ОХУ-ын Батлан ​​хамгаалах яам өнгөрсөн долоо хоногт Украинд биологийн зэвсэг үйлдвэрлэх лаборатори байгааг нотлох баримтуудыг нийтэлсэн байна. Тус нийтлэлийн дараа НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн хурал дээр НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын орлогч, Зэвсэг хураах асуудал эрхэлсэн дээд төлөөлөгч хатагтай Изуми Накамицу "НҮБ Украины хэрэгжүүлж буй биологийн зэвсгийн хөтөлбөрийг мэдэхгүй" гэж мэдэгдэв.  Энэ талаар ямар ч нотлох баримт байхгүй тул НҮБ Оросын нэхэмжлэлийг үндэслэлгүй гэж үзэх болжээ. Украин биологийн зэвсгийн бодис бүтээж байна гэж Кремлийн мэдэгдлийн ард хэн ийм зэвсгийг бодитоор ашиглахыг хүсч байгаа, мөн эзэмшиж болохыг олж тогтоохын тулд НҮБ-аас шалгалт явуулахгүй л болов уу.

Орос улсын хувьд биологийн зэвсэг хэрэглэхээр бэлтгэж байгааг нотлох хангалттай баримт бий гэж тус салбарын мэргэжилтнүүд хэлж байна. Нотлох баримтууд нь маш олон бөгөөд олон янз байдаг гэв. Мэдээлэл нь төлөвлөгөөг нуун дарагдуулах хэрэгсэл юм.

Аливаа хөнөөх зэвсгийн олон нотлох баримтын дунд мэдээллийн бэлтгэл хангагдсан байдаг. Ихэвчлэн мэдээллийн бэлтгэл ажил эртнээс эхэлдэг бөгөөд хэдэн сараас хэдэн  жил хүртэл үргэлжилдэг. Мэдээллийн бэлтгэл нь ихэвчлэн эдгээр зэвсгийг бодитоор ашиглах зорилготой байдаггүй. Гол зорилгын нэг нь үй олноор хөнөөх зэвсэг бий болгох, үйлдвэрлэх бэлтгэл ажлын заримыг нуун дарагдуулах оролдлого байж болно. Үүний нэг жишээ бол хуучин ЗХУ-ын биологийн зэвсгийн Америк  лабораториудын тухай юм. Тус лабораториудын үйл ажиллагаа Оросын "Үндэсний аюулгүй байдлын стратеги"-д өнөөдоийг хүртэл эхлээгүй гэж заасан байдаг. АНУ эдгээр лабораториудыг эхнээс нь бариагүй боловч Зөвлөлтийн үед бий болсон гэж Оросын хаана ч мэдээлээгүй.

Орос улс 2008 оны Гүржийн дайнаас хойш биологийн зэвсгийн талаар идэвхтэй мэдээллийн бэлтгэл хийж байв. Оросын мэдээллийн бэлтгэл хэзээ ч зогссонгүй. Үүнтэй адил хоёр кампанит ажил олон нийтийн онцгой анхаарлыг татаж байна. Нэг нь, Хятад дахь COVID-19 тахал "Америк гаралтай" болохыг нотлох зорилготой кампанит ажил. Нөгөөх нь, жил гаруй үргэлжилж байгаа бөгөөд АНУ-ыг хуучин ЗХУ-ын орнуудад биологийн зэвсэг бүтээж, хүн дээр туршилт хийсэн (Японы 731-р аймшигт отрядын нэг төрлийн аналог) гэж буруутгаж байсан кампанит ажил байв. Эдгээр мэдээллийн кампанит ажлууд дэлхийн удирдагчдын сонирхлыг их татсан байдаг.

Орос улс 2012 оноос хойш засгийн газраас албан бусаар зөвшөөрөгдсөн хөтөлбөрийн дагуу биологийн зэвсгийн гурав дахь үеийн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлсэн шинж тэмдгүүд бий. Хамгийн гол нь тухайн улс өмнө нь бий болгосон био зэвсгийн бодисуудыг ашиглан генетикийн судалгаа хийх боломжтой болсон. Орос улс хүйтэн дайны үед байгуулсан судалгаа, хөгжүүлэлтийн байгууламжуудаа хаах, эсвэл дахин хэлбэржүүлэх, биологийн зэвсгийн тухай конвенцийн дагуу олон улсын шинжээчдэд эдгээр байгууламжид нэвтрэх боломж олгох, био зэвсгийн үүсгэгч бодисуудыг устгах гэж байгаа тухай мэдэгдэл хийгээгүй байна. Энэ нь Орос улс шинэ төрлийн биологийн зэвсэг бүтээж дууссаныг илтгэж магадгүй юм. Гэхдээ ОХУ Украины эсрэг био зэвсэг ашиглах тухай асуудал батлагдаагүй.

Европт зөвхөн Орос л биологийн зэвсэг ашиглахад шаардлагатай бүх бүрэлдэхүүн хэсгийг эзэмшдэг.

Орос улс биологийн зэвсгийн төрөл бүрийн систем, бодис бүхий байлдааны цэнэгт хошуу боловсруулах, үйлдвэрлэх тоног төхөөрөмжтэй. Гэсэн хэдий ч энэ нь  биологийн зэвсгийн чадавхийн гол бүрэлдэхүүн хэсэг биш юм.  Биологийн зэвсгийг ашиглахаар төлөвлөж буй улс оронд эдгээр зэвсгийг судлах, хөгжүүлэх байгууллага төдийгүй зохих үйлдвэрлэл, хадгалах хүчин чадал, биологийн зэвсэг дамжуулах системийг суурилуулах, ашиглах чадвар байх ёстой. Мөн чухал шаардлагын нэг бол эдгээр зэвсгийг ашиглах талаар шийдвэр гаргахад дэмжлэг үзүүлэх хүчирхэг судалгааны төвтэй байх явдал юм. Тиймээс 2016 онд ОХУ-ын Зэвсэгт хүчинд судалгаа, хөгжлийн төв (химийн болон биологийн аюулын шинжээч) байгуулагдсан. Москва хотод байрладаг тус төв БХЯ-ны дэргэдэх Микробиологийн судалгааны хүрээлэнгийн салбар гэж албан ёсоор бүртгэлтэй. Албан ёсоор тус төвийн зорилго нь "цэргийн албан хаагчид, хүмүүс, шим мандал, техносферийн объектуудад учирч буй биологийн болон химийн аюул заналхийллийг цаг тухайд нь арилгах, түүнчлэн ОХУ-ын холбооны гүйцэтгэх байгууллага, дэд холбооны эрх бүхий байгууллагуудтай хамтран ажиллах" юм. Мөн тус төв нь 2009 онд татан буугдсан ОХУ-ын Батлан ​​хамгаалах яамны дэргэдэх Биологийн аюулгүй байдлын судалгааны 42-р төвийн уламжлалыг баримталдаг. Энэ нь биологийн хамгаалалтын системийг хөгжүүлэх, урьдчилан таамаглах ирээдүйн тэргүүлэх чиглэлийн судалгааг хариуцсан хэлтэс ажээ.

Хамгийн алдартай нь биологийн зэвсгийг ашиглах дөрвөн стратеги нь их хэмжээний хэрэглээ, далд хэрэглээ, орон нутгийн хэрэглээ, эрлийз ашиглах юм. Стратеги бүр нь түүнд хүрч болох олон тооны тактик агуулдаг.  Энэхүү тактик бүр нь үй олноор хөнөөх зэвсэг, тэр дундаа биологийн зэвсгийг ашиглахтай холбоотой нэг юм уу, өөр хувилбарыг дэмждэг.

Оросууд Украинд биологийн зэвсэг хэрэглэх боломж үргэлж байсаар ирсэн. Оросын удирдлага Украины  эсрэг бүх нийтийн дайн эхлүүлсний дараа биологийн зэвсэг ашиглах магадлал эрс нэмэгдсэн. Тодруулбал, ОХУ-ын Гадаад харилцааны зөвлөлийн шинжээч Юрий Бобилов “2015 онд батлагдсан Үндэсний аюулгүй байдлын шинэ стратеги нь АНУ-аас санхүүжүүлдэг нууц лабораториудын эсрэг халдлага үйлдэхэд одоо хадгалагдаж байгаа, эсвэл шинэ биологийн зэвсгийг ашиглахад бэлэн байгааг баталж байна” гэж өмнө нь тэмдэглэжээ. Бобиловын хэлснээр, энэ нь эдгээр лабораториос тахал тархах эрсдэл, эсвэл урьд өмнө мэдэгдээгүй вирусууд гарч ирэх эрсдэлтэй байж магадгүй юм.

ОХУ-ын Украинд явуулж буй цэргийн кампанит ажилд дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр хэрэв Оросын удирдлага Украинд биологийн зэвсэг ашиглахаар шийдсэн бол зэвсгийн далд, орон нутгийн, эрлийз эсвэл дуурайлган (хуурамч) ашиглах хувилбарууд гарах магадлал өндөр байна.

Дээр дурдсан бүх зүйл түрэмгийлэгч орны үйл ажиллагааны нотлогдсон баримтаар батлагдаагүй бол зохиомол мэт санагдаж магадгүй юм. Путины дэглэм зөвхөн Украиныг төдийгүй дэлхийг алан хядагчдыг айлган сүрдүүлэх зам руу орлоо. Цөмийн, химийн, тэр байтугай биологийн шантаажид шилжиж буй Оросын удирдлагын галзуу үйлдлээс зөвхөн нэг л стратегийг харж болно – хүн төрөлхтнийг сүйрүүлэх галзуугийн стратеги. Үүнийг дуусгах ёстой!

Эх сурвалж: UKRINFORM