Европ тивийн орнууд Оросын газрын тосноос татгалзан Москвагийн Украин дахь дайны хүчин чармайлтыг зогсоохыг хичээж байна. Оросоос нефть импортлохоо болих үед Ойрхи Дорнодын орнууд  Европт дутагдсан газрын тосны хэмжээг нөхөн олгох хангалттай хүчин чадалтай цорын ганц үйлдвэрлэгч бололтой. Гэвч Ойрхи Дорнодод нефть их хэмжээгээр олборлох техникийн чадвар бий юу?

Оросын  Украинд хийсэн дайных нь төлөө Москваг шийтгэхийн тулд барууны орнууд хэд хэдэн хориг арга хэмжээ авсан. Гэвч Европын холбоо өөрсдийн эдийн засагт хохирол учруулахгүйн тулд Москвагийн орлогын гол эх үүсвэр болох газрын тос, байгалийн хийн импортоо зогсоож чадаагүй байна. Олон улсын эрчим хүчний агентлагийн мэдээлснээр Европын холбооноос Оросын газрын тосонд хориг тавьснаар өдөрт 2.2 сая баррель түүхий газрын тос, 1.2 сая баррель нефтийн бүтээгдэхүүний хомсдолд хүргэж болзошгүй юм.

Ойрхи Дорнодын орнууд дэлхийн газрын тосны батлагдсан нөөцийн бараг тал хувийг эзэмшдэг. Мөн үйлдвэрлэлийн нөөцийн ихэнх хэсгийг эзэмшдэг ч дэд бүтцэд хөрөнгө оруулалт дутмаг, мөргөлдөөн, улс төрийн эвсэл, хориг арга хэмжээ зэрэг нь бүс нутаг Европыг аварч чадахгүй байх шалтгаануудын нэг юм.

ОПЕК-ийн хамгийн том үйлдвэрлэгч Саудын Араб нь олборлолтоо нэмэгдүүлэх тухай АНУ-ын хүсэлтийг удаа дараа хэрэгсэхгүй болгосон.  Үүний зэрэгцээ Европын олборлолтоо нэмэгдүүлэх уриалгыг үл тоомсорлож байна. Шинжээчдийн үзэж байгаагаар Персийн булан дахь  тээвэрлэлтийг өөр тийш нь өөрчлөх нь ихээхэн зардалтай байж магадгүй юм.

Онолын хувьд Ирак нэмэлтээр өдөрт 660 мянган  баррель түлш шахах боломжтой гэж Лондон дахь CMarkits газрын тосны судалгааны албаны дарга, гүйцэтгэх захирал Юсеф Альшаммари хэлэв.  Одоогоор өдөрт 4.34 сая баррель нефть үйлдвэрлэж байгаа бөгөөд хамгийн дээд тал нь 5 сая баррель нефть олборлож байна. Тус улсын шашны хуваагдал болон Багдад дахь улс төрийн мухардмал байдал нь Европын нефтийн хэрэгцээг хангахад найдах боломжгүй гэсэн үг юм.

Ливийн нефтийн ордууд үргэлжилсэн улс төрийн хурцадмал байдлаас болж байнга тасалддаг.  Дөрөвдүгээр сарын сүүлчээр тус улсын Үндэсний газрын тосны корпорац (NOC),  улс төрд дургүйцсэн бүлгүүд газрын тосны томоохон ордууд болон экспортын терминалуудаа хаасны улмаас тус улс өдөрт 550 мянга  гаруй баррель газрын тосны олборлолтоо алдаж байна гэж мэдэгдэв.  Зэвсэгт мөргөлдөөний дараа нэг нефть боловсруулах үйлдвэрт гэмтэл гарсан.

АНЭУ болон Саудын Арабын хамтарсан хүчин чадлын дараа Иран улс зах зээлд газрын тос нэмэх хамгийн их тоноглогдсон улс байж магадгүй. Гэвч дэлхийн хүчирхэг гүрнүүдтэй 2015 онд байгуулсан цөмийн хэлэлцээрийг сэргээх яриа хэлэлцээр зогсонги байдалд орсноор АНУ-ын хориг арга хэмжээ хэвээр байна.

АНУ-ын хоригийг цуцалбал тус улс өдөрт 1.2 сая баррель хандивлах боломжтой гэж шинжээчид үзэж байна.  “Kpler” мэдээллийн фирмийн тооцоолсноор Иран хоёрдугаар  сарын дунд үеийн байдлаар 100 сая баррель хөвөгч агуулахтай байсан нь гурван сарын хугацаанд дэлхийн нийлүүлэлтийн 1 хувийг буюу өдөрт 1 сая баррель нэмэх боломжтой гэсэн үг юм.

Нигер, Венесуэл зэрэг нөөц бололцоотой Ойрхи Дорнодын бус мужуудад ч асуудал гардаг.

Аль нэг улс нөөц хүчин чадалтай гэж хэлэхэд тэр нь дор хаяж 30-90 хоногийн хугацаанд бүтээгдэхүүнээ авчрах чадвартай байх хэрэгтэй гэж Альшаммари хэлэв.  Ийм учраас Оросын газрын тосны эсрэг хориг нь дэлхийн эдийн засагт сөргөөр нөлөөлж болзошгүй.

Эх сурвалж: CNN