Хоног биш цаг, минутаар технологи шинэчлэгдэж буй цаг үед бид амьдарч байна. Энэ дунд уламжлалт сэтгүүлзүй “амьд” үлдэхийн тулд цаг үетэйгээ хөл нийлүүлж алхах эсвэл арчигдах хоёр сонголт бий. Энэ бол дан ганц Монголын бус, дэлхийн медиа салбарын толгойн өвчин. Мэлхийг амьдаар нь чанахын тулд хүйтэн усанд хийгээд аажмаар халаадаг шиг нөхцөл байдалтай дасан зохицох гэхээс илүүтэйгээр өөр өөрсдийнхөөрөө сонин содон байх гээд Монголын хэвлэлүүд төөрч будилж явна.

Мэдээний цаг хугацааны “өнөөдөр, өчигдөр” гэх тодорхойлолтыг “яг одоо”-гоор сольсон “News.mn” байгуулагдсан 2007 онд уламжлалт хэвлэмэл хэвлэлийн зах зээл хумигдана гэж таамаглаж байсан. Хэвлэл мэдээллийн дэд бүтэц, хүртээмж технологийн хөгжлийг дагаад шинэчлэгдсээр явна. Үндэсний сэтгүүл зүй үүсч байгуулагдсан 111 жилийн түүхэнд бид нэгэн тод өнгө. Мэдээллийн бодит эх сурвалж байх жанжин шугамаасаа хазайгаагүй ноён нуруу.

Сошиал медиа, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл хоёрын нөлөөллийг жинлүүр дээр тавиад үзвэл хаашаа ч хазайж мэднэ.

Урд шөнө фэйсбүүк хэдэн хором гацахад дэлхий нийтээрээ ертөнцөөс “тасрав”. Энэ үед л хүмүүс мэдээлэлгүйгээр амьдарч чадахгүй болохоо ойлгосон биз. Тэр нэрээр мэргэжлийн сайтууд ямар үнэ цэнэтэй болохыг ч олж харсан байх.

Дэлхийн чиг хандлага цаашдаа AI буюу хиймэл оюун ухаанд суурилах нь нэгэнт тодорхой болов. Өнөөдөр фэйсбүүк гэхэд л үүнийг маш өндөр түвшинд хийснийг бид утсаа ухах тоолондоо мэдэх боломжтой ч түүнийг ойлгож бодож байна уу гэдэг нь өөр асуудал болов. Гэхдээ бидэнд харагдаж байгаа зүйл бол энэ платформын мөсөн уулын орой гэсэн үг. Доор нь юу байгааг та бид мэдэхгүй.

Цаашдаа дэлхийн хандлага AR / Augmented reality/ буюу өргөтгөсөн бодит байдал, VR /virtual reality/ буюу хийсвэр бодит байдал, оюун ухаан, цаашлаад Metaverse/интернэт ертөнц гэх үү мета гэх үү/ дээр суурилж хөгжинө гэнэ.

Wall Street журнал ойрын жилүүдэд Мета орчинд ажлын байр бий болгоно гэдгээ зарлачихлаа. NetFlix, Apple , Disney  сувгууд мэдээллийн контенттой болно гэдгээ хэдийнээ зарлаж, түүнийгээ хэрэгжүүлж байна. Өөрөөр хэлбэл,  олон сувгийн үйлчилгээ, стриминг үйлчилгээ хөгжиж байгаа цаг үед редакциуд бие дааж тусдаа контент байдлаар мэдээ, мэдээллийг хүргэх нь эдийн засгийн өгөөжтэй гэж үзэх болжээ. Энэ нь биднээс илүү их ур чадвар, хариуцлага шаардана. Уламжлалт хэвлэл, телевизүүд байсаар байх ч түгээх дэд бүтэц, өрсөлдөх талбар нь интернэт байх нь тодорхой болчихлоо. Уламжлалт радио сонсогчидгүй болсон учраас SmartRadio болоод эхэлсэн. Монголчууд ч түүний үр шимийг хүртэж байна.

Хэвлэлийн тоног төхөөрөмж, техник хэрэгсэл, уншигч, сонсогч, үзэгчид хэрхэн өөрсдийн бүтээгдэхүүнээ хүргэх нь сонголтын асуудал болсон төдийгүй уншигчид юуг яаж, хэрхэн хүлээн авах нь бас өөрийн хэрэг.

Муу л бол хойд хар овоохой гэгчээр мэдээ, мэдээллийг дамжуулсныхаа төлөө сэтгүүлзүй чичлэгдсээр ирсэн. Энэ ч зүй ёсных. Цаашид ч сэтгүүлзүй хойд хар овоохой болон оршсоор л байх болно.