Цөлжилт, газрын доройтол, хөрсний бохирдлыг бууруулах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар хэлэлцэж байна.

УИХ-ын гишүүн Д.ГАНБАТ:

-Үндсэн хууль зөрчсөн эсэхийг Үндсэн хуулийн цэц тогтоодог байх аа. Ард түмний өмнөөс олигтой дуугарч чадахгүй байж хоёрын хооронд юман дээр муухай зан гаргах муухай байдаг шүү. УИХ-ын даргыг архичин согтуугаар нь дууддаг юм уу. Больчхоорой Ж.Батсуурь гуай.

УИХ-ын гишүүн О.ЦОГТГЭРЭЛ:

-Цөлжилтийн тухай ярьж байна. Монголд хөдөө нь цөлжсөн, газар нь бохирдсон байдалтай байна. Монголын газар нутгийн 70 хувь нь цөлжсөний 50 хувь нь хүний хөгжлөөс шалтгаалсан гэж байна. Цаашид бэлчээр яах вэ. Хүний хүчин зүйл дээр яах ёстой гэж боддог вэ. Хандлага нь ямар байна вэ. 50 жилийн дараа яах вэ. Эдийн засаг мал аж ахуйтай холбоод та нар хэлээч ээ. Нийслэлийн цэвэрлэх байгууламж юу болж байгаа билээ. Баригдвал нийслэлийн 200 мянган нүхэн жорлон цөөрөх үү. Хатуу хог хаягдлыг боловсруулна гэж дуулдаж байсан. Үр дүн харагдахгүй байна. Эдгээр асуудалд ямар бодлого барьж байна вэ?

БОАЖ-ийн сайд Б.БАТ-ЭРДЭНЭ:

-БОАЖЯ-аас цөлжилт, газрын доройтлыг хамгаалах бодлого хэрэгжилтийг хангахаар ажиллаж байна. Энэ нь зөвхөн манай салбарын асуудал биш юм. Салбар дундын асуудал. Мал аж ахуй, газар тариалан уул уурхай, хот тохижилттой холбоотой салбар дундын зохицуулалтыг зайлшгүй хийхээс аргагүй. Саяхан олон улсын байгууллагаас хийсэн судалгаатай танилцсан. Цөлжилт, газрын доройтол холбоотой асуудалд мод их хэмжээгээр тарьж, уул уурхайтай холбоотой сүүлийн 40 жилийн хугацаанд 50 хувийн цэвдгээ алдсан гэдэг тооцооллыг хийсэн. Цэвдгээ авч үлдэхийн тулд Тэрбум мод хөтөлбөрийг эрчимтэй үргэлжлүүлэх, эрчимжүүлсэн мал аж ахуй руу орох, хүнс хөдөө аж ахуйн салбарын бодлогыг шинээр тодорхойлохоос өөр аргагүй. Үүнийг тодорхойлохгүй бол цаашдаа бэлчээрийн даац хэтэрснээр үлдсэн цэвдэг, модоо алдах 2030 он хүртэл цөлжилт 25 хувиар доройтно гэдэг гашуун тооцоо судалгааг илэрхийлсэн.

-УИХ-ын гишүүн О.ЦОГТГЭРЭЛ:

-Хоёр асуултад тодорхой хариулт авъя. Цэвэрлэх байгууламж Улаанбаатар хотод баригдсанаар ямар хүчин чадал нэмэгдэж байгаа юм. Энийг дагаад 200 мянган нүхэн жорлонгоос хэд нь багасах юм. Тэрнээс биш Туул голын дагуу эко нойл хийгээд асуудал шийдэгдэхгүй. Хатуу хог хаягдлын үйлдвэр юу болж байгаа вэ?

БОАЖЯ-ны Усны газрын дарга Ш.МЯГМАР:

-Төв цэвэрлэх байгууламж БНХАУ-ын хөнгөлөлттэй зээлээр баригдаж байгаа. Хоногт 250 метр куб цэвэрлэх хүчин чадалтай. 2023 онд ашиглалтад орохоор төлөвлөсөн. Одоогийн цэвэрлэх байгууламж хоногт 170 метр куб бохир усыг цэвэрлэдэг. Нийтдээ 420 метр куб усыг хоногт цэвэрлэх боломжтой болно. 2020-2021 онд цар тахлын улмаас тодорхой ажлууд хүлээлттэй байна. Одоогийн байдлаар Барилга хот байгуулалтын яамнаас өгсөн мэдээллээр 43 хувийн гүйцэтгэлтэй явж байгаа гэсэн мэдээлэлтэй байна. Гэр хорооллыг орон сууцжуулах төлөвлөгөөний хүрээнд 200 мянган нүхэн жорлонг бууруулахад тодорхой хэмжээний айл орон сууцанд орсноор дээрх тоо 15-20 орчим хувиар буурна гэсэн урьдчилсан тооцоо бий.

УИХ-ын гишүүн Н.ГАНИБАЛ:

-Бид энэ асуудлаар олон жил онолын түвшинд маргаж өнөөдрийг хүрлээ. Бодит ямар ч арга хэмжээ авдаггүй. Маргааныг салбарын дунд аваачиж хаядаг. Тэгээд улс төрөө “даахгүй”. Бэлчээр, махны экспортын чиглэлд ямар нэгэн шийдвэр гаргахгүй байна. Сошиалаар нийгмийн сэтгэл зүйд хөтлөгдөж махны экспортоо хаачихна. Нөөцийн махны нөөц бүрдэж нөгөөх нь зарагдахгүй байхад махыг төрийн албан хаагчдад өгнө гэнэ. Ийм бодлоготой бид хол явахгүй. Нэг жишээ нь цөлжилт, бэлчээрийн хомсдол доройтол байна. 20 жилийн өмнө ярьж байсан юм аа ярьсаар сууна.

БОАЖ-ын сайд Б.БАТ-ЭРДЭНЭ:

-Н.Ганибал гишүүний асуултад хариулъя. Монгол Улсын нийт газар нутгийн 75 хувийг бэлчээрийн талбай эзэлдэг. Бэлчээрийн 57 хувь нь доройтсон гэдгийг судалгаагаар харж болно. Бэлчээрийн даацын тооцооллоор Монгол Улсад 25-30 орчим сая мал бэлчих даац үлдсэн. Энэ янзаараа явбал 2030 он гэхэд Монгол Улс бэлчээрийн үлдсэн талбайгаа алдана гэдэг тооцоо судалгааны ажил явагдаж байгаа.

УИХ-ын гишүүн Ц.ТУВААН:

-Цөлжилттэй тэмцэж буй бодитой ажил харагдахгүй байна. Том хэмжээнд авч үзэхгүй бол үндэсний аюулгүй байдал, хүнсний хангамжтай холбоотой асуудлууд тун удахгүй нүүрлэнэ. Бэлчээр Монголчуудын хувьд маш чухал асуудал. Цар тахал, хил хаагдсан үед хөдөө аж ахуйн салбар өлсгөхгүй, цангаахгүй авч явж байна. Тэгэхээр асуудлыг цогцоор нь авч үзээч ээ. Махны асуудлаа улстөржүүлсэн цаг үед асуудал улам алсраад байна. Төв аймгийн зарим сумдад бороо орохгүй бол мал хэцүү болсон.

УИХ-ын гишүүн Д.ГАНБАТ:

-Монгол Улсын Үндсэн хуульд эрүүл аюулгүй орчинд Монгол хүнийг амьдруулна гэж заасан. Төр засаг үүргээ биелүүлж ажиллах ёстой. Эрүүл аюулгүй орчинд амьдарч чадаж байгаа юу. Улаанбаатар хотод 400 мянган өрх бий. 200 мянган нь хашаан дотроо бие засдаг. Бороо ороод үерлэвэл юу болох юм. Нэртэй устай нь ярьсан ч болж байна. Тэгж байж энэ байдал сайжирна. Гудамж талбайд хүн явахын арга алга. Та нар дуугүй л байна. Шийдэж болох асуудлаа яагаад шийддэггүй юм бэ. Бетонон ширэнгэ байгаад байх юм уу. Нар ч үзэхгүй нь байна. Нэг иргэнд ямар ногоон байгууламж оногдох юм. Африкт ч ийм байхгүй шүү. Баянхонгор аймаг хамгийн их цөлжилттэй байна. Энэ талаар юу хийж байна вэ? Сахарын элсэн цөлийг ямаа бий болгосон.

Ойн тухай хуулийн төсөлд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явуулж байна. хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асууж байна.

УИХ-ын гишүүн Ц.ДАВААСҮРЭН:

-Сонголттой хэлбэрээр шийднэ гэчхээд яагаад ингээд байна вэ. Канадын бүс нутгийн ургамал манайд тохироод байгаа байхгүй юу. Зүлэг маш сайн тохирч байгаа. Туршилтаар манай хөрсөнд ургах зохимжтой гэсэн агуулгаар оруулж болдоггүй юм уу. Ялангуяа хотожсон цэцэрлэгжүүлэлт явж байгаа энэ үед цэцэрлэгжүүлэлтийн журмаар үрийг ашиглаж болно. Модыг дагаад янз бүрийн шавьж орж ирнэ гэдгийг хүлээн зөвшөөрч байгаа.

УИХ-ын гишүүн Ж.БАТ-ЭРДЭНЭ:

-Унасан модоо хэрхэн ашиглах талаар бодлогын чанартай зүйл хийх ёстой. Хаягдал модоо үйлдвэрийн чиглэлээр ашиглах заалтууд ямар байдлаар орсон юм бэ. Стандартын шаардлага хангаагүй нь тогтоогдсон үрийг импортлох худалдахыг хориглоно гээд байгаа юм. Стандартын шаардлага хангасан гэхээр яах ёстой юм. Үрийн асуудал ямар бодлогоор орж ирж байгаа вэ?

УИХ-ын хаврын ээлжит чуулганы хэлэлцэх асуудлын тов дараалыг хүргэж байна. Өнөөдөр үдээс хойших чуулганы хуралдаанд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ цөлжилт, газрын доройтол, хөрсний бохирдлыг бууруулах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар мэдээлэл хийх аж. 

. Донорын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн нарын 3 гишүүн 2022.05.06-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/

· Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр нарын 3 гишүүн 2021.04.08-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2022.05.04-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/

· Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2022.05.04-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/

· Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2022.05.04-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/

· Ерөнхий сайдын мэдээлэл: Цөлжилт, газрын доройтол, хөрсний бохирдлыг бууруулах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар