Авлигатай тэмцэх газар (АТГ)-ыг тойрсон хуулийнхны тэм­цэл, толхилцол энэ зуны улс төрийн гол дуулиан болж байна. Шалгаж байгаа Ул­сын ерөнхий прокурор ч, шал­гуулж байгаа АТГ-ын удирдлагууд ч “Улс төржлөө” гэ­сэн үгийг олонтаа хэлж байгаа учраас улс төрийн дуулиан гэхээс яах вэ. Тэдний тэмцэлд Ерөнхийлөгч, Ерөн­хий сайд, УИХ-ын гээд улс төрийн бүх институци татагдан орсноороо онцлог. Уг нь ингэж тэвнийн чинээ зүйлийг тэмээн чинээ болгох шаардлага байхгүйг  шалгаж, шалгуулж байгаа хуульчид мэдэж баймаар. АТГ-ын дар­га Ч.Сангарагчаа “Шалга шал­га. Бас дахин шалга” гэж бардам хэлсэндээ хүрч, хуу­лийн дагуу шалгуулан төсвийн хөрөнгийг зүй ёсоор нь зарцуулсан гэдгээ нот­луулахад л болох учиртай. Гэтэл Ч.Сангарагчаа дарга тэгсэнгүй. Хуульд заасан эр­хийнхээ дагуу АТГ-ын дар­га гэсэн сэтэртэй цагтаа мөр­дөнгийн ширээнд суухгүй гээд гүрийж байгаа. Үүнээс үүдэж Улсын ерөнхий прокурор хууль зөрчсөн УИХ-ыг Үндсэн хуу­лийн цэцэд мэдүүлэх дээ­рээ тулаад байна. Хуульд заас­наар Улсын ерөнхий про­курор хүсэлт гаргаснаас 14 хоно­гийн дотор УИХ АТГ-ын даргын эрхийг түдгэлзүүлэх эсэ­хээ шийдэх учиртай. Гэтэл УИХ-ын Хууль зүйн байн­гын хороо дээрх асууд­лыг Тусгай хяналтын дэд хороонд шилжүүлснээс цаг алдаж УИХ хууль зөрчигч бол­чихоод байгаа. Улсын ерөн­хий прокуророос гур­вантаа албан бичиг хүлээж авсан УИХ-ын дарга Тусгай хяналтын дэд хороог ху­рал­дахыг хүлээж байгаа бололтой ямар нэг шийд гар­гаагүй. Харин УИХ-ын тусгай хяналтын дэд хорооны ги­шүүд амарч байгааг тус­лахууд нь дуулгасан. Бас аль нэг агентлагаас ирсэн бич­гийг шийдэх гэж УИХ ээлжит бус чуулган зарлахгүй гэд­гийг ч зарим гишүүн хэлж буй. Тэгэхээр намрын чуул­ган эхэлтэл Улсын ерөн­хий прокурор, АТГ-ын дар­га хоёр УИХ-ын даргад өг­сөн бичгийнхээ тоогоор өр­сөлдөхөөс өөр аргагүй. Гэх­дээ УИХ-ын эрхэм дарга ал­бан бичигт дарагдаж байх зуурт төсвийн мөнгө үрэн та­ран хийсэн гэх эрүүгийн хэр­гийн халуун мөрийг баллаж эхэлсэн баримт бас байгаа. Үүнээс гадна АТГ-ын дарга төсвийн хөрөнгөөр тан­саглаад байж магадгүй гэсэн мэдээллийг Улсын ерөнхий прокурорын дэргэдэх Мөр­дөн байцаах албанд ажилт­­нууд нь өгсөн нь тус бай­гууллагад “дайн” дэгдэхэд хүр­сэн. Ч.Сангарагчаа дар­га авлигатай тэмцэх үүр­гийнхээ дагуу мэдээлэл өг­сөн ажилтныхаа мөрийг мөш­гин хэлтсийнхээ дарга на­рын өрөөнд чагнах тө­хөө­рөмж суурилуулсан нь өөрийг нь хам хэргийн сэжиг­тэн болгоод байгаа. “Чагнах төхөөрөмж”-ийн гэх хэр­гээр  АТГ-ын Гүйцэтгэх ал­бан дарга, ахлах комиссар Ө.Ал­тангадасыг өнгөрсөн сарын 28-нд “Ганц худаг”-т саатууллаа. Эх сурвалжийн мэдээлснээр тэрбээр дар­гынхаа даалгавраар хэлтсийн дарга нарын өрөөнд чагнах төхөөрөмж суурилуулах аж­лыг гардан гүйцэтгэсэн нь үйлдэл дээрээ баригдсан бо­лолтой. Түүнийг баривчлах хүсэлтийг Тагнуулын ерөнхий газраас гаргаж, Чингэлтэй дүүргийн шүүгч захирамж гаргасан. Ийн даргаа дагасан албаны дарга сэжигтнээр хоригдсон бол даргатайгаа тэрсэлдсэн Э.Амарбат ажлаа хийхгүй байгаа аж. Даргаараа тагнуулж хохирогч болсон ч “Ноёнтой тэрсэлдвэл тол­гойгүй” гэгчийн үлгэр Э.Амар­батын хувьд биеллээ ол­сон билээ. Тэрбээр дар­гын­хаа тушаалаар албан ту­шаал, зэрэг дэв буурч бай­цаагч болсноосоо хойш ажилдаа ирээгүй аж. Ал­баны эх сурвалж түүнийг өвчтэй байгаа гэсэн ч хамт олон нь ажил хийх орчин, боломж байхгүй болсноос халшраад харагдахгүй байна гэж таамаглаж байгаагаа нуугаагүй.

АТГ-ын тойрсон тэмцэл энэ мэтээр үргэлжилж бай­на. Хуулийнхан тэмцэл, тал­цалдаа улайрахдаа хуулиа зөрчиж байгааг энд онцлох хэрэгтэй болов уу. Болоод өнгөрсөн хэр­гийн талаар холбогдох бай­гууллагуудаас тодруулахад “Мөрдөн байцаалтын нууц” гэсэн айхавтар хариу хэлдэг. Эрүүгийн хуулийн 257 ду­гаар зүйлд хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч, прокурор, шүүгчийн зөвшөөрөлгүй эрүү­гийн хэргийн мэдээ баримтыг задруулсан бол гурван сар хүртэл баривчлах тухай заасан байдаг учраас дээрх хариуг хүлээж авахаас аргагүй. Тэгвэл хуулийнхан тэрсэлдэхээр өнөөх мөрдөн байцаалтын нууц ил болдог аж. Улсын ерөнхий прокурор, АТГ-ын дарга нар нэгнээсээ өрсөн сэтгүүлчдийг урьж эсрэг талынхаа хууль бус гэж үзсэн үйлдэл бүрийг баримттайгаар дэлгэх юм. Бүр гайхмаар. Ажлаа хийхэд тохиолдож буй зовлон жаргалаа тоочин, хов живийн шинжтэй мэдээллийг сэтгүүлчдэд шивнэх нь хуульчийн ёс зүйд нийцэх үү. Мөн төрийн тусгай бай­гууллага болох АТГ-ынхан нэгийгээ тагнаж, чагнах нь төрийн нууцад хамаарна гэдгийг хуульчид хэлж байна. Төрийн нууцын тухай хуульд гүйцэтгэх ажилтай холбоотой бөгөөд задруулбал үндэсний аюулгүй байдалд хор хохирол учруулахуйц мэдээллийг нуу­цад хамруулах тухай заа­сан байдаг. АТГ-ын Мөр­­дөн шалгах хэлтсийн дар­­гын өрөөнд байсан чаг­нах төхөөрөмж гүйцэтгэх ажил­тай холбоотой ч, ноцтой хэр­гүүдийн талаарх баримт байж мэднэ. Тэр утгаараа төрийн нууцад хамаарна. Иймээс ч дээрх хэргийг Таг­нуулын ерөнхий газарт шалгаж байгаа. Гэтэл Улсын ерөн­хий прокурор төрийн нуу­цад хамаарах хэргийн та­лаар хэвлэлийн бага хурал хийх үеэр цухас дурдсан. Мөн АТГ-аас өнгөрсөн долоо хоногт хэвлэлийн бага хурал хийхдээ “Гүйцэтгэх албаны дарга Ө.Алтангадас нь таг­наж, чагнахдаа хуулийн хүрээнд, ном журмын дагуу ажилласан. Гэтэл оргон зайлах гэж байгаа онц хүнд гэмт хэрэгтэн шиг хорьсонд харамсч байна” гэсэн билээ. Нэгэнт чагнаж, тагнасан нь гүйцэтгэх ажилтай холбогдож Төрийн нууцад хамаарах бол АТГ ч , шалгаж байгаа байгууллага ч мэдээлэл өгөх учиргүй.

Ө.Алтангадасыг барив­чилж, хорьсон нь хуульд ний­цэх эсэхэд АТГ, Тагнуулын ерөнхий газрын удирдлагууд маргалдаж байгаа. Авлигын эсрэг хуулийн 31 дүгээр зүй­лийн 31.1-д “АТГ-ын албан хаагчдыг АТГ-ын дар­гын зөвшөөрөлгүйгээр ал­ба­дан саатуулах, цагдан хо­­рих, баривчлах, орон байр, албан тасалгаа, унаа бо­­лон биед үзлэг, нэгжлэг хий­­хийг хориглоно” гэж заа­сан. Э.Амарбат нарын дар­га нарын өрөөнд чагнах тө­хөөрөмж тавьсан гэх дуу­лиан наадмын өмнө дэгд­сэн. Энэ үндэслэлээр Таг­нуулын ерөнхий газраас Ө.Ал­тан­га­дасыг баривчилсан бол хууль зөрчсөн үйлдэл болно. Харин Ө.Алтангадасыг гэмт хэрэг үйлдэж байхад нь нотлох баримттайгаар баривчилсан бол АТГ-ын даргаас зөв­шөөрөл авах шаардлагагүй ту­хай дээрх хуулийн 31 дүгээр зүй­лийн 31.2-т заажээ. Сэ­жигтэнг баривчилсныхаа да­раа 48 цагийн дотор АТГ-ын даргад мэдэгдэх учиртай. Тагнуулын ерөнхий газраас Ө.Алтангадасыг үйлдэл дээр нь барьсан учраас хуу­лийн дагуу саатуулсан гэж мэдэгдсэн. Тагнуулын ерөн­хий газрын мэдээллээр АТГ-ын чагнах, тагнах үйлдэл үр­гэл­жилсээр байна гэж дүгнэж болохоор байна. Тэг­вэл энэ удаад хэнийг тагнаж байгаа бол.

Б.ЦЭЦЭГДЭЛГЭР

Зохиогчийн эрх:
"Улс төрийн тойм" сонин