Засгийн газар өчигдөр ээлжит бусаар хуралдаж, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай Засгийн газрын 2019 оны 296 дугаар тогтоолын хоёр дахь заалтыг бүхэлд нь хүчингүй болгов. “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн 70 хувийн хувьцаа эзэмшигч Засгийн газар 2019 онд 269-р тогтоол гаргаж, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн охин компани болох “Эрдэнэс Тавантолгой Майнинг” ХХК-ийг үүсгэн байгуулах шийдвэр гаргасан. Охин компани нь Зүүн Цанхийн хэсгийн ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг шилжүүлэн авч, 30 хүртэл хувийг гадаад, дотоодын хөрөнгийн бирж дээр арилжаалж, IPO босгох ёстой байсан.

Өнгөрсөн хугацаанд охин компани бэлтгэл ажлаа хангаж, IPO гаргах ажлаа хийж байсан.

Засгийн газар, салбарын яам нь өнгөрсөн хугацаанд IPO гаргах ажил хэвийн үргэлжилж байгаа, бүр IPO гаргахын тулд гэрээ хэлэлцээр, судалгаа хийгдэж байгаа, нууцын түвшинд ажил үргэлжилж байна гэдгийг байнга хэлдэг байлаа. Үүнтэй зэрэгцэн “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн Үйлдвэрчний эвлэлийн дарга С.Эрдэнэ тэргүүтэй тэмцэгчид гарч ирснээр багагүй хугацаа өнгөрөв. С.Эрдэнийн тэмцлийг хэн дэмжсэн, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга асан З.Энхболд энэ ажилд идэвхийлэн оролцсон, эцэстээ уурхайчдын тэмцэл болон хувирч, үсээ хусч эсэргүүцлээ илэрхийлснээр Засгийн газар хэлснээсээ буцаж, тогтоолоо хүчингүй болгов.

Өөрөөр хэлбэл, Засгийн газар анхнаасаа энэ зэргийн улс төрийг даахгүй байсан бол эхлэлийг нь тавих нь зөв байсан уу. Засгийн газрын шийдвэрт тусгасан нэг үгийг энд тодотгоё. “Монгол Улсын Засгийн газарт Тавантолгой-Зүүнбаян, Ухаа худаг-Гашуунсухайт  чиглэлийн төмөр замын ажлыг эрчимжүүлэх хүрээнд авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар ҮАБЗ-өөс 2018 оны Н-33/21 дүгээр  зөвлөмжийг  хүргүүлсэн байдаг. Уг зөвлөмжид дээрх чиглэлүүдэд төмөр замын суурь бүтэц барих талаар холбогдох бүхий л боломжит арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэхийг чиглэл болгож, олон улсын хөрөнгийн зах зээл дээр IPO гаргах зэргээр санхүүжилтээ шийдвэрлэхийг зөвлөжээ.

“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК 2018, 2019 онд ашигтай ажилласны дүнд өөрийн ашгаар Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажлыг өнөөдрийг хүртэл санхүүжүүлэн ажиллаж байна. ҮАБЗ-ийн зөвлөмжийн дагуу хөрөнгө оруулалтыг цаашид нэмэгдүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Засгийн газраас 2019 онд 296 дугаар тогтоол гарган хөрөнгийн зах зээл дээр IPO гаргах зорилт тавьсан юм. Гэсэн хэдий ч сүүлийн үед улс төрийн зорилгоор ҮАБЗ-өөс өгсөн энэхүү зөвлөмжийн агуулгыг илтэд мушгин гуйвуулж тайлбарлах болсон” гэжээ.

Улс төрийн зорилгоор гэдэг үгийг тогтож нэг уншаад үзье. Ямар ч Засгийн газар улс төрийн олон үйл явцтай нүүр тулсан ч улс орныхоо эрх ашгийг хамгаалахын тулд “тэмцэх”, шийдвэртээ бат зогсч ажлаа үргэлжлүүлэх ёстой. Гэхдээ энэ удаад У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар “улс төрийн зорилгод” бууж өглөө.

Үүнийг тодотгож, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазар Засгийн газрын шийдвэрийн талаар тайлбар өгөв. Тэрбээр “Энэ бол дотоодын хэт их улстөржилт, олон улсын биржүүдийн түүхий эдийн уналттай холбоотойгоор IPO гаргах асуудал зогсч байна. IPO гаргахтай холбоотой олон төсөл хөтөлбөр хүлээгдэж байгаа. Эдийн засаг, бодлогын түвшинд анхны төрийн өмчит компани олон улсын хөрөнгийн бирж дээр IPO гаргах асуудлыг эхлүүлж, бичиг баримт ерөнхийдөө бэлэн болсон байгаа. Ер нь Монголын хууль тогтоомж, дотоодын улс төр, компанийн удирдлагууд дотроосоо асар их эсэргүүцэлтэй тулж хугацаа алдсан ч бид бодлогын бичиг баримтыг бүгдийг хуулийн дагуу хийгээд гүйцэтгэж байгаа” гэсэн тайлбар өгөв.

Энэ бүхний эцэст, тэдний хэлээд байгаа улс төрийн цаана хэн байгаа, Засгийн газар хэнтэй “тэмцэв” гэдэг асуулт хөвөрнө. Нүүрс угаах “Страто” компанитай холбоотой гэгддэг З.Энхболд уу, эсвэл С.Эрдэнэ гэх үйлдвэрчний эвлэлийн даргын улс төр ийм хүчтэй байв уу. Ямартай ч энэ улс төрийг даах чадваргүй гэдгээ Засгийн газар зарлачихлаа. Гэхдээ Засгийн газар гаргасан шийдвэртээ “Үүнээс шалтгаалж төмөр замын ажилд учирч болох хүндрэлийг урьдчилан тооцож, онцгой анхаарч ажиллахыг холбогдох сайд нарт үүрэг болгов” гэж дурдсан нь Ерөнхийлөгчийн “гардан” хийж буй төмөр замын ажил гацах эрсдэлтэйг сануулжээ. Энэ сануулга Засгийн газрын даагаагүй улс төрийн цаадах жинхэнэ улс төр эхэлж байгааг сануулав уу.

У.Хүрэлсүх, Д.Сумъяабазар сайд нарын амласан IPO гарахгүй, МАН үнэмлэхүй олонх байгаад ч амлалтаа, гаргасан шийдвэрээ биелүүлж чадсангүй. Тавантолгойн ордынхоо ашиг, шимийг хүртэх ард түмэн дахиад л шилний цаанаас чихэр долоолгочихлоо.

Ш.ЧИМЭГ