Иргэдийн худалдан авах чадвар муу байгаа талаар худалдаа эрхлэгчид хэлж буй. Тэгвэл бодит нөхцөл дээр амьдралын чанар, хүмүүсийн худалдан авах чадвар ямар байгаа талаар сурвалжиллаа.

Бид Баянзүрх, Чингэлтэй дүүргийн гэр хорооллоор явж ТҮЦ, дэлгүүр, иргэдээс өргөн хэрэглээний хүнсний үнэ, амьдралын өнөөгийн чанарыг нь асуулаа. Гэр хороололд хамгийн эрэлттэй бүтээгдэхүүн нь гурил, талх боорцог, мах, хүнсний ногоо, архи байдаг байна. Дэлгүүрүүдийн өрийн дэвтэрт ч  эдгээр хүнсний төрөл зүйл ордог бөгөөд өрийн дэвтрийн гол зээл нь мах, гурилан бүтээгдэхүүн болжээ.

Өнгөрсөн жилүүдэд хотын захын гэр хороололд мах, хүнсний ногоо, ургамлын тос граммлаж авах нь их байсан бол энэ жилээс талх, боорцог, архи, тамхи гэхчлэн  хэрэглээний зээл их болсон байна.

Хүнсний дэлгүүрүүд архи, тамхи зээлээр аль болох өгөхгүйг хичээдэг ч сүүлийн саруудад энэ төрлийн хүнс авч өр тавих нь  ихэсчээ.

ИРГЭД: АТАР ТАЛХ САРЫН ӨМНӨ 2000 ТӨГРӨГ БАЙСАН ӨНӨӨДӨР 2250 ТӨГРӨГ БОЛСОН

Чингэлтэй дүүргийн 19-р хороо Ар Согоотын иргэн:

-Манай гэр бүл ам бүл тавуулаа. Сарын орлого тогтмол биш. Олж байгаа хэдэн төгрөгөө гурван хүүхдийнхээ сургуулийн хэрэгсэл, унаа, хоол ундандаа хүргэх гэж хичээдэг. Орлогогүй сар гэж байдаггүй ч ойр хавийнхаа дэлгүүрээс зээл авахгүй сар гэж байхгүй.

Албаны хүмүүс дундаж цалин өндөр, өрхийн орлого өсч байна л гэдэг. Гэхдээ бодит байдал дээр иргэд хүнд нөхцөлд амьдарч байна.

Түлээ түлш, мах, гурил, будаагаа долоо, долоо хоногоор нь жижиглэнгээр нь авч, мөнгөө хүргэх гэж хичээж байна.

ХАЯА ЗАЛГАХ ДЭЛГҮҮРҮҮДЭЭС ХАМГИЙН ХӨЛТЭЙ НЬ ХУДАГ, БУУДЛЫН ХАЖУУГИЙНХ

Намрын сэрүүн орж сайжруулсан шахмал түлшний цэгүүд нээж, мод жижиглэн савлах худалдаа эрхлэгчид бараг л таван гудамжны зайтай хаалгаа онгойлгожээ. Түлээ түлш борлуулах гэрээт цэгүүдийн ойролцоо худаг, хаяа залган 1-2 хүнсний мухлаг, дэлгүүр байх аж. Анир чимээгүй, ажиглан харвал зайгүй шахам газар уул, толгодын өндөрлөг хэсэгт ч өрж тавьсан мэт цагаан гэрүүд дүнсийнэ.

Гэр хорооллын гудамжаар хичээлээ тарж яваа ганц, хоёроороо ханьсан алхах дүрэмт хувцастай хүүхдүүдээс өөр хэн ч харагдахгүй байв.

Бүүдгэр, сэвэлзүүр салхитай өдөр гэр хороололд хүний бараа барагтаа харагдахгүй. Харин хорооллын замаар уруудахад таарах автобусны буудал дээр 5-6 хүн чиглэлийн автобусаа хүлээж сууна. Тэрхүү хүмүүсээс худалдан авах чадвар, үнийн өсөлтийг асуухад мөн л ижил хариулт хэлсэн. Хүнсний ногооноос бусад бүх барааны үнэ өсч байна. Мах, гурил, ургамлын тос гээд үнэ нэмээгүй хүнс алга гэлээ. Мөн захын гэр хороололд мах төвөөс 2000-3000 төгрөгөөр илүү байдаг учир Дэнжийн 1000 руу зорьж очиж авдаг гэсэн юм. Автобусны буудлын хажууд ТҮЦ, хүнсний 6, 8 нэрийн дэлгүүр, халуун ус, үсчин зэрэг хүний хэрэгцээт газрууд бүгд байх аж.

ТҮЦ-ний худалдагч, дэлгүүрүүд ихтэй учир манайхаас юм авах хүн цөөн. Автобусны жолооч нар л тамхи, аарц, кофе авч өдрийн орлогыг залгуулдаг.

Өдөрт 50-60 мянган төгрөг олдог. Сард 500 мянган төгрөгийн тэтгэврээрээ гэрийнхээ хүнсийг авдаг. ТҮЦ-ний орлогоо хүүхдүүддээ л өгдөг гэв. Мөн худаг, буудлын хажуугийн дэлгүүрүүд рүү хүн олноор ордог бөгөөд зээл ч их олгодог гэлээ.

ҮНИЙН ӨСӨЛТИЙГ СУРАГЧИД Ч АНДАХГҮЙ БОЛЖ

Хичээлээ таран харьж яваа охины хэлж байгаагаар хашаанд нь гурван айл амьдардаг.  Ус, түлшээ картаараа авч, хүнсээ аав, ээж нь бага багаар бэлдэж байна. Охинд сард 20 мянган төгрөг боломжтой үед нь 30 мянга орчим төгрөг өгдөг аж. Гэхдээ хэрэглээний мөнгө нь найзуудтайгаа дуртай зүйлээ авахад нь хүрдэггүй гэсэн юм. Түүний хувьд наймдугаар ангид сурдаг, сургууль нь хол ч жижиг биетэй учир автобусанд мөнгө төлөхгүй суудаг байна.

Охины хэлснээр үнэ өсөөгүй хүнсний бүтээгдэхүүн амттан гэж байхгүй гэв. Түүний байнга авдаг бабулай гэх хөлдөөсөн тараг 250 байсан бөгөөд энэ намраас дэлгүүрт 350-400 төгрөг болж.

Мөн түүний гэр бүлийн ихэнхдээ авдаг элэгний нухаш 1800-2000 төгрөг байсан бол одоо 2500 төгрөг болж өсчээ. Сургуулийн цайны газрын пирошки, ороомог нь ч 200 төгрөг нэмэгдсэн гэсэн юм. Үнийн өсөлт хүүхдүүд ч ийнхүү ажиглагдсан байна.

ҮЙЛДВЭРҮҮД ҮНЭЭ НЭМДЭГ Ч ГУРИЛ, УРГАМЛЫН ТОС ХЯМДРАХАД ҮНЭЭ БУУЛГАДАГГҮЙ

Хэд хэдэн хүнсний дэлгүүрээр ороход өрийн дэвтэргүй дэлгүүр байсангүй. Өрийн хувьд дээд тал нь 200-450 мянган төгрөг. Зээлээ өгөхгүй олон сар болж нүүсэн айлуудыг худалдагч нар цагдаа, хэсгийн ахлагчдаа хэлж хайж, өрөө нэхдэг гэв. Тогтвор суурьшилгүй, нүүдлийн айлуудад зээл өгөхгүй гэдэг ч худалдагчдаас гуйсаар байгаад авдгийг хэллээ.

Мөн худалдагчид дотоодын үйлдвэрлэгч нар талх, нарийн боов, мах, хиам, бууз, баншныхаа үнийг нэмдэг хэрнээ эргээд гурил, махны үнэ хямдрахад буулгадаггүй гэдгийг онцоллоо.

Сүүлийн гурван сарын таталтаар хамгийн их үнэ нь өссөн өргөн хэрэглээний хүнсний бүтээгдэхүүн бол талх, нарийн боорцог байна. Үнэ нь хэт өсч байгаа учраас айлууд талх, боов авахаа больж гэртээ боорцог хийдэг болсон тухай худалдагчид, дэлгүүрээс хүнс авч байгаа хүмүүс хэлж байлаа.

Гэр хороололд иргэдийн амьдрал хүнд байгаа гэдэг нь бодит амьдрал дээр үнийн өсөлтөөс шалтгаалж байна. Тиймээс иргэд үнийн хэт өсөлтөд анхаарч ажиллах хэрэгцээ шаардлага их байгааг ярилаа.

Гэрэл зургийг Л.ЭНХ-ОРГИЛ