Сангийн сайд Б.Жавхлан болон Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Х.Булгантуяа нар өнөөдөр /2023.06.08/ төсвийн тодотголоор мэдээлэл хийлээ.

Сангийн сайд Б.Жавхлан:

-Энэ оны Төсвийн тухай хууль, 2023-2024 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2023 оны Нийгмийн даатгалын сангийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тодотголын төслийг хэлэлцүүлж, өргөн барилаа. Өмнө нь Засгийн газар дээр хэлэлцсэн байдлаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг өгсөн. Засгийн газраас 2022 оны жилийн туршид гадаад өрийн эрсдэл, төсвийн хүндрэл, төлбөрийн тэнцлийн сөрөг дарамт алдагдсан асуудалтай шат дараатай арга хэмжээг авч ажилласан. Үүний дагуу энэ оны эхний улиралд эдийн засгийн өсөлт хэвээр хадгалагдаж гарсан. Нийт нэг их наяд, 896 тэрбум төгрөгийн тодотгол хийх гэж байна. Үүний 50 хувь буюу 996 тэрбум төгрөг нь төрийн албан хаагчдын цалинд зарцуулна. Мөн ахмад настнуудын тэтгэврийг нэмэхэд 396 тэрбум төгрөг, хүүхдийн мөнгийг хүсэлт олгосон хүүхэд бүрт олгох, зургадугаар сарын хугацааны мөнгийг нөхөхөд 167 тэрбумыг зарцуулна. Түгжрэлийн 420 тэрбумын  төгрөгөөс төсөвлөснөөс 187 тэрбумыг нийслэлийн төсөвт нэмж тусгаж байна. Зорилтот халамжийн тэтгэмжид мөн 89.3 тэрбум төгрөгийг зарцуулна. Нийт таван чиглэлээр улсын төсөвт тодотгол хийснээр сая гаруй хүнд шууд үр дүнгээрээ очно. Нийслэлийн 1.5 сая хүн амд шууд болон шууд бус замаар очно.

Энэ удаа жилийн төсөв биш шүү. Тодотгол учраас бүх асуудлыг шийдэж чадахгүй. 2014 оноос хойш итгэлцүүр буюу олон жил ярьсан зөрүүг арилгаж чадалгүй удсан. Энэ асуудлыг бид энэ удаа нэг мөр шийдэж байна.

Төсвийн тодотголоор зөрүүг арилгаж, тэтгэврийн доод хэмжээг нэмэхээр дунд хэмжээнд байсан хүмүүс үлдэх, 2022 оны нэгдүгээр сараас өмнө тэтгэврээ тогтоолгосон нь 15 хувь, хоёр сараас хойш тэтгэвэрт гарсан хүмүүс 15 хувиар нэмэгдэж чадаагүй байсан. Эдийн засгийн идэвхжүүлэлтийн үр дүнд зургаан хувьд хүрч, ДНБ 60 их наяд болно гэсэн тоонд өөрчлөлт орсон. Алдагдлаа нэмээгүй. Сүүлийн 10 гаруй жил салбарын хуулиадад цалингийн асуудлыг тусгаснаар цалингийн нэгдсэн бодлого баримтлахад хүндрэлтэй болж ирсэн. Тиймээс нэгдсэн бодлогод оруулж, Засгийн газар хянах боломжийг бүрдүүлнэ. Цалингийн суурь хэмжээг нэг сая төгрөгт ойртуулна. Өмнө нь орж байсан өөрчлөлтийн хэмжээнээс ялгаатай нэмэгдсэн байгаа. Тэтгэвэр дээр хэд хэдэн зөрүү гардаг. Тодруулбал, 1990-2000 он хүртэл цалин бага байхад тэтгэврээ тогтоолгосон хүмүүс, гэтэл адил мэргэжлийн ойролцоо жил улсад ажилласан, сүүлд тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн тэтгэвэр өөр байдаг. Үүнийг итгэлцүүрээр ойролцоо түвшинд очно. Бүгд ижил түвшинд очно гэж байхгүй. Хүн бүрт өөр өөр гарна.

-Тэтгэврийн асуудлаар 2014 оноос хойш Засгийн газраас нэг ч удаа шинэчлэн батлаагүй. 1990-ээд оноос хойш зургаан удаа итгэлцүүрийг баталсан байдаг. Итгэлцүүр гэдэг нь тэтгэвэр тооцсон өмнөх үеийн цалин хөлсний хэмжээг одоогийн цалин хөлсний түвшинд шилжүүлэх үзүүлэлт. 1990-ээд оны 500 мянган төгрөгийн цалинг өнөөдрийн түвшинд аваачихын тулд 2014 онд 715 тоогоор үржүүлж, тухайн үеийн дундаж цалин болж байсан. Одоо үүнээс хойш тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн цалинг үржүүлэхэд 357 мянган төгрөг буюу одоогийн хөдөлмөрийн хөлсний хэмжээнээс багаар тооцож, тэтгэвэр өгч байгаа гэсэн үг. Одоо энэ тоог 2060-аар үржүүлбэл сая гаруй төгрөг болж байгаа.

Нийт 165 мянга орчим иргэний тэтгэвэр нэмэгдэнэ. Архиваас цалин тэтгэврийн мэдээлэл нь олдохгүй 161 орчим мянган хүн бий. Эдгээрийн мэдээлэл олдохгүй байна. Мөн сайн дураар бага хэмжээтэй төлсөн, шимтгэлээ нөхөн олгосон тохиолдолд тэтгвэрийн зөрүүг нэмж авахгүй. Тэтгэврийн нэмэгдлийг 300-400 тэрбум төгрөг хэмээн тооцоолсон. Хүүхдийн мөнгөний нөхөн олговрыг авах хүмүүсийн дунд хүсэлтийг цахимаар авна. Энэ мөнгөө Хүүхдийн төлөө санд хандивлах боломжтой. Мөн байнгын асаргааны тэтгэмжийг насанд хүрэгчид болон хүүхдийг ялгахгүйгээр 275 мянга болгон нэмлээ. Төсвийн тодотголын 60 гаруй хувь нь халамжид чиглэсэн.

Тэтгэвэр нэмэгдэхгүй хүмүүс:

• Архиваас 161 мянган хүний цалин тэтгэврийн мэдээлэл олдохгүй байгаа
• Сайн дураараа нийгмийн даатгалын шимтгэлийг бага хэмжээгээр төлсөн хүмүүс
• Ажилласан жилийнхээ тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг нөхөж төлсөн 608 мянган хүн. Энэ хүрээнд 38 тэрбум төгрөг төлсөн ч одоо хоёр их наяд төгрөгийг тэтгэвэр болгоод авсан.
• Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийг 2015 онд батлагдсан. Энэ хуулийн дагуу тэтгэврийн даатгалын шимтгэлээ нөхөн төлж, тэтгэврээ тогтоолгосон хүн.
• Малчин, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчдийн тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг нөхөж төлөн тэтгэврээ тогтоолгосон бол нэмэгдэхгүй.