Covid-19 цар тахал хүн төрөлхтөнд халдварт өвчний аюулыг дутуу үнэлж болохгүй гэдгийг санууллаа. Ялангуяа орчин үед халдварт өвчин өмнөх зуунуудаас олон гарч байгаа нь хүн төрөлхтний хувьд том аюул болоод байна. Жишээлбэл, сүүлийн 20 жилд л гэхэд коронавирус гурван ч удаа олон сая хүнийг хамран, халдварт өвчин үүсгэв. Мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар ихэнх аюулт өвчний вирусүүд Ази, Африкаас гаралтай байдаг аж. Түүний шалтгаан нь ч их хачирхалтай гэнэ.

Хүн амын өсөлт болон хотжилт

Хүн амын хурдтай өсөлт нь Ази, Африкт илүү олон халдварт өвчин үүсэх нэг том шалтгаан гэнэ. Сүүлийн жилүүдэд хүн ам маш их хурдтай өсч байгаагаас шалтгаалан хотжилт ихэсч, дэлхийн нийт газрын 60 гаруй хувьд хүмүүс хот байгуулан амьдрах болжээ. Мэргэжилтнүүдийн тооцоолсноор ХХI зууны эхний арван жилийн дотор зүүн Азид л гэхэд 200 сая гаруй хүн хот газар бараадан нүүсэн байна.

Ийнхүү хотын оршин суугч өсөхийн хэрээр хот томорч, орон сууц барихын тулд байгалийг сүйтгэдэг нь харамсалтай. Цаашлаад зэрлэг байгальд амьдардаг байсан ан амьтад хоттой зэргэлдээ амьдрахаас аргагүйд хүрч, хүн, амьтан хоорондын холбоо улам ойртдог гэнэ. Харин сарьсан багваахай гэх мэт зэрлэг амьтад ихэвчлэн олон төрлийн вирус тээж амьдардаг. Хүн, амьтан хоорондын холбоо ойртсоноор тэдгээр вирус хүнд халдах нь улам амархан болдог байна.

Мөн хотжилтын үр дагавар ингээд дуусахгүй. Олон хүн нэг дор амьдрах тусам ой мод цөөрч, араатнуд амьдрах арагагүй болсноор үхэх нь үхэж, нүүх нь нүүсээр тоо толгой нь цөөрдөг байна. Араатнууд үгүй болмогц тэдний хүнс тэжээл байсан мэрэгч амьтдын тоо толгой асар ихээр огцом өсдөг аж. Тийм ч учраас Африк тивд амьтнаас гаралтай халдварт өвчин үүсэх нь олон байдаг гэнэ.

Харамсалтай нь энэ байдал цаашдаа ч удаан хугацаанд үргэлжлэх бололтой. Учир нь Ази, Африкт маш олон хүн хөдөө газар амьдардаг хэвээр бөгөөд цаашид хэдэн арван жилийн турш хотжих хандлагатай байна.

Хөдөө аж ахуй, амьтны наймаа

Ой хээр газрын хувьд маш баялаг экосистемтэй байдаг бөгөөд түүнийгээ ч дагаад маш олон төрлийн вирус эргэлдэж байдаг. Тэдгээр өвчин нь малд халдварлах өндөр магадлалтай аж.

Ази, Африк тивд маш олон хүн мал аж ахуйд түшиглэж амьдардаг билээ. Гэвч тэдгээр амьтдад тавих эрүүл ахуйн хяналт сул байдаг. Үхэр, тахиа, гахай зэрэг малыг ихэвчлэн тэжээх бөгөөд тэдгээр нь хоорондоо болон хүнтэй маш ойр харилцаатай байдаг нь халдварт өвчин тусах, халдаах өндөр эрсдэлтэй гэнэ.

Зөвхөн ферм гэлтгүй Ази, Африкт түгээмэл байх амьтны зах маш их аюултай аж. Учир нь тэнд жижиг, давчуу орчинд маш олон төрлийн амьтад нэг дор байрлаж, олон хүнтэй харилцаанд ордог. Улмаар төрөл хооронд вирус халдаж, шинэ төрлийн өвчин үүсэх үндсэн шалтгаан нь амьтны зах болдог аж.

Цаашид ч олон шинэ өвчин үүсэх аюул өндөр байна

Ирээдүйд ч мянга мянган вирус хувьсаж, өөрчлөгдсөөр, тэдгээр нь хүнд халдварлаж, шинэ өвчин үүсгэх эрсдэл өндөр хэвээр байна. Дараагийн цар тахал гарч ирэх нь цаг хугацааны л асуудал тул олон улсын засгийн газар алдаан дээрээ суралцаж, ирээдүйн аймшигтай халдварт өвчнүүдтэй тэмцэх бэлтгэлээ маш сайн базаахыг ДЭМБ сануулж байгаа билээ.

Эх сурвалж: CONVERSATION