Дэлхий нийтийг түгшээж буй “Covid-19” цар тахлаас урьдчилан сэргийлж хилийн хязгаарлалт хийсэнтэй холбоотойгоор оны эхний дөрвөн сард голлох экспортын гарц огцом буурчээ.

Өнгөрсөн тавдугаар сарын сүүлээр нүүрсний экспорт өмнөх оныхоос 2.6 дахин бага үзүүлэлттэй гарав.

Өмнө нь хилийн боомтуудаар нүүрс экспортлох машины тоо 20 байсан нь нэмэгдэж, өнөөдөр мянга гаруй машин нүүрс экспортод гарч буй юм байна. Албаны эх сурвалжийн мэдээлснээр, өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 30-ны өдөр Гашуунсухайт, Шивээхүрэн боомтуудаар нүүрс тээвэр сэргэснээс хойш хамгийн олон машин гарчээ.

Тодруулбал, Гашуунсухайт боомтоор 193, Шивээхүрэнгээр 271, Ханги боомтоор 43, Замын-Үүдээр нэг, нийт 507 машин урагш гарч, 508 машин орсон байна. Түүнээс бараг сарын дараа буюу өнгөрсөн тавдугаар сарын 26-нд Гашуунсухайт, Шивээхүрэн, Ханги боомтоор 1095 машин нүүрс экспортолжээ.

Хэдийгээр нүүрсний экспорт аажмаар нэмэгдэж байгаа ч дотоодын эрчим хүчний нүүрсний компаниудын борлуулалт буурч, зарим харилцагчид нь төлбөрөө хойшлуулах зэрэг асуудлуудтай тулгарч байгаа аж. Тухайлбал, “Шарын гол” ХК-ийн нүүрсний борлуулалт оны эхний таван сард жилийн өмнөхөөс 17 хувиар буурч, 416.7 мянган тонн болсон байна. Тус компани Дархан, Эрдэнэтийн Дулааны цахилгаан станц, “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн Дулааны цахилгаан станцад нүүрс нийлүүлдэг. “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн татан авалт багасч байгаа учир зургаадугаар сарын эхний хагаст ачилт хийхгүй, энэ сарын 14-нд эхлэхээр төлөвлөж буй талаар Bloomberg мэдээлэв.

Хөвсгөл аймгийн “Могойн гол” уурхайд олборлолт хийж буй “Могойн гол” ХК энэ онд ОХУ руу автозамаар нүүрс экспортлохоор төлөвлөсөн нь гацжээ. Улмаар цар тахлын улмаас хойд хөрш рүү хэзээ нүүрс экспортлох нь тодорхойгүй болсон байна. Тус компанийн борлуулалтын орлого оны эхний дөрвөн сард жилийн өмнөхтэй харьцуулахад хоёр дахин буурч, нэг тэрбум орчим төгрөг болсон байна. Энэ нь цар тахлын нөлөөгөөр харилцагчдынх нь худалдан авалт буурахаас гадна төлбөрөө хугацаанд нь төлж чадахгүйд хүрсэн зэрэг шалтгаан нөлөөлжээ. “Могойн гол” ХК Хөвсгөл, Завхан аймгийн хэрэглэгчдэд нүүрс нийлүүлдэг билээ.

Хэнтийн Чандганы уурхайгаас эрчим хүчний нүүрс олборлон борлуулдаг “Бэрх уул” ХК цар тахлын нөхцөл байдалтай холбоотойгоор харилцагч газрууд нь төлбөрөө хойшлуулах асуудал үүсгэж байгаа аж.

Нүүрсний олборлолт, борлуулалт, экспорт, мянган тонн, сараар,

Оны эхний гурван сарын гүйцэтгэлээр 252.4 сая ам.долларын 3.1 сая тн чулуун нүүрс экспортолсныг өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад үнийн дүнгээр 389.3 сая ам.доллар буюу 60.7 хувиар, тоо хэмжээгээр 4.6 сая тн буюу 59.6 хувиар тус тус буурчээ.

2019 оны эхний гурван сарын байдлаар 1 тонн нүүрсний хилийн дундаж үнэ 83.0 ам.доллар байсан бол 2020 оны мөн үед 80.9 ам.доллар болж буурсан байна. Чулуун нүүрсний 96.3 хувийг БНХАУ руу гаргажээ.

Орох урсгалыг харвал тайлант хугацаанд 491.4 сая ам.долларын гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт орж ирсэн нь өмнөх оны мөн үеэс 20 гаруй хувиар буурчээ. Монголбанкнаас мэдээлснээр, оны эхний улирлын байдлаар энэхүү шууд хөрөнгө оруулалтын 90 гаруй хувь нь “Оюу Толгой” төсөлтэй холбоотой аж.

БНХАУ-д улсад коксжих нүүрсний үнэ сэргэж эхэлжээ. Ган боловсруулах үйлдвэрлэлд хамгийн өргөн ашиглагддаг коксжих нүүрс боловсруулах үйлдвэрүүд үйлдвэрлэлээ эрчимжүүлэхийн тулд нөөцөө нэмэгдүүлэхээр зорьж буй аж.

Монгол Улс ачаа тээврийн хилийн боомтуудаа нээсэнтэй холбоотойгоор өнгөрсөн сард БНХАУ-ын коксжих нүүрсний импорт гуравдугаар сараас 12 хувиар өсчээ. Энэ нь жилийн өмнөхтэй харьцуулахад 16 хувиар бага үзүүлэлт юм.

Б.ЖАРГАЛ