Өвөрмонголын түүхч, зохиолч Боржигоны А.Лхамжавыг Улаанбаатар хот дахь сууцнаас нь Хятадын цагдаа нар тавдугаар сарын 3-нд баривчилсан гэх хэргийг хүний эрхийн төлөөх "PEN America" сайтад шүүмжлэн бичсэнийг орчуулан хүргэж байна. "PEN America" вебсайт нь АНУ болон дэлхий даяар уран зохиол, хүний ​​эрхийн чиглэлээр нээлттэй үзэл бодлоо илэрхийлэх эрхийг хамгаалахын төлөө үйл ажиллагаа явуулдаг гэж цахим хуудсандаа бичсэн байна.

"PEN America" сайтын "PEN/Barbey" бичих эрх чөлөөний төвийн хөтөлбөрийн захирал Талита Пессоа мэдэгдэлдээ, “Хятадын засгийн газар үндэстний цөөнхүүдийг хан үндэстний соёл, хэлэнд хүчээр уусгах бодлого явуулж байгаа энэ үед монгол хэл, соёлын илэрхийлэлийг дэмжигч, зохиолчдын эсрэг улам бүр түрэмгий арга хэмжээ авч байгаад бид гүнээ түгшиж байна. Эдгээр арга хэмжээ нь Хятадын болон олон улсын хуулиар хамгаалагдсан үзэл бодол, итгэл үнэмшил, соёлын үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөө, боловсрол эзэмших эрхийг зөрчиж байна.

Өдгөө 80 настай А.Лхамжавыг Монголын газар нутаг дээр баривчилж, Хятад руу нэн даруй албадан гаргасан нь харгис хэрэг. Энэ нь Хятадын засгийн газар үндэснийхээ хил хязгаараас гадуур тэрс үзэлтнүүдийн дуу хоолойг хааж, дарамталж, заналхийлж байгаагаа удаа дараа харууллаа.

Мөн олон улсын хамтын нийгэмлэг болон ардчилсан улс орнууд үндэстэн дамнасан хэлмэгдүүлэлтийн эсрэг цөллөгт байгаа зохиолч, уран бүтээлч, сэтгүүлч болон бусад эсэргүүцэгчдийн эрхийг хамгаалж чадахгүй байгааг харуулж байна.

Бид Хятадын эрх баригчдаас А.Лхамжав болон  үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, соёлын эрх чөлөөгөө эдэлсэн хэргээр баривчлагдсан бүх хүмүүсийг нэн даруй суллахыг уриалж байна. Олон улсын хамтын нийгэмлэгийг үндэстэн дамнасан хэлмэгдүүлэлтийн үйлдлээс хүчээр хамгаалах, хэлмэгдүүлэлтийн засгийн газруудаас орогнохоор эх орондоо ирсэн хүмүүсийн эрхийг хамгаалахыг уриалж байна"

А.Лхамжав нь Монголын түүхийн тухай хэд хэдэн ном бичсэн зохиолч. Тэрбээр 2006 онд гаргасан "Хятадын соёлын хувьсгал" номондоо нь соёлын хувьсгалын үеэр өвөрмонголд олон мянган хүний ​​амь үрэгдсэн явдлыг судалж, амьд үлдсэн хүмүүсийн аман түүхийг сийрүүлэн бичжээ.

Тэрбээр 2019 онд нэг жил шоронд хорих ялаар шийтгэгдэж, дараа нь 2020 оны сүүлээр гэрийн хорионд байж байгаад саяхан Монгол руу зугтсан байна. 

Тэрбээр Улаанбаатарт байхдаа энэ оны гуравдугаар сард Монголын соёл, түүхийн талаар гурван шинэ ном бичихээр төлөвлөж байгаагаа мэдэгдсэн аж. А.Лхамжав хэлэхдээ, "Өвөрмонголд монгол хэлээр ном хэвлүүлэхийг бүрэн хориглосныг та бүхэн мэдэж байгаа. Төрийн болон намын суртал ухуулга хүртэл монгол бичгээр хэвлэгдэхээ больсон. Би номондоо олон жил зүтгэсний эцэст энд хэвлүүлж, хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх итгэл найдвараар зэвсэглэн Монголд эрсдэлтэй замыг туулан ирсэн. Миний номоор дамжуулан хойч үе манай үндэстэн юуг даван туулж, ард түмэн маань оршин тогтнохын төлөө хэрхэн тэмцэж байсныг ойлгох болно” гэж бичжээ.

"PEN America" сайтын 2022 оны "Бичих эрх чөлөөний индекс"-ээр  Хятадын засгийн газар дөрөв дэх жилдээ хамгийн олон зохиолчийг баривчилж, хорьсон орноор нэрлэгдсэн бөгөөд тус улсад 90 зохиолч хоригдож байгаа гэв.