Ажлын бүтээмжийг нэмэгдүүлж, ажилчдын цаг ашиглалтыг нэмэгдүүлэхэд байгууллага юуг анхаарах шаардлагатай талаар “Эйч ар консалтинг фирм”-ийн захирал Ш.Баярмагнайтай ярилцлаа.

-Хүний нөөц бүрдүүлэлт байгууллагад яагаад чухал вэ. Эндээс ярилцлагаа эхэлье. Мөн танай фирм энэ талын зөвлөгөө, мэдээлэл, сургалтыг хэзээнээс олон нийтэд олгож эхэлсэн бэ?

-Манай компани хүний нөөцийн менежментийн мэргэжлийн үйлчилгээг төрийн болон бизнесийн байгууллагад үзүүлэхээр 2016 онд үүсгэн байгуулагдаад, үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Ажиллаж байгаа хүний нөөцдөө анхаардаг, хүмүүстээ ач холбогдол өгч чаддаг байгууллагууд богино хугацаанд зах зээл дээр өөрийн гэсэн тодорхой байр суурийг эзэлж чаддаг. Харин энэ асуудлыг орхигдуулсан нь хүрээгээ тэлж чаддаггүй. Тухайлбал, 1990, 1991, 2000-аад онд байгуулагдсан ч өнөөг хүртэл цар хүрээгээ тэлж чадаагүй олон компани байдаг.

Тиймээс зах зээлийн өрсөлдөөнд оролцох л гэж байгаа бол хүний нөөцийн асуудлыг нэн тэргүүнд тавих нь зүйтэй. Харамсалтай нь ихэнх байгууллагад хүний нөөцийн удирдлагын тусгай нэгж байдаггүй, захиргааны ажилтан буюу захирал, менежер нь орлож ажилладагаас болж, шинэ ажилтнаа сонгон шалгаруулж авах, цаашид ажилтнаа сургах, хөгжих боломж хязгаарлагдмал байдаг.

Чухамдаа бол хүний нөөцийн мэргэжилтэн хүн дээр төвлөрсөн ажил зохион байгуулдаг бодлогын хүрээнд ажиллах ёстой хүн гэж ойлгож болно. Түүнээс өнөөдөр ажилд авсан хүний ур чадвар таван жилийн дараа яг л хуучин төвшиндөө байвал тухайн байгууллагын хурд удааширна. Учир нь дахин шинэ боловсон хүчин, ур чадвартай хүмүүс зах зээлд өрсөлдөхөөр гараад ирнэ шүү дээ.

-Дэлхий нийтээр бизнесийн салбарт аутсорсинг үйлчилгээг нэвтрүүлж байна. Манай улсад энэ үйлчилгээг байгууллагууд хэр их захиалж байна?

-Бид анх байгуулагдсан цагаасаа аутсорсинг үйлчилгээг үзүүлж байна. Аутсорсинг үйлчилгээг байгууллага авснаар тухайн байгууллагад тооцох болон тооцох боломжгүй урсгал зардал үүсэхгүй байх боломжтойгоос гадна нэгдсэн байдлаар стандартчилагдаж хүний нөөцийн ажилтантай эсэхээс үл хамаарсан зөвхөн өөрийн компанийн онцлог, ажилтнуудад тохирсон хүний нөөцийн бодлоготой болж, тухайн бодлоготой уялдсан үйл ажиллагаанууд системтэй, дэс дараалалтай хэрэгжих боломжтой.  Энэхүү аутсорсингийн үйлчилгээг ихэвчлэн дотоодод үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадны хөрөнгө оруулалттай компаниуд, эсвэл гадаадад боловсрол эзэмшсэн монгол захиралтай залуу үеийн төлөөллөөс бүрдсэн байгууллагууд авч байгаа юм. Харин эсрэгээрээ 90-ээд оны үед байгуулагдсан компанийн  удирдлагууд хүний нөөцийг анхаарах тал дээр хуучинсаг үзэлтэй байдаг нь ажиглагдсан. Нэг ёсондоо бол тухайн захирал хүний хөгжлийн сургалтаас илүүтэйгээр компанидаа нэг хүн ажилд авсан нь дээр гэх хандлагатай байдаг.

Яг үнэндээ бол олон зуун хүнтэй байгууллага байсан ч ажилтныхаа ур чадвар, хөгжилд нь анхаарч чаддаггүй бол өсөн дэвших боломжгүй.

Цөөн хүнтэй ч бүгд өөр, өөрийн гэсэн ур чадвартай байж, түүнийг нь байгууллага урамшуулан хөгжүүлж чадвал тэдгээр олон зуун хүний бүтээмжийг орлож чадахуйц үр дүнтэй байх боломжтой. Байгууллагын ажилтны тоогоор өрсөлддөг үе өнгөрсөн. Хүний нөөцийн нэг ажилтантай байгууллагын хувьд тэр хүнд дутагдаж байгаа ур чадварыг анзаарахгүй байх эрсдэл үүсдэг. Иймээс хүнийг хөгжүүлэх тусгай хэрэгцээг хангаж ажиллах шаардлага нийгэмд үүсээд байгаа юм.

– Байгууллагууд ажилчдынхаа бүтээмжийг хэрхэн тодорхойлж байна вэ. Энэ арга олон улсын стандартад нийцдэг үү?

-Дижитал эринд байгууллагын ажилчдын бүтээмж хуруу уншуулж, цаг бүртгэл хийлгэхээс өөрөөр буюу үр дүнгээр хэмжигдэж, тодорхойлогдох болсон. Судалгаагаар монгол ажилчид ажлын найман цагийн 58 хувийг л үр бүтээлтэй өнгөрүүлдэг гэсэн статистик гарсан. Энэ нь ажилчид таван цагийг үр бүтээлтэй ашиглаж, үлдсэн гурван цагийг хий дэмий өнгөрүүлдэг гэсэн үг. Гэтэл байгууллагын удирдлагын зүгээс орон тоогоо нэмэх хэрэгтэй гээд байдаг. Бодит байдал дээр, ажлын зураглалаас харахад цаг ашиглалтыг сайжруулбал, орон тоог нэмэх шаардлага огт байдаггүй. Тиймээс хамгийн чухал нь цагийн алдагдлыг арилгаж, ажиллах боломжтой идэвхтэй цаг дээр анхаарал хандуулах хэрэгтэй болж байна. Монгол ажилчид цаг бүртгэлийн технологид ач холбогдол өндөр өгч байгаа нь ажиллах сэтгэлзүй нь бэлэн биш байгааг илэрхийлдэг. Гадаадын хөрөнгө оруулалттай томоохон компаниудад цаг бүртгэл байдаггүй бөгөөд ажилчдад цаг барих хувийн соёл маш сайн суусан байдаг. Тэгэхлээр бүртгэлийн систем автомат бус хүмүүсийн сэтгэлзүйд орох хэрэгтэй байгаа юм. Олон улсад хүнийг хөгжүүлэхэд, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх л голчлон анхаардаг.

– Онлайнаар ажиллах боломж манай улсад хэр бүрдсэн гэж та бодож байна.

-Интернэтийн тусламжтай хүссэн газраасаа ажиллах тухай асуудал  бол салбар бүрээс хамааран өөр, өөр байдаг. Тухайлбал, зайлшгүй хоёр эсвэл гурван хүн нэгдэж хийдэг ажил байлаа гэхэд онлайнаар холбогдоод гэрээсээ хийх боломжгүй.

Харин IT-гийн компаниудад энэ боломж нээлттэй. Тиймээс албан тушаал, ажлын онцлогоос хамаарч цагийн уян хатан системд шилжүүлэх, гэрээсээ ажиллах боломжтой эсэхийг харгалзан шийдэх нь зөв. Мөн гэрээсээ ажиллах нөхцөл бүрдээгүй интернэтгүй, нөтбүүкгүй байх, ам бүл олон төвлөрөх боломжгүй орчинг харгалзах нь зүйтэй. Эдгээр эрсдэлийг тооцож үзээгүй байж шууд л дараа долоо хоногт гэрээсээ ажиллана гэж хэлбэл тухайн ажилтанд сэтгэлзүйн асуудал тулгарна. Магадгүй гэрээсээ биш, кофе шопоос ажиллахыг ч үгүйсгэхгүй.

– Байгууллагад хүний нөөцийн зөв менежмент бүрдэх нь ямар ач холбогдолтой вэ?

– Ихэнх байгууллагууд зөв менежмент гэдгийг мэргэжлээр нь, ажил үүргийнх нь хувиараар тэнцүүлэх гэж ойлгодог. Гэтэл багш мэргэжилтэй хэдий ч хүний нөөцийн чадварлаг ажилтан байх боломжтой. Тиймээс байгууллагууд ажилтныхаа үүрэг даалгавар, албан тушгаалыг нь тодорхой байлгахаас гадна зөв хүнийг зөв байр суурь дээр нь ажиллуулах шаардлагатай юм. Ингэснээр байгууллагын хурд төдий чинээ нэмэгдэх боломжтой. Хэрэглэгч бол хаан гэж ханддаг шиг ажилтнаа хүндэлдэг байгууллагын үйл ажиллагаа амжилттай байдаг гэж ойлгож болно.

С.УНДАРМАА