Дэлхий нийтийг аюулт цар тахал нөмрөөд буй энэ үед энэхүү тахлын эсрэг хамгийн сайн зохион байгуулалттай ажиллаж, халдварт тахлыг хохирол багатай даван туулж буй улс орнуудын туршлагаас хүргэж байна.

ТАЙВАНЬ

Нэгдүгээр сарын 25. Коронавирус Хятадаас хальж, дэлхий даяар тархалт эхэлж байсан үе. Энэ үед Тайваньд ердөө дөрвөн тохиолдол бүртгэгдээд байв. Үүнээс хойш арван долоо хоногийн дараа Хятадын “бөөр”-нд байрлах Тайваньд 400 тохиолдол, Австралид 5,000 гаруй тохиолдол бүртгэгдсэн байжээ. Энэ хоёр улс аль аль нь ойролцоо буюу 24 сая орчим хүн амтай. Хоёулаа арлын улсууд ба хил гаалийн хяналт чанга, хоёул Хятадтай худалдаа тээврийн холбоо нягт. Тайвань бол эх газрын Хятадтай бүхий л салбарт нягт холбоотой учир хамгийн эрсдэлтэй бүсэд тооцогдож байв. Гэхдээ коронавирусийн халдварын тархалт энэ хоёр улсад яагаад ийнхүү тэс ондоо байв.

Тайвань бол өмнө нь халдварт өвчинд нэрвэгдэж байсан гашуун туршлагатай. 2003 онд дэгдсэн амьсгалын замын цочмог цочмог хам шинж SARS вируст Тайвань, Хонконг, БНХАУ-ын өмнөд хэсэг хамгийн ихээр өртөж байсан аж. Тайваньд энэ вирусээр 150 мянга орчим хүн өвчилж, 181 хүн нас барж байжээ.

Энэ сургамж нь ч нөлөөлсөн үү Тайвань коронавирусийн аюулыг засгийн газар болон нийгмийн түвшинд маш нухацтай авч үзэн, хилийн хяналтаа чангатгаж, иргэд нь ч эрүүл ахуйн дэглэмийг сайтар баримталж, амны хаалтын ач холбогдлыг гүнээ ухамсарлан тууштай зүүж байгаа. Дээрээс нь Тайванийн эрүүл мэндийн систем дэлхийн хэмжээнд хүрсэн үйлчилгээтэй.

Уханьд шинэ вирус дэгдлээ гэх мэдээллийн сургаар л Тайвань иргэдээ Хятад руу зорчихыг хориглож, арлын боомтууд дээр гаднын усан онгоцуудыг зогсоохгүй байх, хорио цээрийн дэглэм тогтоож, дэглэм зөрчсөн хүмүүст хатуу шийтгэл оноох шийдвэр гаргаж, дотоодын амны хаалтны үйлдвэрлэлийг эрчимжүүлж, өмнө нь уушгины үрэвсэлтэй хэмээн оношлогдсон хүмүүсийг даруй шинжилгээнд хамруулсан байна. Дээр нь Тайвань нь иргэдийн мэдээллийн сан, бүртгэл сайтай. Мөн коронавирусийн талаар худал ташаа мэдээлэл тараасан хүмүүст хатуу шийтгэл оноох болжээ. Түүнчлэн Тайвань нь ДЭМБ-ын гишүүн бус, тус байгууллагаас ямар нэгэн дэмжлэг, мэдээлэл авдаггүй. Гэсэн ч өөрсдийн хүчин чармайлтын ачаар энэхүү аюулт тахлыг амжилттай даван туулж байна.

ӨМНӨД СОЛОНГОС

Өмнөд Солонгос бол дэлхийн төдийгүй Азид халдварын тархалтыг маш богино хугацаанд тогтоон барьж чадсан, тэр ч бүү цар тахлын үед парламентын сонгуулиа амжилттай зохион байгуулж үлгэр жишээ болсон орон. НҮБ-ээс ч мөн дэлхийн бусад улс орнууд энэ улсын цар тахалтай тэмцэх туршлагаас судлахыг зөвлөсөн. Нийт 51 сая хүн амтай Өмнөд Солонгос ДЭМБ-аас зөвлөсний дагуу өдөр бүр 20,000 гаруй хүнийг тусгаай цэгүүдэд шинжилгээнд хамруулж, халдвар илэрсэн хүмүүсийн маршрутыг маш хурдан тодорхойлж, ойрын хавьтлуудыг хурдан илрүүлж оношилж байв. Өмнөд Солонгосын амжилтын түлхүүр бол илт илрүүлэг, хөл хорио, сайн эмчилгээ. Тус улсад анхын тохиолдол бүртгэгдсэн даруйд маш хурдан хилийн хяналтаа чангатгаж, Уханиас ирж буй иргэдийг шинжилгээнд хамруулж, тусгаарлаж байв. Энэ улсад өдгөө 10 мянга гаруй тохиолдол бүртгэгдсэн. Үүний гол буруутан нь халдвартай гэдгээ мэдэлгүй шинжилгээ өгөхөөс татгалзаж, сүмиийн цуглаанд очиж, хувийн мэдээллээ нуусан 31 дэх халдвар тээгч юм. Хэрэв ийм зүйл болоогүй бол тус улсад халдварын тохиолдол маш бага байсан. Сонгуулиа ч мөн маш сайн зохион байгуулалттай, ариун цэврийг дээд зэргээг сахисан. Тиймдээ сонгууль халдварын тархалтад нөлөөлөөгүй юм.

ВЬЕТНАМ

Мөн л халдварын эрсдэл өндөртэй орнуудын нэг. Алс холын АНУ-д сая гаруй хүн өвчилж байхад Хятадтай хил залгаа шахуу энэ улсад өдгөө 200 гаруй тохиолдол бүртгэгджээ. Вьетнам улс нь бусад улс орнуудыг бодвол хамаагүй хямт төсөр аргаар цар тахалтай амжилттай тэмцэж байгаа. Өмнөд Солонгос,  Тайванийг бодвол Вьетнамд иргэдийг массаар нь буюу олон мянгаар нь шинжилгээнд хамруулах боломж хомс. Мэдээж хил гаалийн хяналтаа сайжруулах, хамгаалах хэрэгслийн үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлэх, сэжигтэй тохиолдлуудын маршрутыг тодорхойлох зэрэг нийтлэг арга хэмжээнүүдийг авсан. Хамгийн чухал шийдвэр нь маш эрт хөл хорио тогтоосон явдал юм. Мөн тус улсын эрх баригчил ард иргэдийнхээ үндсэрхэг үзлийг сэргээх аргыг хэрэглэж, эв найрамдалтай, нягт уялдаа холбоотой ажиллахыг уриалан, коронавирусийг дайснаа гэж төсөөлөн, хамтдаа ялан дийлэхийг уриалж байжээ. Вьетнамын Коммунист Намаас “Цар тахалтай тэмцэж буй нь дайсантай тэмцэж буйтай адил” гэх уриалгыг гаргасан байна. Гэхдээ энэхүү хэт үндсэрхэг үзэл нь сөрөг талтай байсан. Халдвар авах эрсдэлтэй бүс нутгаас ирсэн нутаг нэгтнүүдээ гадуурхаж эхэлсэн учир Засгийн газар нь хамгаалалтад авчээ. Түүнчлэн эрүүл мэндийн байгууллагууд нь ард иргэдэд үнэн зөв мэдээллийг цаг алдалгүй хүргэхийн тулд технологийн дэвшлийг сайн ашиглаж, худал мэдээлэлтэй тууштай тэмцэж, худал цуурхал тараагсдад хатуу шийтгэл ногдуулж байжээ.

Дээрх бүх жишээнээс харахад цар тахалтай үр дүнтэй тэмцэхийн тулд:

• Эрх хөл хорио тогтоох
• Эрт илрүүлэг, маршрутыг тодорхойлох
• Иргэдийн ухамсар
• Сайтар зохион байгуулалттай ажиллах
• Мэдээллийн сан сайн хөгжсөн байх
• Үнэн бодит мэдээллийг цаг алдалгүй хүргэх
• Худал цуурхал тараахгүй байх
• Хил гаалийн хяналтыг сайжруулах
• Аль болох олон хүнийг шинжилгээнд хамруулах
• Эрүүл мэндийн байгууллагаас гаргасан дүрэм журмыг ягштал баримтлах зэрэг зүйлсийг анхаарч ажиллах, ард иргэд Засгийн газар уялдаа холбоотой ажиллаж, иргэд ч мөн Засгийн газрынхаа хүчин чармайлтыг үнэгүйдүүлэхгүй байх нь аюулт тахлыг амжилттай, хохирол багатай даван туулах үндэс болно.

Эх сурвалж: The Diplomat, CNN, Foregn Policy