Нобелийн утга зохиолын шагналтан өчигдөр /2022.10.06/ тодорлоо. Хүйс, хэл, ангиллын ялгааг 50 жилийн турш тууштай судалсан Францын зохиолч Анни Эрнау уг шагналыг хүртэв. Энэхүү нэр хүндтэй шагналыг Шведийн академиас олгодог бөгөөд 807 мянган фунт стерлинг олгодог. Түүний бичсэн “A Man’s Place”, “A Woman’s Story” зохиолууд Францын орчин үеийн сонгодог бүтээлд тооцогддог.

Эрнау нь утга зохиолын шагнал хүртсэн анхны франц эмэгтэй болж байна. “Энэ шагнал нь шударга бус байдлын эсрэг тэмцлийг үргэлжлүүлэх үүрэг хариуцлага боллоо. Уран зохиол нэн даруй нөлөө үзүүлэхгүй ч гэсэн эмэгтэйчүүд ба хэлмэгдэгсдийн эрхийн төлөөх тэмцлийг үргэлжлүүлэх шаардлагатай байна” гэж тэр хэллээ.

Францын ерөнхийлөгч Эммануэль Макрон түүнд баяр хүргэж, түүний дуу хоолойг “эмэгтэйчүүдийн мартагдсан эрх чөлөө” гэж нэрлэжээ. Анни Эрнау нь феминист зохиолч юм. Феминист утга агуулгаас гадна ажилчин ангийн маш чухал зохиолч гэж түүний бүтээлийг хэвлэдэг хэвлэлийн газар тодорхойлжээ. Энэ хоёр сэдэв түүний бүтээлд маш тод томруун харагддаг.

Нобелийн шагналыг нийт зургаан төрөлд олгодог. Энэ нь анагаах ухаан, физик, хими, эдийн засгийн шинжлэх ухаан, уран зохиол, энх тайван гэсэн зургаан төрөл юм. Цар тахлын улмаас шагнал гардуулах үйл ажиллагаа 2020, 2021 онд тасалдаад байсан. Энэ жил шагналтнууд арванхоёрдугаар сард Шведийн Стокгольм хотноо шагналаа гардан авна.

Анагаах ухааны салбарын нобелийн шагналыг Шведийн генетикч доктор Сванте Паабо хүртсэн. Тэрбээр эртний хүний ДНХ хэрхэн хувьсан өөрчлөгдсөнийг судалсан. Физикийн салбарын нобелийн шагналыг энэ жил гурван хүн хүртсэн. Квант технологийн чиглэлээр хийсэн бүтээлээрээ Ален Аспект, Жон Ф.Клаузер, Антон Зейлингер нар шагнал хүртжээ. Химийн шагналыг мөн гурван хүн хүртлээ. 2000 оноос хойш функциональ молекулуудыг бүтээхээр ажилласаар ирсэн Каролин Р.Бертоззи Мортен Мелдал, К.Бэрри Шарплес нар энэ шагналыг авлаа.

Эх сурвалж: NY TIMES, BBC