Монгол Улсын иргэн амьд явах эрхтэй. Монгол Улсын Эрүүгийн хуульд заасан онц хүнд гэмт хэрэг үйлдсэний учир шүүхийн хүчин төгөлдөр тогтоолоор ялын дээд хэмжээ оногдуулснаас бусад тохиолдолд хүний амь нас бусниулахыг хатуу хориглоно.

/Монгол Улсын Үндсэн хууль, 1992 он, Арван зургадугаар зүйлийн 1/

Сүүлийн үед нийгмийг бухимдуулж, олны сэтгэлийг эмзэглүүлсэн хүний эрхийн асуудал ар араасаа хөндөгдөв. Монголд цагдаа том байна. Тэдний үзэмжээр аливаа асуудал шийдэгддэг болов. Түүний нэгэн жишээ Хөдөлмөрийн баатрын хэрэг болов. "Гацуурт" компанийн захирал Л.Чинбат малчдыг машинаараа хөөн элдсэн бичлэг олон нийтийн сүлжээнд цацагдсан. Гэтэл "Долоох гээд долоовроо идчив" гэдэг шиг Л.Чинбатын өмгөөлөгч нь, морьтой болоод мотоциклтой хүн дайраагүйг хариуцлагатайгаар мэдэгджээ. Дайраагүй байж болно. Гэхдээ дайрахаар давхиж буй бичлэг бол факт. Үүнийг хуулийн хүрээнд амь насанд халдахыг завдсан гэж үздэг. Цар тахлын үед нийтийн эрх ашгийн төлөө нэрийдлээр хүний эрхийг уландаа гишгэлж, албан тушаалтан, энгийн иргэн хоёрт алагчилсан байдлаар хуулийн хариуцлага хүлээлгэсэн удаа дараагийн үйлдэл нь хөрөнгө чинээтэй, өндөр албан тушаалтны ойр дотныхон энгийн иргэдийг чоно авладаг шиг машинаар хөөдөг болов.

Үүнээс хэдхэн хоногийн өмнөхөн Өмнөд Солонгос улсад гурван настай монгол хүүхдийг албадан нутаг буцаахаас өмнө 18 хоног саатуулсан бичлэг цахим сүлжээнд тарсан. Эдгээр бичлэгийг үзсэн хэнд  ч монгол хүний амь нас, эрүүл мэнд хөсөр хаягдсан гэдгийг харуулах аж. Монголчууд өнөөдөр харь оронд битгий хэл эх орондоо ч амьд явах эрхээ эдэлж чадахгүй байна.

КЕЙС 1: "Гацуурт" компанийн захирал Л.Чинбат улаан цайм жийп машинтай морьтой малчинг хөөж буй бичлэг нь цацагдсан байхад Монгол төрийн цагдаа хайхарсангүй.

Адуу тууж ирсэн улсын харцага Ө.Даваабаатарыг эрэн сурвалжилж, тайлбар мэдүүлэг авсны дараа хэрэг нээж шалгах сурагтай. Угтаа гарал үүслийн бичиггүй олон тооны адуу тууж, Сэлэнгэ аймгийн нутагт оруулж ирсэн хэрэг 1000 дахь асуудал. Харин малчдыг дайрахыг завдсан эрхтэн дархтанг шалгах асуудал нэг номерт байх ёстойсон.

Сэлэнгэ аймгийн Цагаан нуур сумын гуравдугаар багийн Засаг дарга Б.Ганзориг мэдээлэл өгөхдөө "Улаанбаатар хотоос цагдаа нар ирээгүй. Аймгийн цагдаагийн байгууллагаас суманд ирсэн. Зарим хэвлэлд хуулийн байгууллагад Л.Чинбатыг биш намайг шалгахаар болсон гэсэн мэдээлэл цацагдаж байна. Надад дарамт шахалт ирсэн талаар нарийн мэдээлэл өгмөөргүй байна. Гарал үүслийн бичиггүй олон тооны адуу байдаг газраа байна. Адууг улсын харцага Ө.Даваабаатар тууж, Л.Чинбатын компанийн газар авч ирсэн.

Аймгийн ЗДТГ болон сум орон нутгийн удирдлагуудаас шийдтэй арга хэмжээ авч байгаа зүйл алга" гэсэн юм. Эндээс харахад энэ хэргийн буруутан жирийн иргэд болж ч магадгүй нь. Тийм айдас дарамтад өртөж байгаагаа ч тухайн орон нутгийн иргэд хэлж байгаа юм.

КЕЙС 2: Өмнөд Солонгос улсад гурван настай монгол хүүхдийг албадан нутаг буцаахаас өмнө 18 хоног саатуулсан бичлэг цахим сүлжээнд тарсан. Тус улсын Жинбо намаас өнгөрсөн Лхагва гаригт мэдэгдэл гаргахдаа Хууль зүйн яамыг хүүхдийн хүчирхийлэл үйлдэж, хүний эрхийг зөрчсөн гэжээ. Монгол Улсын Гадаад харилцааны яам, Монгол Улсаас БНСУ-д суух Онц бөгөөд бүрэн эрхт Элчин сайд, Консулын газар биш. БНСУ-ын улс төрийн нам монгол хүний эрхийн төлөө дуугарчээ.

Энэ талаар холбогдох газруудаас тодруулахад "Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард болсон хэрэг. Одоо хүү аавын хамт эх орондоо ирсэн байгаа. Зарим мэдээллүүд худлаа. Солонгосын Хууль зүйн яамнаас дээрх бичлэгэд тайлбар хийсэн" гэдэг мэдээлийг өгсөн юм.

Эцэст нь та бүхнээс асууя.

-Монгол хүн амьд явах эрхээ эдэлж чадаж байна уу. Хууль хүн бүхэнд эрх тэгш үйлчилж байна уу?