Намрын дунд сар шувтарч өвөл хаяанд ирснийг сануулан жавар хайрсан амралтын өдрийн өглөө хотын баруун хэсэг хөл хөдөлгөөн ихтэй. Гэр бүлээрээ, найз нөхдөөрөө цугласан олон хаа нэг тийшээ яарахыг хараад тэдэнтэй нэгдэх хүсэл өөрийн эрхгүй төрнө. Тэдгээр хүмүүс хаа нэгтээ их л чухал үйл явдалд оролцох эс бөгөөс баярын үйл ажиллагаа руу яарч яваа гэмээр. Залуучууд голдуу тэр зүг рүү тэмүүлэх бөгөөд аав ээжийнхээ гараас хөтөлсөн багачууд ч харагдана. Тэд ийнхүү нэг зүгт тэмүүлж буй нь 14 дэхь намартаа зохион байгуулагдаж буй ICT экспо буюу харилцаа холбоо мэдээллийн технологийн салбарын шилдгүүдийн үзэсгэлэнг үзэх гэж буй нь тэр юм.

Цахим үндэстэн гэх уриан дор нэгдсэн технологийн шилдгүүд Мишээл экспогийн үзэсгэлэнгийн талбайг бүрэн автоматжуулж орхижээ. Таныг дөнгөж үүдээр орох төдийд л нүүр царай таних систем ажиллаж, халуунтай эсэхийг чинь хормын дотор тодорхойлж орхино. Системд төвөггүйхэн бүртгүүлсний дараа цахим доктор таныг угтах бөгөөд хүмүүсийг уураар ариутгаж, үзэсгэлэнт охидууд экспод тавтай морилохыг урина. Нэг талаас цар тахлын үе давхацсан нөгөө талаас  технологийн эринд амьдарч байгаа гэдгийг сануулсан энэ угталт аюулгүй хийгээд ухаалаг байсан нь сэтгэл сэргээнэ. Үзэсгэлэнд хөл тавихын сацуу ирээдүйд эс бөгөөс ямар нэгэн сансрын уудамд хөөрөх хөлөгт суучихав уу гэлтэй содон. Цахим орчин дахь бүтээгдэхүүний дүрд хувирсан залуус хаа сайгүй. Unitel-ын саяхан мэндэлсэн Токи-оос эхлээд сансрын нисгэгчид шиг хувцасласан угтагчид, загварлаг залуус ICT экспог улам ч өнгөлөг болгожээ.

Экспо руу дөнгөж оронгуут үүдний баруун хэсэгт "Е-Mongolia"-н хэсэг байх бөгөөд Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газрын хамт олон төрийн 181 үйлчилгээг цахим болгосон талаар хүмүүст мэдээлэл өгөх аж. Хүмүүсийн гар утсанд аппликэйшнийг нь суулгаж өгөөд тайлбарлан ярилцах нь зочдод тун ч таалагдаж байгаа бололтой. Ингэхэд та "Е-Mongolia" аппаа татсан биз дээ. Төрийн үйлчилгээ авах гэж түгжирч, хэн нэгний хаалга сахиж эсвэл ТҮЦ машин хайж явдаг үе өнгөрсөн шүү. Цаашдаа "Е-Mongolia" платформд төрийн 500 гаруй үйлчилгээ байрших юм билээ.

"Е-Mongolia" тэргүүтэй 70 гаруй салбарын шилдгүүд энд технологийн гайхамшгийг харуулсан бүх л бүтээгдэхүүнийг танилцуулах аж. Виртуал орчноос эхлээд, ямар нэг хүүгүй, шимтгэлгүй худалдан авалтын апп, ухаалаг гэр хотын систем, цахим даатгал тэр ч бүү хэл үнэрийг тоон системд хувиргаж зөвхөн танд зориулсан үнэртнийг гаргах үйлчилгээ, технологийн урлагийг таниулахаар зориглосон старт-апууд хүртэл ICT-д байлаа.

Мөн "Е-Mongolia"-ын эсрэг талд МОSА буюу Монголын программ хангамж үйлдвэрлэгчдийн холбоо экспог шууд дамжуулж олон сонирхолтой зочидтой ярилцах аж. Бүр бидний төсөөлөө ч үгүй хиймэл оюун ухаант хөтлөгчийг  энэ үеэр танилцууллаа.

Монголын хамгийн анхны хиймэл оюун ухаант хөтлөгч бүсгүй Марал дэлгэцийн цаанаас Монголын программ хангамж үйлдвэрлэгчдийн холбооны Ерөнхийлөгч Ц.Чулуунзагдтай анхны ярилцлагаа хийлээ. Цугласан олон ч тэр зүг гайхширч зарим нэг нь үл итгэн элдэв таамаг дэвшүүлнэ.

Монголын мэдээлэл технологийн салбарын түүхэнд бичигдэн үлдэх энэхүү ярилцлагаас хиймэл оюун ухаант хөтлөгч Маралаа асуултыг хэрхэн боловсруулж, хариултыг товч, тодорхой өгч байгааг харж болно. “Маралаа чамд бүх төрлийн мэдээлэл бий юу, хүссэн бүх асуултаа асууж болох уу” гэсэн ярилцагчийнхаа асуултад тэрбээр “Бид өдөр бүр хичээн суралцаж байгаа, чадахаараа хариулна” хэмээн товч бөгөөд тодорхой хариулж байв.  “Маралаа чи хаана төрсөн бэ?” гэхэд  “Та миний төрсөн "Чимэгэ ситемс" компанийн талаар асууж байна уу? Эсвэл миний амьдардаг Улаанбаатар хотын талаар асууж байна уу” хэмээн асуултад хариулахаасаа өмнө тодруулж байгаа нь түүний оюун ухааны хөгжил хэр төвшинд очсоныг илтгэж байлаа. Марал бол Монголын анхны цахим орчин дахь хиймэл оюунт бүсгүй. Марал бол Монголын анхны цахим орчин дахь хиймэл оюунт бүсгүй. Түүнийг бүтээгчид бол "Чимэгэ ситемс"-ийн хамт олон. Энэхүү хиймэл оюунт бүсгүйтэй ярилцсан анхны хүн нь Монголын программ хангамж үйлдвэрлэгчдийн холбооны Ерөнхийлөгч  Ц.Чулуунзагд  боллоо.

Та бүхний сайн мэдэхээр Чимэгэ гэх хүний дуу авиаг бичвэр болгох гар утасны апплейкшнийг бүтээсэн баг Маралыг бүтээжээ. Чимэгэ платформ нь монгол хэлийг 97 хувийн нарийвчлалтай текст болгон буулгах бөгөөд англиас монгол, монголоос англи руу таныг яриаг хөрвүүлэх чадвартай. Хэрвээ та хүсвэл https://www.facebook.com/MOSA.Mongolia хуудсаар зочлон хиймэл оюунт Маралын ярилцлагаас эхлээд технологийн салбарт тэргүүлэгчдийн сонирхолтой ярилцлагыг эндээс үзэж болно.

Маралтай танилцаж технологийн “шок”-нд орсон хүмүүс Монголын мэдээллийн технологийн салбар хэрхэн хөгжиж, дэлхийтэй хөл нийлүүлэн алхаж байгааг дуу нэгтээ хүлээн зөвшөөрч байлаа. Технологийн ч, эдийн засгийн ч хөгжлөөрөө тэргүүлэгчдийн нэг Өмнөд хөршийнхөн 2 жил орчмын өмнө хиймэл оюунт мэдээний хөтлөгчийг танилцуулж байсан бол Монголчууд ч мөн адил Маралыг ICT экспогийн үеэр танилцуулсан нь ёстой эрүү мултлах дөхөв. Ойрын ирээдүйд дэлхийн хөдөлмөрийн зах зээлийн дөрөвний нэгийг технологи орлох болно гэдгийг өөрийн эрхгүй санаж 2050 онд хиймэл оюунт бичээч кино зохиол бичих талаар уншсанаа санан шүүрс алдлаа. 30 жилийн дараа Монголын хиймэл оюунт бичээч ч мөн адил зохиол бичээд сууж чадах юм гэх итгэл өөрийн эрхгүй төрөв. Учир нь, 21-р зууны гайхамшиг болсон технологийн дэвшлүүдээс гадна энэ удаа Монголчууд нийтээрээ цахим үндэстэн болох зорилго тавьсан нь энэ удаагийн ICT экспо-ын нэг том онцлог байсан юм. Өмнөх зуунуудад цэнхэр гарагт улс орны хил хязгаараа тэлэхийн төлөөх тэмцэл хийдэг байсан хүн төрөлхтөн өнөө цагт цахим ертөнцөд өөрсдийн хил хязгаараа тогтоох тэмцэл дэлхий даяар хэдийнээ эхэлснийг салбарын экспертүүд онцолж байсныг энд дурдах нь зүйтэй байх. Дэлхийн хөгжилтэй хөл нийлүүлэн алхахын тулд энэ удаагийн УИХ, Засгийн газрын зүгээс ч цахим үндэстэн болох ажлыг түүчээлж буй нь сайшаалтай. Ямартай ч ICT-аар ороод гарахад дэлхийд Монгол гэдэг цахим улс хэдийнээ бий болсон гэдгийг харж болохоор байлаа. Харин цаашдаа бид цахим улсынхаа халдашгүй дархан байдлыг хамгаалах, цахим иргэдээ бэлдэх хувьсан өөрчлөгдөж буй дэлхийд тэсч үлдэх цаашлаад тэргүүлэн манлайлах Монгол хүнийг бүтээхэд анхаарч ажиллана гэдэгтэй төр засаг, хувийн хэвшил, ICT экспог сонирхож ирсэн иргэд бүгд санал нэгтэй байлаа.

Ийнхүү Мэдээллийн технологийн салбарын хамгийн том үзэсгэлэн "ICT Expo 2020" үзэсгэлэн "Цахим үндэстэн" уриан дор Мишээл экспо төвд энэ сарын 9-11-ний өдрүүдэд амжилттай болж өндөрлөлөө.