Сүүлийн 3 жил үргэлжилсэн COVID-19 тахал, зээлийн хүүгийн өсөлт, дэлхийн хэмжээнд өсөлтийн удаашрал зэргээс шалтгаалан Азийн томоохон эдийн засгууд 2022 онд дэлхийд тэргүүлэх зорилтдоо хүрч чадаагүй. Төлөв байдал улам бүр тодорхойгүй байгаа энэ үед туулай жил буюу 2023 онд бүс нутгийн тэргүүлэгч эдийн засагтай орнуудын эдийн засгийн зорилтуудыг “Diplomat” тоймлов.

ХЯТАД:  “ТЭГ КОВИД” БОДЛОГОО ЗОГСООВ

Хятадын засгийн газрыг эдийн засгийн “тушаа” болсон “Тэг COVID” бодлогоо зогсоохыг олон улс хүчтэйгээр  уриалсаар байв. Гэхдээ Хятадын ард иргэд өнгөрсөн оны сүүлээр гудамжид гарч жагсч, дуу хоолойгоо хүргэснээр эрх баригчдыг хөдөлгөж чадсан. Хэдийгээр Бээжин тахлын эсрэг хөл хорио, хязгаарлалтыг  сулруулсан ч энэ нь халдварын шинэ давалгааг үүсгэж, ажиллах хүчний хомсдолд хүргэж, дэлхийн нийлүүлэлтийн сүлжээний дарамтыг нэмэгдүүлнэ гэсэн болгоомжлол байна.

1.4 тэрбум хүн амтай тус улсын аялал жуулчлалын оргил үе болох нэгдүгээр сарын сүүлчээр болох Сар шинийн баярын үеэр эрсдэл улам бүр нэмэгдэнэ.

Гэсэн ч 2022 оны эхний гурван улиралд эдийн засгийн өсөлтийг гуравхан хувьд хүргэж удаашруулсан, нийлүүлэлтийн тасалдалт, үл хөдлөхийн салбарын уналт болсны дараа эрх баригчид COVID-тэй тэмцэх хатуу хязгаарлалтыг хөнгөвчлөхөөс өөр сонголтгүй болсон. Хятад улс ойрын хэдэн арван жилд дэлхийн хамгийн том эдийн засаг болох АНУ-ыг гүйцэж түрүүлэх магадлал багатай гэж үзэж байгаа. Японы Эдийн засгийн судалгааны төвийн (JCER) шинжээчид COVID-19 хөл хорио, АНУ-ын экспортын хязгаарлалт, эдийн засгийн өсөлтийн нөлөөг үүнд тооцжээ. Богино хугацаанд буюу 2023 оны хоёрдугаар хагаст Хятадын ДНБ-ий өсөлт сайжирснаар гацсан дэлхийн эдийн засгийг сэргээхэд туслах найдлагыг  дэлхийн бусад улс орнууд тавьж буй.

“Nikkei”-ийн судалгаагаар Хятад улс COVID-19-ийн хязгаарлалтыг цуцалснаар 2023 онд ДНБ-ий бодит өсөлт 4.7 хувьд хүрнэ гэж харж байна.

Энэ нь өнгөрсөн жилийн 3 хувийн өсөлттэй харьцуулахад томоохон ахиц  хэдий ч сүүлийн хэдэн арван жилтэй харьцуулахад  муу үр дүн хэвээр байна. Хятадын албан ёсны зорилтот өсөлтийн 5.5 орчим хувиас доогуур үзүүлэлт юм. Олон улсын валютын сан (ОУВС) Азийн хамгийн том эдийн засагт цаашид учирч болох   эрсдэлүүдийн тухайд  хөл хорионы үр дагавар, дэлхийн худалдаа удааширч, үл хөдлөх хөрөнгийн салбарын уналтын эрсдэлийг онцолж байна. Хятадад ойрын саруудад COVID-ийн халдвар "түймэр" шиг тархах  тул амиа алдагсдын тоо нэмэгдэхийн хэрээр эрх баригчид сандарч тэвдэх болов уу гэж ОУВС болон бусад байгууллагаас таамаглаж байна. Өнгөрсөн аравдугаар сард Хятадын маргаангүй удирдагчаар гурав дахь удаагаа сонгогдсон Ши Жиньпиний хувьд улс төрийн ийм том сорилттой бараг тулгарч байгаагүй.

Хэтийн төлөв: Ши Жиньпин улс үндэстний өмнө тулгарсан хүнд сорилтуудын нэг COVID-ийн хариу арга хэмжээний шинэ үе шатанд орсон гэж тодорхойлсон.

Тус улсад ирэх дөрөвдүгээр сарын эцэс гэхэд COVID-тэй холбоотой 1.7 сая хүн нас барна гэсэн тооцооллыг шинжээчид гаргасан.

Бухимдалтай ард иргэд Бээжинг хяналтаа сулруулахыг шаардаж, эдийн засаг хүндэрч байгаа үед эдгээр сорилтууд улам хүндрэх болно. Төсөв, мөнгөний бодлогыг хөнгөвчлөх нь өсөлтийг дэмжих, дотоод санал зөрөлдөөнийг даамжруулахаас урьдчилан сэргийлэхэд чухал ач холбогдолтой юм.

ЯПОН: МӨНГӨНИЙ ХЯМРАЛААС УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭХ

Рейтинг нь буурч, сайд нар огцорсон, татварын асуудал, covid-19-ийн дараах эдийн засгийн сэргэлт удаашралтай байгаа нь Японы ерөнхий сайд Кишида Фүмиогийн толгой өвтгөсөн асуудал. Кишидагийн рейтинг өнгөрсөн долдугаар сард 63.2 хувьтай байсан бол өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард дөнгөж 33.1 хувь болж буурсан гэж “Киодо Ньюс” агентлагийн санал асуулгад дурджээ. 2022 оны долдугаар сард ерөнхий сайд асан Абэ Шинзог хөнөөсөн аллагын дараа эрх баригч Либерал ардчилсан нам (LDP) Эв нэгдлийн сүмтэй холбоотой гэх мэт янз бүрийн дуулиан шуугианаас болж Засгийн газар дөрвөн сайдаа алдсаны дараа рейтинг унасан юм. Кишида мөн өөрийн намын зүгээс батлан ​​хамгаалах зардлыг нэмэгдүүлэхийн тулд төлөвлөсөн татвараа нэмэгдүүлэхийг хойшлуулахыг албадсан.

Эрх баригч нам батлан ​​хамгаалах зардлын зорилтыг 2027 он гэхэд ДНБ-ий 2 хувьд хүргэхээр тохиролцсон ч татвар нэмэх эсвэл зээлийг нэмэгдүүлэх замаар хэрхэн хүрэхэд зөвшилцөлд хүрээгүй байна.

Засгийн газрын өр санхүүгийн жилийн эцсийн байдлаар 1 квадриллион япон иенийг давах хандлагатай байгаа нь ДНБ-ий 262.5 хувьд хүрсэн нь ЭЗХАХБ-ын орнуудын дунд хамгийн өндөр үзүүлэлт юм.

Бэрхшээлд орсон Кишидад 2023 онд ирэх дөрөвдүгээр сард болох орон нутгийн сонгууль, тавдугаар сард өөрийн тойрог болох Хирошима хотод болох Их-7 бүлгийн дээд хэмжээний уулзалт зэрэг улс төрийн цаашдын сорилтууд тулгарч байна. 2025 он хүртэл үндэсний сонгууль товлогдоогүй ч Кишида ирэх дөрөвдүгээр сарын санал асуулгаар нэр хүндтэй үр дүнд хүрч, 2024 онд болох  сонгуулийн өмнө нэр хүндээ сэргээх шаардлагатай болно.

Эдийн засгийн тал дээр Кишидагийн хамгийн том сорилт бол 10 жилийн хэт хялбар бодлогын дагуу Японы төв банкны (BOJ) шинэ ерөнхийлөгчийг томилох явдал бөгөөд одоогийн ерөнхийлөгч Курода Харухико ирэх дөрөвдүгээр сард солигдох төлөвтэй байна.

Курода өнгөрсөн арванхоёрдугаар сарын 20-нд Төв банкны зорилтот түвшний хүүгийн хэмжээг нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргаснаар санхүүгийн зах зээлийг цочирдуулж, Японы бонд, хувьцааны ханш унаж, иений ханш суларсан. Японы иений ам.доллартай харьцах ханш өнгөрсөн аравдугаар сард сүүлийн 32 жилийн доод түвшинд хүрч, Японы хэрэглээний инфляци сүүлийн 40 жилийн дээд түвшинд хүрсэн тул АНУ болон бусад төв банкуудтай зээлийн хүүгийн зөрүү ихсэх үед Курода арга хэмжээ авах шахалтад орсон юм. Тиймээс Куродагийн орлон гүйцэтгэгчийг сонгох нь гол сорилт болох бөгөөд одоогийн Засаг даргын орлогч Аммия Масаёши, Засаг даргын орлогч асан Накасо Хироши нар орлон гүйцэтгэгчээр тодорчээ.

Японы эдийн засаг тахлын өмнөх түвшиндээ хүрсэн ч сэргэлт удаашралтай байгаа бөгөөд бодит ДНБ есдүгээр сард улирал тутам 0.2 хувиар буурчээ.

ОУВС хамгийн сүүлд гаргасан "Дэлхийн эдийн засгийн төлөв" тайландаа Азийн хоёр дахь том эдийн засагтай орны ДНБ-ий өсөлтийг 2022 онд 2.1 хувь, харин 2023 онд ердөө 0.9 хувь, хөгжингүй орнуудын дунджаас 1.3 хувиар доогуур гэж таамаглаж байна. Хэрэв иен сул хэвээр байвал хэдийнэ Сингапур, Хонгконгийн ард хоцорсон Японы эдийн засаг нэг хүнд ногдох хэмжээгээрээ удахгүй Тайвань, Өмнөд Солонгосын ард орно гэж JCER мэдээллээ.

Хэтийн төлөв: Батлан ​​хамгаалахын илүү өндөр зардлын графикийг гаргахын зэрэгцээ Төв банкны шинэ захирагчийг сонгохтой холбоотой мөнгөний эмх замбараагүй байдлаас урьдчилан сэргийлэх нь Кишидагийн хувьд ирэх он хүнд байх болно. Ерөнхий сайдын улс төрийн карьер нь өрийн өсөлтийн хязгаарлалт, аливаа татварын өсөлтөөс үүдэн эдийн засгийн уналт үүсгэх эрсдэлтэй үед орлогыг дахин хуваарилах тухай “Кишиданомикс” бодлогоо харуулахын зэрэгцээ эдгээр асуудлыг хэрхэн зохицуулж байгаагаас ихээхэн шалтгаална.

"Эмэгтэйчүүд"-ийг дэмжих цаашдын шинэчлэл, хөдөлмөрийн болон бүтээгдэхүүний зах зээлийн зохицуулалтыг бууруулах нь Ази дахь өрсөлдөгчидтэйгээ бүтээмжийн зөрүүг нөхөхийн төлөө тэмцэж буй хөгширч буй үндэстний хувьд зайлшгүй чухал хэвээр байна.

Эерэг тал нь Кишида АНУ тэргүүтэй орнуудтай нийлүүлэлтийн сүлжээний аюулгүй байдлыг нэмэгдүүлснээс ашиг хүртэх боломжтой. Тэрбээр Япон нь Дөрвөлийн гол гишүүний хувьд "найз нөхөдтэй байх" нь чухал гэж үздэг.

ЭНЭТХЭГ: 10 ИХ НАЯД ДОЛЛАРЫН МӨРӨӨДӨЛ

Энэтхэгийн 10 их наяд ам.долларын эдийн засагтай болох мөрөөдлийг Эдийн засаг, бизнесийн судалгааны төв (CEBR) дэмжиж, 2035 он гэхэд энэ амжилтад хүрнэ гэж таамаглаж байна. Тус төвийн үзэж байгаагаар, Энэтхэг улс ирэх таван жилд ДНБ-ий жилийн өсөлтөө 6.4 хувь, дараагийн есөн жилд 6.5 хувиар өсгөх ёстой бөгөөд энэ нь Өмнөд Азийн аварга том улс Дэлхийн эдийн засгийн лигийн хүснэгтийн тавдугаар байраас 2022 онд өсөх болно. Улмаар 2037 он гэхэд гуравт орж ирэх боломжтой. ДНБ-ий хамгийн сүүлийн үеийн мэдээллээс харахад дэлхийн тав дахь том эдийн засаг есдүгээр сард 6.3 хувьд хүрч удааширч, инфляцийн өсөлт, Украины дайны дарамт өмнөх улирлын 13.5 хувийн өсөлтөөс удаашрахад нөлөөлсөн байна.

Энэтхэгийн Нөөцийн банк (RBI) энэ санхүүгийн жилд эдийн засаг 6.8 хувиар өснө гэж үзэж байна.

Гэсэн хэдий ч инфляци төв банкны зорилтот бүсээс 2-6 хувиас дээш хэвээр байгаа тул арванхоёрдугаар сард хүүгээ таван сар дараалан өсгөж, инфляцийн тэмцлийг "дуусаагүй" гэж тодорхойлсон. Гэсэн хэдий ч Энэтхэгийн эдийн засаг 2023 онд дэлхийн хамгийн хурдацтай өсч буй эдийн засагтай хэвээр байна. ДНБ-ий 6.9 хувиар өснө гэж Дэлхийн банк үзсэн бөгөөд "Энэтхэгийн эдийн засаг бусад хөгжиж буй зах зээлтэй харьцуулахад дэлхийн нөлөөллөөс харьцангуй тусгаарлагдсан. Энэтхэг нь дотоодын томоохон зах зээлтэй бөгөөд олон улсын худалдааны урсгалд харьцангуй бага өртдөг" гэж мэдэгдэв.

Гэсэн хэдий ч Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Моди хүнд суртлыг бууруулах, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, боловсрол, сургалтыг сайжруулахад хөрөнгө оруулах нэгдсэн төлөвлөгөө дутагдаж байна гэж шүүмжлэгчид хэлж байна.

Модигийн нэр хүнд дэлхийн нөлөө бүхий улстөрч болж өсөх хандлагатай байгаа бөгөөд ирэх есдүгээр сард Нью Дели хот Их-20 бүлгийн дээд хэмжээний уулзалтыг зохион байгуулна.

Дотоодын хувьд хуваагдсан сөрөг хүчин Модид найман жилийн “хаанчлалаа” сунгахад бага зэрэг бэрхшээл учруулах бөгөөд үндэсний сонгууль 2024 онд болно.

Энэ 2023 онд Энэтхэг улс 1.43 тэрбум хүн амтай Хятадыг ардаа орхин дэлхийн хамгийн олон хүн амтай улс болох шинэ амжилтыг тогтооно.

Японы хүн амын дундаж нас 48.7, Өмнөд Солонгосынх 43.9 жилтэй харьцуулахад Энэтхэг ердөө 27.9 байна.

Хэтийн төлөв: Эдийн засгийн өсөлтийн үр өгөөжийг илүү өргөн хүрээнд түгээж, ажилгүйдлийг бууруулахын тулд бүтцийн цаашдын шинэчлэл, нийгмийн халамжийг сайжруулах нь Энэтхэгийн урт хугацааны амжилтад зайлшгүй шаардлагатай.
Моди дотооддоо амжилтанд хүрсэн ч ОХУ-аас Украинд түрэмгийлснийг буруушаахаас татгалзсан байр суурь барьсан, Хятадын өсөлттэй өрсөлдөх, гадаадад тэнцвэржүүлэх илүү төвөгтэй үйлдэлтэй тулгарч байна.

Эдийн засаг, улс төрийн хувьд өсөн нэмэгдэж буй эдгээр эрсдэлийг удирдах нь Азийн хөгжиж буй аварга том улс болох мөрөөдлөө биелүүлэхэд чухал нөлөөтэй.