ДЭЛХИЙ ДАХИНД: АЙДАС ДЭЛГЭЦНЭЭ

Та зориуд айхын тулд цаг зав, мөнгөө үрэх болов уу? Хүн аз жаргал, амар тайвныг л эрэлхийлдэг баймаар атал чухам яагаад айдас хүйдсийг өөртөө зориуд дуудна гэж? Хүний мөн чанарын адармаатай талыг илтгэх сайх асуултаас аймшиг хэмээх кино урлагийн нэгэн онцгой төрөл жанр урган гардаг. Энэ удаад бид эл өвөрмөц төрөл жанрт хамаарах дэлхийн болон дотоодын кино урлагийн товч тоймыг хүргэж байна. Нийтлэлийн эцэст та харин дээрх асуултын хариуг өөрөө эргэцүүлнэ биз ээ.

Францад ах дүү Льюмер анхны киногоо үзүүлсэн 1896 онтой зэрэгцэн Жорж Милес “Чөтгөрийн эдлэн” (Le Manoir du Diable) нэртэй 3 минут үргэлжлэх кино хийсэн нь дэлхийн кино урлагт анхны аймшгийн кино хэмээн бүртгэгджээ. Кино урлаг анх үүссэн цагаас хүмүүний сонирхлыг татах бүхий л чиглэлийн бүтээлүүд төрж байсны нэг жишээ нь энэ юм. Цаашлаад кино урлагийн хөгжлийн эхний хэдэн жилд “Доктор Жэкил болон Ноён Хайд” (Dr.Jekyll and Mr.Hyde, 1908), “Франкштэйн” (Frankstein, 1910) зэрэг утга зохиолын сонгодог туурвилуудыг аймшгийн кино болгон дэлгэцэнд хөрвүүлэх явдал элбэг байв. Дэлхийн I дайны дараачаас Германы экспрессионист кино уран бүтээлчид аймшгийн киноны хойшдын хөгжилд гүнзгий нөлөө үзүүлэхүйц шидээвэр бүтээлүүд туурвисан нь өдгөө ч үнэ цэнэ, ач холбогдлоо алдаагүй. Тухайлбал цус сорогч Дракула гүнгийн тухай суут найруулагч М.Ф.Мурнаугийн “Носферату” (Nosferatu, 1922) киног жишээ болгон дурьдаж болно. Техникийн боломж хомс үед бүтээгдсэн сайх бүтээл бүх цаг үеийн хамгийн чансаатай аймшгийн киноны тэргүүнд өдгөө ч нэрлэгдсээр байна.

Носферату, 1922

Ерөнхийд нь тоймловол 1950-иад оныг хүртэл кино урлагийн түүхэнд тодорч үлдсэн дийлэнх аймшгийн кинонууд аймшгийн сэдэв, элементийг драм, романстай хослуулсан готик хэв маягийн бүтээлүүд зонхилж байв. 1950-иад оноос эл байдал өөрчлөгдөж тухайн цаг үеэсээ хол, сонгодог өгүүлэмж ул болж аймшгийн кинонууд орчин цаг, энгийн хүмүүсийн ахуйг түлхүү тусгах болов. Өмнө цус сорогч, хүн-чоно зэрэг аймшигт араатан, аймаар дүр зургаар үзэгчийг айлгахыг зорьдог байсан бол эл үеэс аймшгийн кино хүний сэтгэл зүй рүү хүчтэй яргах болсон бөгөөд кино урлагт гарсан техникийн дэвшлээс шалтгаалан энэ төрлийн кинонууд улам бодитой, илүү аймшигтай болон хувьсаж байлаа. Кино урлагт сэтгэлзүйн аймшгийн төрөл жанр бүрэлдэхэд найруулагч Альфред Хичкогийн оруулсан гавьяа үлэмж их. Энэ төрөлд түүний “Солиот” (Psycho, 1960) кино сонгодог жишээнд тооцогддог.

үргэлжлэл: tegsheemoviecorner.wordpress.com