УИХ-ын сонгуулийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг МАН, АН-аас өргөн барьсан билээ. МАН-аас эмэгтэйчүүдийн улс төрийн оролцоог нэмэгдүүлэх, сайжруулах чиглэлээр голчлон анхаарч буй талаар ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан мэдээлсэн. Уг асуудлаар УИХ-ын болон АН, МАН-ын гишүүдийн байр суурийг сонирхлоо.

76-ИЙН 20, 30 НЬ ЭМЭГТЭЙЧҮҮД БАЙЛАА ГЭХЭД МАНАЙ УЛСЫН ХӨГЖИЛ САЙЖИРНА ГЭЖ ХЭН ХЭЛЭЭД БАЙГАА ЮМ БЭ

УИХ-ын гишүүн Ц.САНДАГ-ОЧИР:

-Холимог тогтолцоогоор явах бол Үндсэн хуулиа өөрчилж байж явна. Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, сонгуулийн тогтолцоог өөрчлөх, гишүүдийн тоог нэмэх асуудал яригдана. Ер нь төсөв батлах, улс орны эдийн засгийг ярихад томсгосон тойрог байх, жалга довын үзэл гаргадаггүй байх, төсвийг 76 жижиглэдэггүй байх асуудал яригддаг.

Өргөн барьсан хуулийн төсөлд 38:38 холимог тогтолцооны 50 хувь нь эмэгтэйчүүд байна, эмэгтэйчүүдийг сөөлжиж нэр дэвшүүлнэ гэх асуудал ярьж, намууд олон улсын форум хийж, амлалтаа аваад, гарын үсэг зураад байх шиг байна. Энэ үзэл хандлага нийгэмд яаж ойлгогдох юм бол? “Ерөөсөө эрчүүд авлига авдаг юм байна, улс төрд эрчүүд байснаар улс хөгжихгүй байгаа юм байна. Эмэгтэйчүүд улс төрд байвал боловсрол, эрүүл мэнд, нийгмийн салбарын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэнэ. Эмэгтэйчүүд байвал авлига хээл хахуулиар улс хөгжих юм байна” гэх ойлголтыг нөгөө талаасаа харуулж байна. Тиймээс сэтгэл хөөрлөөр хөнгөн байдлаар хандаж болохгүй.

76-ийн 20, 30 нь эмэгтэйчүүд байлаа гэхэд манай улсын хөгжил сайжирна гэж хэн хараад хэлээд байгаа юм бэ. Яг ийм тооцоо судалгаа гараагүй. Магадгүй хэсэг хугацааны дараа эрэгтэйчүүдийн жендэрийн асуудал яригдахыг үгүйсгэхгүй. Хэчнээн эмэгтэйчүүдийг дэвшүүлэх боломж байлаа гээд ард түмэн цаана нь сонголтоо хийж, ард түмэн өөр байдлаар үзэмжээр асуудалд хандаад байвал эцсийн үр дүнд боломж нь байгаа ч гэлээ сонгуулийн дараа цөөн эмэгтэй сонгогдоод гараад ирвэл яах вэ. Сонгуулийн тухай хууль гэхээс илүүтэй сонгогчдын жендэрийн хандлага ямар байна вэ, хэр бүрэлдэж тогтсон бэ гэдгийг ярина уу гэхээс зөвхөн улс төрийн намууд шийдсэнээр эмэгтэйчүүд гараад, тэгш харьцаа үүсч, улс орон хөгжинө гэж ойлгож болохгүй байх. Шууд дэмжинэ, дэмжихгүй гэж дүгнэлт гаргах болоогүй.

НАМЫН ДАРГА НАРТ УХААЛАГ СОНГОЛТ ХИЙХ ҮҮРЭГ ОНОГДОЖ БАЙНА

АН-ын гишүүн З.НАРАНТУЯА:

-АН сонгуулийг холимог тогтолцоогоор явуулъя гэдэгт зуун хувь санал нэг байна. АН-ын өргөн барьсан хуульд эмэгтэйчүүдийнхээ нэг хүйсийн төлөөллийг 40 хувь гэж оруулсан. 40 хувийг нэр дэвшээд, парламентад сонгогдоод шийдвэр гаргахад оролцох, эмэгтэйчүүдийн нөөц Монголд бүрэлдсэн байна. Маш олон эмэгтэй чиглэл, чиглэлээр сургууль соёл төгсөөд, эх орондоо ирчихсэн, улс орноо яаж хөгжүүлэх вэ, хөгжилд оролцох юмсан гэдэг хүсэл эрмэлзэл нь байна. Мэдээж хөгжил тодорхойлох үйл явцад оролцоно гэдэг улс төрийн аль нэг намаар дамжиж сонгуульд нэр дэвшиж, шийдвэр гаргах түвшинд ирж сууж байж эрмэлзлэлээ биелүүлэх юм. Тэр хүний нөөц байгаа учраас бид 40 хувийг дэмжинэ.

Сонгууль холимог явах учраас 50 хувь нь тойргоос, 50 хувь нь жагсаалтаас гэж байна. Тойрог дээр сонгогдох хэцүү байдаг. Би тойрогт гурван удаа нэр дэвшсэн. Тойргоос сонгогдсон гишүүний хувьд тойрог том байх уу, жижиг байх уу гэдгээс маш их хамаардаг. Энэ нь намуудад их халгаатай байдаг. Ямар тойргийн тогтолцоо байх вэ гэдгээс хамаарч эмэгтэйчүүдэд ээлтэй байх уу, үгүй юу гэдэг асуудал яригдана. Нөгөө талдаа жагсаалтаар 1:1 буюу эрэгтэй нэг, эмэгтэй нэг сөөлжилж жагсъя гэдэгт санал нэг байна. Ингэж байж эмэгтэйчүүдийг олноор оруулж ирэх бодлого бодитоор хэрэгжинэ. Намын дарга нарт ухаалаг сонголт хийх үүрэг оногдож байна. 2024 оны сонгуулиар бүх түвшинд жендэрийн тэгш байдал хангагдаж, эмэгтэйчүүдийн оролцоо нэмэгдэх болов уу гэсэн найдлага төрж байна.

ХОЛИМОГ СИСТЕМ ЭМЭГТЭЙЧҮҮДЭД ЭЭЛТЭЙ 

УИХ-ын гишүүн С.ОДОНТУЯА:-Хүмүүс нэг зүйлийг ойлгож авсан байна. Ер нь эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэхгүйгээр нийгэм хүмүүнлэг, энэрэнгүй, иргэд боловсролтой гэх мэтчилэн энэ бүх зүйл хангагдахгүйг иргэд ойлгож байна. Хүчирхийлэл, ядууралд дийлэнх нь эмэгтэйчүүд хамрагдаж байна. Бид давуу эрх хүсээд байгаа биш, Үндсэн хуулиар олгогдсон тэгш боломжийнхоо төлөө тэмцэж байгааг хүмүүс ойлгох байх. Үр дүнд хүрэх байх гэдэгт итгэлтэй байна. АН-ын бүлгээс төлөөлж өргөн барьсан хуульд 40 хувиас доошгүй гэж заасан. Гэхдээ хуулиараа аль нэг хүйсийн төлөөлөл гэж ордог. МАН-ын гишүүдийн өргөн барьсан хуульд 30 хувиар орсон. Ажлын хэсэг гарч, хамтраад хуулиудаа хэлэлцэх байх. Холимог систем эмэгтэйчүүдэд ээлтэй учраас үүний төлөө сүүлийн бүтэн жил бүхий л хэлэлцүүлэгт орж, улс төрийн намуудаа дуудаад, холимог системийг оруулахын төлөө ажиллаж байна.