оруулснаас малчид зуданд зулгаа барахад хүрсэн бол ийм байдалд хүргэсэн эрх баригчид иргэдийн хандив, татвар төлөгчдийн мөнгийг зарцуулж буй тусламжаа өөрсдөө өгч байгаа аятай хөдөө орон нутгаар доншуучилж байна.

Сумдын засаг дарга нарт төсвөөс авч өгч буй унаа зэргийг тооцоод үзвэл төсвөөс хэзээний 10 илүү тэрбум төгрөг зарцуулжээ. Өнөөдрийн байдлаар зудын тусламж болгон 3.1 тэрбум төгрөгийн бэлэн мөнгөний хандив цугласан гэхээр таны мөнгөөр өөрсдийгөө сонгуулах сурталчилгаа хийж яваа эрх баригчид баярлахгүй яах билээ? Малчид энэ "вакцинжуулалт"-ын балгаар дараа дараагийн жилүүдэд байх ёстой зүйл шиг ханддаг болно.

Монгол Улсын 2024 оны төсөв бүхэлдээ сонгуулиар оноо авахад зарцуулагдахаар тусгасан газар гэсэхтэй зэрэгцээд газар сайгүй хэрэгтэй, хэрэггүй бүтээн байгуулалт өрнөнө. Зарим сум сэлгээний улаан булантай болох бол багш, сурагч нь байхгүй хэдэн сургууль баригдаж эхлээд хэд нь дараа нь зогсохыг бүү мэд.

Гэтэл монголчууд зээлээс зээлийн хооронд амьдарч байна. “Зээлийн хүү өндөр байна” гэж иргэд ихээр бухимдах болсон учраас энэ сарын 1-нээс эхлэн ломбардын хүүг дээд тал нь 4,5 хувь байхаар хүчээр тогтоосон бөгөөд үүний балгаар Монголд мөнгө хүүлэгчийн арми бүрэлдээд эхэлжээ. Мэдээж ломбардуудад энэхүү арга хэмжээ хэрэгжих болсноор зээлээ танаж эхэлсэн бөгөөд сошиал орчинд “Өндөр хүүтэй ч хамаагүй зээл байна уу” гэсэн зарууд олширчээ.

Борооны дараах мөөг шиг ломбардууд олширсон шалтгаан нь иргэдийн дунд зээл авах эрэлт их байгаатай холбоотой. Өнөөдөр хүүг нь багасгахын тулд шууд албадлага хэрэглэснээс ломбардууд эхнээсээ хаалгаа барьж эхэлжээ.

Тэдний энэ салбараас зарим нь гарч болох ч эрэлт нь улам ихсэх учраас өөр арга замаар үйл ажиллагаагааа явуулах нь гарцаагүй. Ийнхүү эрх баригчдын иргэдийн толгойг эргүүлэх гэсэн бодлого ломбардад хэрэгжсэнээр хууль бусаар мөнгө хүүлэгчдээс зээл авахад хүргэх бөгөөд түүний балаг нь Солонгос кинонд гардаг шиг мөнгө хүүлэгч, танхай залуусын арми бий болох нь.

Ийнхүү тэд сайн сайхан зүйл хийж буй мэтээр шоудаж, бидний амьдрал улам л уруудаж байна. Оюутнуудын тэтгэлэг, ахмадын эм, хүүхдийн хоол гэх байдлаар тэдний сонгогчдод шахсан "вакцинжуулалт" бүрэн утгаараа дуусахад бид хэзээний ёроолдоо хүрсэн байх болно. Үүнээс зайлах ганц зам нь “вакцинжуулалт”-аас татгалзаж сүргийн дархлаа өөрсөддөө тогтоох.