Нийслэлчүүдийн “толгойн өвчин” бол түгжрэл. Харин түгжрэлд цаг алдаж, бухимдаж суух зуур унадаг дугуй “хөлөглөсөн” залуус дэргэдүүр давхиж оддог. Иймдээ ч сүүлийн жилүүдэд дугуйг хэрэглээ талаас нь сонирхох залуус нэмэгджээ. Гэвч нийслэл хотод барьсан дугуйн замууд нь стандартад нийцдэггүй болохыг дугуйчид хэлдэг.

Стандарт, хэмжилзүйн газраас дугуйн замыг стандартыг “Унадаг дугуйн замын өргөн 1-1.5 метр, явган хүний зам 2.5 метр буюу нийтдээ 3.5-4 метр өргөнтэй байх ёстой" хэмээн тогтоосон байдаг.

Мөн дугуйн замыг явган хүний замаас хашлага зурвасаар тусгаарласан байх, явган зорчигчийн хөдөлгөөнөөс тэмдэглэл, өнгө, замын хаших, чиглүүлэх хэрэгслээр зааглагдсан байх ёстой байдаг аж.  Гэтэл эдгээр стандартад нийцсэн дугуйн зам нийслэлд ховор байдгаас дугуйчид зориулалтын замаараа тэр бүр зорчиж чаддаггүй.

Судалгаагаар нийслэлийн иргэдийн

• 39.3 хувь нь нийтийн тээврээр
• 6.5 хувь нь алхаж, 2.6 хувь нь таксигаар
• 2.4 хувь нь унадаг дугуй, мопедоор
• харин үлдсэн 49.2 хувь нь автомашинаар зорчдог гэжээ.

Гэтэл 2019 оны байдлаар Улаанбаатар хотод 84.7 км л дугуйн зам байна. Иймд нийслэлд дугуйн замыг нэмэгдүүлэх, шинээр барих шаардлагатай хэмээн үзэж хотын удирдлагууд 2020-2021 онд нэмж найман байршилд 52,8 км дугуйн зам байгуулахаар төлөвлөсөн байдаг.

Зориулалтын замтай болсноор унадаг дугуйн хэрэглээ нэмэгдэж, авто замын түгжрэл, агаарын бохирдлыг тодорхой хэмжээгээр бууруулах ач холбогдолтой. Мөн хүүхэд залуучуудыг цаашлаад бүх насныхныг эрүүл, идэвхтэй амьдралд уриалан, амьдралын шинэ, зөв хэмнэлийг бүрдүүлдэг.

Иймдээ ч сүүлийн жилүүдэд унадаг дугуйн хэрэглээ, соёлыг бизнес эрхлэгчид  залууст таниулах болжээ. Манай улсад энэ төрлийн бизнесийг эхлүүлж, үйлчлүүлэгчдэд сэтгэлд нийцсэн унадаг дугуйг худалдан авах цаашилбал дугуйн сэлбэгээ гадаадаас биш дотоодоос хангах боломжийг өгч буй брэндүүд цөөнгүй аж. Тухайлбал, Атилла, Canon dell, Giant, Cube, Merida гэх мэт дэлхийд олон жилийн түүхтэй дугуйн брэнд дэлгүүрүүд Монголд үйл ажиллагаагаа явуулдаг байна.

Тэгвэл унадаг дугуйн соёлд суралцаж яваа манай оронд энэ төрлийн бизнес хэр хөгжиж, хүүхэд залууст хүрч байгаа талаар “Аттила” брэнд дугуйн дэлгүүрийн гүйцэтгэх захирал М.Содбилэг “Дугуйнд хайртай, түүгээр хичээллэх залуус нэмэгдэхийн хэрээр тэдэнд зориулан унадаг дугуйн олон бренд үйл ажиллагаагаа явуулах болсон. Иймдээ ч жилийн дөрвөн улиралд унадаг дугуйг амьдралынхаа хэв маягийн нэг хэсэг болгон ашиглах болсон хүмүүс ихэссэн. Бидний үеийн залуус багадаа аав, ээжээсээ гуйж, 50 мянган төгрөгийн унадаг дугуйг авчихаад баярладаг байсан шүү дээ. Харин өнөөгийн зах зээлд хамгийн хямд унадаг дугуй 1.5-2 сая орчим төгрөгийн үнэтэй. Анх хүмүүс сая төгрөгийн үнэтэй унадаг дугуйг үнэтэй гэж хүлээж авдаг байсан. Харин өнөөдөр чанартай брендийн дугуй энэ мэт өртөгтэй байдаг талаар хүмүүс ойлголттой, мэдлэгтэй болсон байна. Арав, хорин сая тэр байтугай 40, 50 сая төгрөгийн үнэтэй дугуйн талаар тодорхой ойлголттой болсноор хүлээж авах хандлага ч өөрчлөгдсөн. Энэ нь бидний хувьд дугуйн бизнест зориулсан цаг хугацаа, хөдөлмөр маань хэрхэн үр ашигтай өнгөрснийг дугуйнд хайртай хүн бүрт харуулж байгаа юм болов уу гэж боддог. “Аттила” брэндийн хувьд цаг агаарын онцлог тэр тусмаа Монгол хүний биеийн онцлогт тохируулан дугуйн загвар гаргаж, түүнийгээ патентжуулдаг” гэж байлаа.

Мөн тэрбээр “Манайд явган хүний замынхаа хажуу талын багахан хэсгийг өөр өнгөөр будчихаад дугуйн зам гээд нэрлэчихдэг. Сүүлийн жилүүдэд нийслэлд дугуйн замыг нэмэгдүүлэхээр тендер зарлаж, санхүүжилт баталж байна л гэдэг ч хийж байгаа дугуйн зам нь наад захын чанар, стандартад нийцэхгүй л харагддаг. Тэр байтугай дугуйн зам үргэлжилж байснаа гэнэт гэрлийн шон урд гараад ирдэг эсвэл хана тулдаг гэх мэт дугуйн замыг тойрсон асуудлууд их. Авто замын дүрэмд дугуйн замгүй нөхцөлд автомашины зорчих хэсгийн нэгдүгээр эгнээнээс 2-с дээшгүй цуваа үүсгэж явахыг зөвшөөрсөн байдаг. Иймээс ядахдаа автомашины нэгдүгээр эгнээгээр дугуйчид дүрмийн дагуу зорчдог, түүнийг автомашинтай хүмүүс нь ойлгож, хүлээцтэй ханддаг болчих хэрэгтэй” хэмээн тэрбээр тайлбарласан юм.

Унадаг дугуй унах иргэдийг өдөр тутмын амьдралдаа хэвшил болгоход нөлөөлсөн дэвшил бол “Ubike” төсөл байсан. Тухайн үед залуучуудын дунд  Никель Ганбаа нэрээрээ алдаршсан Г.Дашням гэх залуу 2018 онд түрээсийн дугуйн үйлчилгээг эхлүүлсэн. Гэвч  үйлчилгээ хэрэглээнд нэвтрээд нэг жил болох хугацаанд дугуй түрээсэлсэн хүмүүс зориулалтын паркт дугуйгаа ховор байрлуулдаг,  түүнийг нь далимдуулж хулгайлах явдал ихэссэн талаар тэрбээр онцолсон байдаг.

Мөн дугуйн түрээсийн үйлчилгээгээр өдөрт 20, 30 мянган төгрөг олохын тулд түүнээс хэт давсан буюу 200, 300 мянган төгрөгийн эвдрэл гэмтэл үүсэх ч тохиолдол элбэг байсныг дугуйн бизнес эрхэлж буй газрууд хэлж байлаа. Харин энэ нь хүмүүс түрээсийн зүйлтэй өөриймсөг бус харьцдагтай шууд холбоотой учраас хямд, үнэтэй дугуй гэдэг талаасаа биш хүмүүсийн сэтгэлгээг өөрчлөх, зөв хандлага суулгах нь чухал аж.

Ц.ЯНЖИНДУЛАМ