Австралийн өмнөх засгийн газрын алдаа болгон  Номхон далайн бүс нутгуудад ихээхэн нөлөөлдөг байсан талаар бүгд мэднэ. Учир нь Австрали улс бүс нутгийн жижиг орнууддаа “том ах” мэт харагддаг байсан гэж ажиглагчид үздэг. Тиймдээ ч бүс нутгийн шинэ ерөнхий сайд хэрхэн зөв зохистой шийдвэр гаргахыг дэлхий нийт сонирхож байгаа юм.

Сидней дэх Австралийн Тонга сүмийн удирдагч, хүндэт Алимони Таумоэпо хуучин засгийн газар бүс нутагтаа бус гадаад бодлогодоо хэтэрхий их анхаарч, экологи, эдийн засгийн асуудлаа умартсан гэж ярив. Түүний хувьд Скотт Моррисон ойрын холбоотнуудаа түлхэж, АНУ, Их Британи мэт орнуудад анхаарлаа хандуулдаг байсан аж. Мөн Номхон далайн бүс нутгуудад тохиолдож буй асуудлын талаар хөндөх бүрд “Мөнгөө аваад явж үз” гэх хандлага гаргадаг байсан гэв. Тиймээс шинэ засгийн газар, шинэ ерөнхий сайд хэрхэн экологийн асуудалдаа анхаарал хандуулж чадах вэ гэдгийг дэлхий даяар сонирхож байгаа юм.

АЛДАГДСАН ЭКОСИСТЕМ БА АРВАН ЖИЛ

Сүүлийн арван жилд Номхон далайн ус хэт их нэмэгдэж, ган гачиг арлуудад улам ихэсч байгаа нь хэд хэдэн бүс нутгийн улсуудын болгоомжлолыг төрүүлээд байв. Тус асуудлаар 2019 онд Фижи арлын Ерөнхий сайд Фрэнк Байнимарама нь Австралийн ерөнхий сайд асан Скотт Моррисонтой уулзаж байжээ. Тухайн үед Моррисон  Фижи бол Австралийн “арын хашаа” хэмээн тохуурхаж байсан талаар Байнимарама дурсав. Тиймээс тус засгийн газар экосистемийн талаар хангалттай сайн ажиллаж чадаагүй гэж тэрбээр шүүмжлэв.

Утаа ялгаруулах явцыг хурдан бууруулснаар уур амьсгалын арга хэмжээнд алдсан арван жилээ нөхнө гэж амласан Хөдөлмөрийн засгийн газар Австралийн бүс нутгийн харилцаагаа авч үлдэхийн тулд анхаарлаа хандуулна гэлээ. Хөдөлмөрийн намын гадаад хэргийн шинэ сайд Пенни Вонг Малайзад төрсөн хүний ​​хувьд колоничлолын зан үйлийн талаар хувийн ойлголттой бөгөөд Номхон далайд илүү хүндэтгэлтэй хандахаа амласан гэж мэдэгдэв. Тэрбээр мөн шинэ засгийн газар уур амьсгалын бодит өөрчлөлтийг "тууштай" авч үзнэ гэж мэдэгдэв. Өнгөрсөн долоо хоногт Фижи улсад Вонг айлчлан, хэлсэн үгэндээ "Өнгөрсөн засгийн газруудын үед Австрали улс манай Номхон далайн гэр бүлийн уриалгыг үл тоомсорлож, уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг арга хэмжээ авах үүргээ умартсныг би ойлгож байна. Бид та бүхний хүсэлтийг  сонссон гэдгээ батлан ​​хэлмээр байна. Бид энэ хямралын хариуд Номхон далайн гэр бүлтэйгээ мөр зэрэгцэн зогсох болно" гэжээ.

Вонг хэлэхдээ Австрали улс нь Номхон далайн орнууд болон Зүүн Тимор дахь уур амьсгалтай холбоотой дэд бүтэц, эрчим хүчний төслүүдийг дэмжих зорилгоор "Австрали-Номхон далайн уур амьсгалын дэд бүтцийн түншлэл" байгуулна гэж мэдэгдэв.

ХЯТАДЫН ЭСРЭГ БОДЛОГО

Албанезийн засгийн газар Номхон далайн хамгийн гол асуудал болох Хятадыг шийдвэрлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулахаар зэхэж байна.  Тиймдээ ч Номхон далайн бүс нутгууд Австралид тусална гэж найдаж байгаа юм. Өнгөрсөн долоо хоногийн эхээр БНХАУ-ын гадаад хэргийн сайд Ван И тус бүс нутагт  айлчлалаа эхлүүлсэн. Тиймээс Австралийн шинэ гадаад хэргийн сайд Вонг Фижид шууд айлчлал хийж, харилцаагаа Хятадаас өмнө бэхжүүлээд амжсан юм.

Хятад улс энэ оны эхээр Соломоны арлуудтай аюулгүй байдлын өргөн хүрээтэй  гэрээ байгуулснаар тус бүс нутагт Бээжингийн нөлөө улам бүр нэмэгдэх болов. Хятадын цэргийн бааз бий болох төлөвтэй байгаа үед Вонг Фижид очсон юм. Бээжин Номхон далайн орнуудад түргэн тусламж, зээл, цагдаагийн тусламж гэх мэт дэмжлэгийг санал болгосон  боловч үүний ихэнх нь "өрийн урхины дипломат ажиллагаа" гэж ажиглагчид шүүмжилсэн. Шинэ засгийн газар  энэ нөхцөл байдал нь Австралийн үндэсний аюулгүй байдал Бээжинд нээлттэй болсны  нотолгоо гэж үзэж байна.

ШИЛЖИЛТ ХӨДӨЛГӨӨНӨӨР ДАМЖУУЛАН ХАРИЛЦАА ХОЛБООГОО БЭХЖҮҮЛЭХ

Шинэ засгийн газар Номхон далайн орнуудтай харилцаагаа сайжруулах хамгийн бодит арга бол шилжилт хөдөлгөөний бодлогод өөрчлөлт оруулах явдал гэж Австралийн Үндэсний их сургуулийн Номхон далайн хүрээлэнгийн захирал Др Жорж Картер хэлэв. Австрали улс ажилчдын хөтөлбөрт мөлжлөгийг таслан зогсоох, Номхон далайн урт визтэй ажилчдад гэр бүлээ авчрах, Номхон далайн арлын иргэдэд жил бүр 3000 байнгын виз олгохоо амласан.

Энэ нь эх орондоо мөнгө гуйвуулдаг гэр бүлүүдэд ажил, боловсролын боломжуудыг санал болгож, улмаар тэдний эдийн засгийг идэвхжүүлнэ гэж доктор Картер тайлбарлав. Австралид Номхон далайн бүс нутгийн хамтын нийгэмлэгийг өргөжүүлэх нь харилцан ашигтай бөгөөд энэ нь бүс нутагтай харилцаагаа бэхжүүлэхэд тусална. Ингэснээр бүс нутгийн арлууд  Хятад улстай бус Австралитай илүү ойр байж, аюулгүй байдлаа хадгалж үлдэх юм.  Ирэх дөрвөн жилийн хугацаанд нэмэлт 500 сая австрали доллар (289 сая фунт стерлинг; 363.5 сая доллар) тусламж үзүүлэх, бүс нутгийн өргөн нэвтрүүлгийг сэргээх, Номхон далайд сургалт явуулах,  шинэ батлан ​​хамгаалах сургууль зэрэг бусад олон зүйлийг шинэ засгийн газар амлаад буй.

Эх сурвалж: BBC, CNN