Харвардын их сургуулийн эдийн засгийн профессор Клаудиа Голдины хэлснээр, эмэгтэйчүүд хөдөлмөрийн зах зээлд "чимээгүй хувьсгал"-ыг өдөөжээ. Клаудиа Голдин бол хөдөлмөрийн зах зээл дэх жендэрийн ялгаа, ялангуяа эрэгтэй, эмэгтэй ажилчдын цалингийн зөрүүний асуудалд дүн шинжилгээ хийснийхээ төлөө 2023 оны эдийн засгийн салбарын Нобелийн шагналыг хүртсэн эмэгтэй юм. "Түүний судалгааны ихэнх нь өнөөг өнгөрсөн үеийн нүдээр тайлбарлаж, одоо байгаа асуудлуудын гарал үүслийг судалдаг" гэж  Харвардын сэтгүүлд Голдины тухай бичжээ. Энэ нь  түүний ажлын мөн чанар хэр их нөлөөлсөн болохыг харуулж байна.

Эдийн засгийн түүхч хүний ​​хувьд Голдин  хөдөлмөрийн зах зээл дэх эмэгтэйчүүдийн эдийн засгийн чадавхийн цаг хугацааны өөрчлөлт, мөн дэлхийг илүү тэгш амьдрах, эрх тэгш газар болгохыг хүсч буй бидний өмнө тулгарч буй шалтгаан, сорилтуудыг судалж, баримтжуулж, тодруулдаг.

Зарим ахиц дэвшил гарсан ч жендэрийн тэгш бус байдал дэлхий нийтийн анхаарлын төвд байсаар байна. Энэ нь мэдээж улс орнуудад харилцан адилгүй боловч хөдөлмөрийн зах зээлд эмэгтэйчүүдийн оролцоо дэлхийн хаа сайгүй эрэгтэйчүүдээс доогуур байдаг.

Хүйсийн ялгааны динамикийг юу хөдөлгөж байгааг ойлгож, тэдгээрийн олон талт байдлыг судлахыг хүссэн Голдины ажлын гол талбар нь алтны уурхай байв. Боловсрол, гэр бүл, ажлын зохион байгуулалтын үүрэг зэрэг нь хөдөлмөрийн оролцоо, цалингийн хүйсийн ялгааны түүхэн хувьслыг тайлбарласан судалгааны зарим сэдвүүдийн нэг юм.

"ЧИМЭЭГҮЙ ХУВЬСГАЛ"

Голдин 1970-аад онд АНУ-д хөдөлмөрийн зах зээл дэх жендэрийн ялгаа болон гэрлэсэн эмэгтэйчүүдийн ажиллах хүчний оролцоо нэмэгдсэнийг тодорхойлохын тулд "чимээгүй хувьсгал" гэсэн нэр томъёог бий болгожээ. Тэрбээр энэхүү чимээгүй хувьсгальд хоёр гол бүрэлдэхүүн хэсэг байдгийг харуулсан.

Тодруулбал, боловсролд хөрөнгө оруулалт хийх, гэрлэх насыг хойшлуулах, мөн 1960-аад онд жирэмслэлтээс хамгаалах эм хэрэглээнд нэвтэрсэн зэрэг нь эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжжээ.

Энэ хугацаанд эмэгтэйчүүдийн гэрлэсэн дундаж нас нэмэгдэхийн хэрээр коллежид суралцах нь тэдний хувьд маш чухал хөрөнгө оруулалт болсон. Тэд гэрлэлт, гэр бүлтэй болохоос өмнө бие даан ирээдүйгээ төлөвлөж, өөрсдийн хувийн шинж чанарыг бий болгож чаджээ. Эдгээр нь хөдөлмөрийн зах зээлд эмэгтэйчүүдийн оролцоо хүчтэй өсөхөд нөлөөлсөн. Өнөөдөр ч эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөрийн зах зээлд оролцоход боловсрол чухал хэвээр байна. Ихэнх улс оронд өндөр боловсролтой эмэгтэйчүүд ажилд орох магадлал өндөр байдаг.

Эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтэд гэр бүл хүчтэй нөлөөлдөг, ялангуяа жендэрийн ялгаанд хүүхэд хамгийн том нөлөө үзүүлдэг байна. Хүүхэд төрүүлж, өсгөх нь үүрэг ихэвчлэн эмэгтэйчүүдэд оногддог учраас хөдөлмөрийн зах зээлийн оролцоонд шууд нөлөөлдөг.  Голдины судалгаа нь хөдөлмөр эрхлэх жилээс хугасалдаг "хүүхэд өсгөх шийтгэл" нь цаг хугацааны явцад багассан болохыг харуулжээ. Гэхдээ энэхүү "шийтгэл" бүрмөсөн арилаагүй.

УЯН ХАТАН АЖЛЫН ХЭВ МАЯГ

Ажлын байр хэрхэн зохион байгуулагдаж, энэ нь хүйсийн ялгаанд хэрхэн нөлөөлж байгааг судлах нь Голдины ажлын бас нэг гол ойлголт юм. Түүний судалгаагаар компаниуд урт, тодорхой цагаар ажилладаг хүмүүсийг пропорциональ бусаар урамшуулахгүй бол хүйсийн цалингийн зөрүү мэдэгдэхүйц бага байхыг сануулжээ. Технологи зэрэг салбарууд ажилчдын уян хатан байдлыг сайжруулсан ажлын зохион байгуулалтад өөрчлөлт орсон боловч санхүүгийн болон хууль эрх зүйн ертөнцөд энэ нь тийм ч түгээмэл биш юм. Жендэрийн тэгш байдлыг дэмжихийн тулд хийх ажил их байгаа бөгөөд Голдины судалгаа үүнд тусална гэж Нобелийн хороо үзжээ.

Голдины судалгаа голчлон АНУ-д төвлөрдөг ч түүний арга барил, ойлголт нь дэлхийн өнцөг булан бүрээс судлаачдад нөлөөлж, урам зориг өгсөн. Түүний ажил нь хөдөлмөрийн зах зээл хэрхэн ажилладаг, мөн эдийн засаг хэрхэн ажилладгийг ойлгоход, жендэрийг чухал бүрэлдэхүүн хэсэг болгоход тусалсан. Түүний ачаар "жендэрийн эдийн засаг" хэмээх судалгааны салбар бий болсон бөгөөд үүний төлөө Клаудиа Голдинд талархах нь зүйтэй.

ЭХ СУРВАЛЖ: THE CONVERSATION