Цахим гав буюу зорчих эрхийг хязгаарлах ял энэ оны нэгдүгээр сараас эхлэн хэрэглэж эхэлж байгаа. Цахим гавын тусламжтайгаар хөнгөн ялаар шийтгүүлсэн, тодорхой хугацаанд зорчих эрхээ хязгаарлуулсан иргэдийг хянаж, тэдэнд гэр бүлтэйгээ байх, сурч боловсрох боломжийг олгоно. Мөн хорих зардлыг хоёр дахин бууруулах аж. Энэ талаар Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газар (ШШГЕГ)-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах төвийн дарга, хошууч Х.Баясгалангаас тодрууллаа.

-Хөнгөн ялаар шийтгүүлсэн буюу зорчих эрхээ хязгаарлуулсан хүнд цахим гав зүүх хууль энэ жилээс хэрэгжиж эхэллээ. Ямар тохиолдолд зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар шийтгэх вэ?

-Эрүүгийн хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн тавдугаар зүйлд заасны дагуу 2021 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс тус ял хэрэгжиж эхлээд байна. Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн 140 зүйлийн 197 заалтад Зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг оногдуулж болохоор тусгасан.

Тухайлбал, хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах, хулгайлах, залилах, улсын хилээр барааг хууль бусаар нэвтрүүлэх, хууль бусаар мод бэлтгэх, алдуул мал, гээгдсэн хөрөнгө завших, хөдөлгөөний аюулгүй байдал ашиглалтын журам зөрчих гэх мэт хөнгөн хэрэг үйлдсэн хүнд оногдуулахаар заасан.

 -Хууль хэрэгжээд сар гаруй болж байна. Энэ хугацаанд хичнээн хүнийг уг ялаар шийтгэсэн бэ? 

-Өнөөдрийн байдлаар шүүхээс тус ялаар шийтгэгдсэн ялтан байхгүй байна.

-Жилд 1080 хүнд цахим гав ашиглах тооцоолол байсан. Одоогоор цахим гавын хэдийг нь оруулж ирсэн бол?

-Зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг хэрэгжүүлэхийн тулд тоног төхөөрөмжийг хаанаас авах, хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй эсэх гээд тал бүрийн судалгаа хийсэн. Цаг хугацааны хувьд ч, үнэ өртөг нь ч, хэрэглэх программ хангамжийн хувьд ч БНХАУ-ын ашиглаж буй төхөөрөмж илүү тохиромжтой байсан учир уг улсын бүтээгдэхүүнийг сонгосон. Бид БНСУ-ын техник, тоног төхөөрөмжүүдийг судалж үзсэн л дээ. Тус улсад ашиглаж буй цахим гав нэлээд өндөр өртөгтэй, цаг хугацаа шаардсан төхөөрөмж байсан учраас татгалзаад байгаа.

-Монголд одоогоор хэдэн ширхэг цахим гав оруулж ирээд байна вэ?

-Бид статистик тоо баримт дээр үндэслэн судалгаа хийсэн. Ингэхдээ 2021 онд 1080 хүнд шүүхээс зорчих эрхийг хязгаарлах ял ногдуулах магадлалтай гэж тооцоолсон. Тиймээс 1080 ширхэг цахим бугуйвчийг бэлтгэсэн. Оны өмнө бүх цахим бугуйвчийн тохиргоо болон туршилт хийж, байгууллагын алба хаагч болон шүүх, прокурорын байгууллагын холбогдох хүмүүст сургалт, мэдээллийг өгч бэлтгэл ажлыг хангасан.

-Хэрэв цахим гав зүүсэн хүн дахин зөрчил гаргах, оргох, зугтах зэрэг асуудал үүсгэвэл ямар арга хэмжээ авах вэ. Эрсдэлийг хэрхэн тооцоолсон бэ. Мөн цахим гав нь хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөгүй гэсэн баталгааг хангаж чадаж байгаа юу? 

-Цахим бугуйвч нь олон улсын стандарт шаардлагыг бүрэн хангасан, хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөгүй гэж ойлгож болно. Ямар ч төрлийн хяналтын тоног төхөөрөмж нь -25-аас +65 градуст тэсвэртэй, ус, чийгний хамгаалалттай, шороо, тоос орохгүй байх шаардлагыг хангасан байдаг.

Цахим бугуйвчийг гэмтээх, эвдэх, авах гэж оролдохоос урьдчилан сэргийлсэн. Таслах гэж оролдвол хяналтын төвд мэдээлэл тэр дороо очно. Тус мэдээллийн дагуу шийдвэр гүйцэтгэгч шалтгаан нөхцөлийг шалган тогтоож, холбогдох арга хэмжээг авдаг. Хуульд дээрх үйлдлийг гаргасан, эвдэж гэмтээсэн тохиолдолд зөрчилд тооцон сануулга өгч, улмаар ял солих үндэслэл болдог. Иймд тус ял шийтгүүлсэн ялтанд энэ талаар урьдчилан санамж, зааварчилгааг өгч ажиллахаар журамд тусгасан байгаа.

Р.ДУЛАМ