Ньюс агентлаг өнгөрч буй долоо хоногийн онцлох ярилцлагуудаа тоймлон хүргэж байна.

"МОНГОЛ УЛС ТӨСВӨӨ ТЭЛСЭЭР БАЙВАЛ ДЕФОЛТ ЗАРЛАХ ЭРСДЭЛТЭЙ"

УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар ирэх оны буюу Монгол Улсын 2024 оны нэгдсэн төсөв батлагдсантай холбоотойгоор Эдийн засгийн ухааны доктор, эдийн засагч Д.Амгалантай ярилцлаа.

-2024 оны төсөв батлагдлаа. Энэ удаагийн төсвийг хөндлөнгийн шинжээчид бол сонгууль угтсан амлалтын төсөв боллоо гэж дүгнээд байна. Таны хувьд хэрхэн дүгнэж байна?

-Төсөв бол өндөр өртөг шингэсэн концесс, эрэмбэлэгдээгүй төсвийн хөрөнгө оруулалт, эрх мэдлийн шагнал болсон төсвийн гадуурх тусгай сан, ашиггүй төрийн өмчит компанийн санхүүжилтийн хэрэгсэл бус, төр өөрийн чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд шаардагдах санхүүгийн эх үүсвэрийг бий болгох зорилгоор тухайн жилд өөрийн мэдэлд хуримтлуулан, хуваарилж зарцуулах мөнгөн хөрөнгийн орлого, зарлагын төлөвлөгөө юм.

Гэвч сүүлийн жилүүдэд төсвийн дээрх үндсэн чиг үүрэг алдагдсан, 2024 оны төсөв ч мөн адил нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдлын эрэмбэд бус үрэлгэн, цар тахлын дараа, гадаад орнуудын дайн, эдийн засгийн тэмцэл бүхий энэ цаг үеийн бус маш их тэлсэн , ард олны ахуй амьдралд дэм бус бус шавар, цементэд, баялаг бүтээгчид, эдийн засгийг авч явдаг хэсэгт бус хөшөө дурсгалд, санхүү-эдийн засгийн шийдэлд бус эрх ямбанд зориулсан төсөв батлагдлаа гэж харж байна.

"ТӨСВИЙН ЗАРДАЛ ТЭЛЖ БАЙГАА НЬ ХУВИЙН ХЭВШЛИЙГ “БООМИЛСОН” ҮЙЛДЭЛ"

УИХ-ын гишүүн, Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Ц.Цэрэнпунцагтай ярилцлаа.

-Ирэх оны төсөв батлагдлаа. Урсгал зардал нийт төсвийн бараг 80 орчим хувийг эзэлж байгааг Эдийн засгийн байнгын хорооны даргын хувьд хэрхэн дүгнэж байна?

-Таны хэлж байгаа үнэн. Төсвийг аваад үзэхээр хөрөнгө оруултын зардал бага. Урсгал зардал ойролцоогоор нийт төсвийн 80 орчим хувийг эзэлж байна. Цаашид, дараа дараагийн жилүүдэд урт хугацаандаа эдийн засгийн, нийгмийн үр өгөөж өндөртэй зүйлд төсөв мөнгөө зарцуулдаг байх нь нэн тэргүүний анхаарах асуудал болоод байна. Жил бүр төсөв батлагдах үеэр төсвийн алдагдлыг бууруулах, цаашлаад алдагдалгүй төсөв батлах асуудал хөндөгддөг. Хэдий тийм боловч алдагдалгүй төсөв баталж хараахан чадсангүй. Түүнчлэн экспортын бараа бүтээгдэхүүний нэр төрөл, тоо хэмжээг нэмэгдүүлж, дотоодын нийт бүтээгдэхүүүний хэмжээг нэмэгдүүлэх талаар яриад байдаг асуудлууд хөрөнгө оруулалтуудыг зөв газар нь зөв цагт нь хийснээр л урт хугацаанд шийдэгдэнэ.

Нэг амьсгаагаар нэг удаа шийдвэр гаргаад хуримтлагдсан асуудлуудыг шийдэж чадахгүй учраас жил бүр улсын төсвийг хэлэлцэж, батлах үедээ хөрөнгө оруулалтын хэмжээг өмнөх жилүүдийнхээс нэмэгдүүлж, үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэхийг зорих нь урт хугацаандаа эдийн засгийн өсөлт, төсвийн орлого нэмэгдэх, гадаад валютын нөөц нэмэгдэнэ. Улсын төсөв дэх хөрөнгө оруулалтын зардал бага байна.

"ЧИНГИС ХААН ОДОН ГАРДУУЛДАГ ӨДӨР ХАНИАРАА БАХАРХДАГ"

Зураач Д.Баттөмөр Монгол төрийн эрхэм дээд шагнал, тэргүүн зэргийн "Чингис хаан" одонгийн эх загварыг бүтээсэн уран бүтээлч. Тэрээр өдгөө тэнгэрийн орноо заларсан ч бүтээл нь Монголын ард түмний хайр хүндэтгэл, үндэсний бахархлыг төрүүлж байгаа нь бахдалтай. Их Эзэн Чингис хааны мэндэлсэн өдөр буюу Монгол бахархлын өдөр энэ жил арваннэгдүгээр сарын 14-ний Мягмар гаригт тохиосон. Жил бүр уламжлалын дагуу Төрийн дээд, тэргүүн зэргийн “Чингис” хаан одонг гардуулдаг. Энэ жилийн тухайд "Чингис хаан” одонг Улсын филармонийн дэргэдэх Морин хуурын чуулгын уран бүтээлчдэд хүртээсэн нь олны талархлыг хүлээв. Ингээд зураач Д.Баттөмөр агсны гэргий Б.Баярцэцэг, төрсөн ах Д.Бат-Аюуштай ярилцсанаа хүргэе.

-Чингис хааны одон чамин бөгөөд сүртэй харагддаг. Энэ одонг таны хань урласан. Энэ саналыг ханьд нь хэн тавьсан юм бэ?

-Хань маань өмнө нь Богд хааны үед шагнадаг байсан Эрдэнийн очир одонг сэргээн, эх загварыг нь гаргаж байсан юм билээ. Тэр үед надад ярихдаа “Манай аав намайг чи зураач болно. Гэхдээ миний хүү төрийн одон хийдэг мундаг зураач болоорой” гэж ерөөж, надад бийр бэлэглэж байсан. Хүн хүсэл мөрөөдлөө үргэлж бодож явбал хэзээ нэгэн цагт биелдэг юм байна” гэж хэлж байсан.

2004 онд санагдаж байна. Эрдэнийн очир одонг хийхээ больсон учраас Чингис хааны тэргүүн одонг бүтээх шалгаруулалтад оролцсон.

Шалгаруулалтад Монголын урчуудын эвлэлийн хорооны бүхий л нэртэй зураач нар оролцож, хэдэн бүтээл шалгарч үлдсээр ханийн минь бүтээл шилдгээр шалгарсан. Төмөрөө маань өөрийнх нь бүтээл шалгарсныг сонсоод “Аавын минь хэлсэн ерөөл биеллээ” гэж ихэд баярлан бэлгэшээж байсан сан. Өөрөө Монголынхоо түүхээ маш сайн мэддэг болохоор Монголын бүхий л бэлгэдлийг Чингис хаан төрийн тэргүүн зэргийн одондоо шингээж өгсөн байдаг.