Цар тахлаас үүдэн 2021 онд эдийн засагт олон сорилт тулгарсан ч төгрөгийн ханш харьцангуй тогтвортой байлаа. Тухайлбал, өнгөрсөн онд төгрөгийн ам.доллартай харьцах ханш 0.55 төгрөгөөр буюу 0.02 хувиар чангарчээ. Төгрөг ийнхүү тогтвортой байхад хөл хорионоос үүдэн эдийн засгийн идэвхжил сул байсан, төв банкнаас хэлбэлзэл үүсгэхгүй байх тал дээр шаардлагатай арга хэмжээ авч ажилласан нь чухал үр нөлөөтэй байсныг шинжээчид онцолж буй.

Энэ онд төгрөг мөн тогтвортой байх төлөвтэй байна. Гадаад, дотоодын эдийн засгийг харвал доорх зургаан хүчин зүйл төгрөгийн тогтвортой байдалд голлон нөлөөлнө.

Төгрөг юанийн своп хэлцлийг сунгана

БНХАУ-д хийсэн Монгол Улсын Ерөнхий сайдын айлчлалын үеэр тѳгрѳг-юанийн своп хэлцэл, түүний хугацааг 2026 он хүртэл гурван жилээр сунгах асуудал хѳндѳгдсѳн. БНХАУ-ын талаас энэ асуудлыг дэмжиж, хоёр орны тѳв банкууд уулзалт хийн, хэлцлийн гэрээг сунгахад дэмжлэг үзүүлэхэд бэлэн болохоо илэрхийлжээ.

Монголбанк, БНХАУ-ын Ардын банкны хооронд хийгдсэн 15 тэрбум юанийн хэмжээтэй Үндэсний мөнгөн тэмдэгт солилцох уг своп хэлцлийн гэрээ нь хоёр орны худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг дэмжих зорилготой юм.

Гэрээний хугацааг цар тахлын нийгэм, эдийн засагт үзүүлж буй сөрөг нөлөө хэвийн байдалд ортол сунгаснаар Монгол Улсын тѳлбѳрийн тэнцэл, төгрөгийн ханш, гадаад ѳрийн удирдлагад чухал эерэг үр нѳлѳѳтэй гэж үзэж байна.

Манай улсын гадаад валютын албан нөөцийн хэмжээ 4.3 тэрбум ам.доллар буюу 8.9 сарын импортын хэрэгцээг хангах түвшинд байна. Валютын нөөц хүрэлцээтэй хэмжээнд байгаа нь төгрөгийн ханш богино хугацаанд огцом савлахгүй байх гол баталгаа юм.

Төмөр замын улсын хилийн шугам дайран өнгөрөх цэгийг эцэслэн тохиролцоно

Ерөнхий сайдын БНХАУ-д хийсэн айлчлалын хүрээнд хоёр улсын боомтуудыг холбох төмөр замын төслүүд, тухайлбал Гашуунсухайт-Ганц модны боомтын төмөр замын бүтээн байгуулалт болон Алтанбулаг-Замын-Үүд чиглэлийн хурдны замын төсөл зэрэг томоохон төслүүдэд онцгойлон анхаарал хандуулахыг хүссэн байна. Төмөр зам болон автозамын бүтээн байгуулалтууд явагдаж, Монгол Улсын тээвэр логистикийн хүчин чадал сайжирсан тохиолдолд нүүрсний экспорт төмөр замаар хийгдэх боломж бүрдэх ба ингэснээр тухайн бүс нутгийн байгаль экологид эерэгээр нөлөөлөхөөс гадна жилд экспортлох бүтээгдэхүүний хэмжээ нэмэгдэх хэрээр татварын орлого нэмэгдэх, Монгол улсын гадаад валютын албан нөөц өсөх зэрэг эерэг үр дагавар авчрах юм.

"Оюутолгой"-н хэлэлцээний хүрээн дэх “амжилт”

Засгийн газар Рио Тинтотой ойлголцсоноор гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын дийлэнхийг бүрдүүлдэг Оюу толгой төслийн үйл ажиллагаа харьцангуй тогтвортой байх хүлээлт үүслээ. Оюутолгой төслөөс жилдээ 1 тэрбум гаруй ам.долларын шууд хөрөнгө оруулалт ордог бөгөөд энэ нь валютын орох урсгалд жинтэй нөлөө үзүүлдэг.

2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар “Оюутолгой ордоос Монгол Улсын хүртэх үр ашгийг хангуулах арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг эцэслэн баталсан нь гүний уурхайг ашиглалтад оруулах огтлох малтлагыг хугацаа алдалгүй эхлүүлэх боломж олгож байгаа нь дотоодын валютын зах зээлийн төлөвт эерэг юм.

Түүхий эдийн үнийн эерэг төлөв

Дэлхий даяар хөл хорио суларч, эдийн засгийн үйл ажиллагаа сэргэсэн ч нийлүүлэлтийн сүлжээний доголдол бүрэн арилаагүй байгаа нь түүхий эдийн үнэ өсөх хүчин зүйл болж байна. Тиймээс ойрын хугацаанд манай экспортын гол түүхий эдийн үнэ харьцангуй өндөр түвшинд хадгалагдах төлөвтэй байгаа нь гадаад худалдааны нөхцөлд эерэг хүлээлт үүсгэж, экспортын орлогыг нэмэгдүүлэх нөлөө үзүүлэхээр байна.

ОЛОН УЛСЫН ЗАХ ЗЭЭЛ ДЭХ ТҮҮХИЙ ЭДИЙН ҮНЭ

Том дүнтэй бондуудын эргэн төлөлтийн дарамтгүй жил

Томоохон дүнтэй гадаад өр төлбөрүүд нь төгрөгийн ханшид дарамт болдог. Ойрын хоёр жилдээ буюу 2023 он хүртэлх өрийн дарамт байхгүй нь төгрөгийн ханшийн төлөв эерэг байхад нөлөөлөхөөр байна.

Тухайлбал, Засгийн газар 2022 ба 2023 онд төлөгдөхөөр хүлээгдэж байсан Чингис, Гэрэгэ бондуудыг Century төслийн хүрээнд хэсэгчлэн дахин санхүүжүүлсэн. Тухайлбал, 1 тэрбум ам.долларын дүнтэй хоёр бондыг 3.5-4.45 хувь буюу түүхэн доод түвшний хүүтэйгээр гаргаж чадсан юм. Энэ нь цар тахлын хүндрэлийг даван туулах, эдийн засгийн сэргэлтийг түргэсгэх бодлогыг хэрэгжүүлж буй үед гадаад төлбөрийн чадвар, валютын урсгалд дэмжлэг болоод зогсохгүй гадаад валютын ханшийг тогтвортой барихад эерэг нөлөө үзүүлэх, улсын зээлжих зэрэглэлийг сайжруулахад чухал нөлөөтэй гэж шинжээчид дүгнэж байгаа.

Дотоодын хөрөнгийн зах зээл дэх боломжууд

2021 онд дотоодын  хөрөнгийн зах зээл өсөлтөөрөө дэлхийд тэргүүлсэн нь Монгол Улсад хөрөнгө оруулах сонирхлыг өсгөж гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах томоохон дохио боллоо.

МХБ-ийн ТОП-20 индексийн үзүүлэлт 2021 оны 12 сарын байдлаар 130% буюу даруй 2.3 дахин өссөн дэлхийн хамгийн өндөр өсөлттэй зах зээлүүдийн нэг болсон бөгөөд тус явдлыг олон улсын голлох санхүүгийн зах зээлийн мэдээллийн хэрэгслүүд болох Bloomberg, Nikkei Asia зэрэг онцлоод байна.

Ирэх онд энэ төлөв хадгалагдах магадлал өндөр. Учир нь Банкны тухай хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтийн дагуу 2022 оны 07 сарын 1-ний өдөр гэхэд системийн нөлөө бүхий банк нь нээлттэй хувьцаат компани, бусад банк нь нээлттэй эсхүл хаалттай хувьцаат компани хэлбэрт шилжихээр хүлээгдэж буй. Энэ нь 2022 онд МХБ-ийн өндөр өсөлт хэвээр хадгалагдан үлдэхэд гол нөлөө үзүүлэх хүлээлт үүсгээд байна.

 Б.ЖАРГАЛ