Улсын онцгой комиссын хуралдаанаас уул уурхайн бүтээгдэхүүнийг экспортлох явцад хэрэгжүүлэх журмыг баталж, тээвэрлэлт хийх аж ахуй нэгж, байгууллагын жолооч нарыг машиндаа маск, гар ариутгагчтай явахыг хүртэл нарийн тусгасан.  Гэвч журамд  заасан шаардлагыг нүүрс тээвэрлэлтийн компаниуд хангаж чадахгүй байгаа учраас одоогоор гурван компанийн 70 машин тээвэрлэлт хийж буй аж.

"Өнөөдрийн мэдээгээр нэг өдөрт нүүрс тээвэрлэсэн 40-50 машин хилээр гарч байна. Жирийн үед хилээр 400-500 автомашинаар тээвэр хийдэг байсан. Цаашдаа ч шаардлага хангасан компанийн автомашинд нүүрс тээвэрлэлт хийх эрх олгоно. Нэг машины жолооч гэхэд заасан маршрутаараа л явна. Заавал тусгай хамгаалалтын хувцас өмсөнө” гэдгийг Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын дэд дарга Г.Сугарбат хэлж байв.  Ингээд нүүрс тээврийн нөхцөл байдлын талаар “Баян зам” тээвэрчдийн холбооны удирдах зөвлөлийн дарга П.Баярхүүгээс тодруулсан юм.

-Гашуунсухайтын боомтоор нүүрсний экспорт хийхээр болсон аж ахуйн нэгжийн 160 гаруй автомашин бэлтгэлээ хангасан гэсэн ч газар дээр нь очиж шалгаж үзэхэд гурван аж ахуй нэгж шаардлага хангасан гэдгийг албаныхан хэлсэн. Одоо хэчнээн компанийн хэдэн машин хилээр нүүрс тээвэрлэж байна вэ?

-Мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас гурван компанийн 100 тээврийн хэрэгслийн жолооч нарт онцгой дэглэмийн шаардлага хангасан гэж үзээд, энэ даваа гаригаас нүүрс тээврийг эхлүүлсэн. Одоогоор “Энежри ресурс” компанийн гэрээт тээврийн компани болох “MCPL” компанийн /25 машин/ , “Энгүүн болор хуяг” компани болон “Өмнийн чүнч” компанийн  гэрээт тээвэр болох “Качнис ложистик” 39 машин,  “Тавантолгой транс” компанийн гэрээт тээвэрт  "Эко глобал ложистик" компанийн нийт 68 машин нүүрс ачсан мэдээлэл байна.

Өнөөдрөөс бас мэргэжлийн хяналтын шалгалтаар орж шаардлага хангасан гэсэн дүгнэлтээ гаргуулсан цөөн тооны тээврийн хэрэгсэл нэмэгдэж, нүүрс тээвэрлэнэ гэх мэдээлэл байна.

-Нүүрс тээвэрлэлтийн компаниудад ямар шаардлагыг тавьж байна. Бусад компаниуд ямар шалгуурыг хангаж чадахгүй байна вэ?

-Энд тээвэр эхлэхийг хүлээсэн 180 орчим компанийн 14 мянга гаруй жолооч байна. БНХАУ-ын талаас Монголын нүүрс тээврийн жолооч нарыг тусгаарлахгүй гэвэл хилээр өдөрт нь гаргах шаардлага тавьсан. Энэ нөхцлийг хангах тээвэр нь зөвхөн контейнер тээвэр болсон юм билээ. Яг энэ шалгуураар мэдээж маш олон компани хасагдаж тээвэрт орох боломжгүй болсон. Мөн хил хооронд тээвэр хийх үеийн ариутгал халдваргүйжүүлэлт хийхэд гарах зардал, жолооч нарын хамгаалах хэрэгсэл хувцас зэргийг тухайн тээврийн компани өөрөө гаргах шаардлагатай.

Цаашид бага багаар машинаа нэмэгдүүлэх замаар экспортоо нэмэгдүүлж задгай тэвш дээр нүүрс ачсан байгаа машинуудаа хилээр татна гэсэн чиглэлийг холбогдох яамдуудаас мэдэгдсэн. Ингэхдээ  аль болох үндэсний компаниудаа дэмжих хүсэлт бидэнд их ирж байна. Учир нь хорио цээр тавигдахаас өмнө БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай компанийн машин богино зайд нүүрс тээвэрлэлтэд явж, өндөр үнэлгээ авдаг байсан. Монгол компанийн жолооч нар хамгийн хол буюу 230 км уртын тээвэрт маш бага үнээр явж ирсэн. Цаашдаа энэ асуудлыг анхаарч, ажиллахыг тээвэрчид хүсч байна.

-Шинэ коронавирусийн халдвар дэгдсэнтэй холбоотойгоор хил дээр гарч чадалгүй гацсан 650 машин байгаа гэсэн. Эдгээр машинаа ямар зохицуулалттайгаар гаргахаар ажиллаж байгаа бол?

-БНХАУ-ын талаас шинэ коронавирусийн тархалттай холбоотой хилийн таталт гэнэт багасахад нүүрсээ ачсан 1000 орчим машин гацсан. Үүнээс цөөхөн тооных нь хилээр орж буулгаж амжсан. Бусад нь замаасаа буцаж машинуудаа паркалсан. Ийм байдлаар орхигдсон 650 машин Цагаан хадан дээр байгаа. Энэ машинуудаа татаж авах уу гэж жолооч нар их асууж байна. Улсын онцгой комисс болон Зам тээврийн хөгжлийн яамнаас өгч байгаа чиглэлээр бага багаар дээрх ачаатай машинуудаа татаж гаргана гэсэн. Авто тээврийн үйлчилгээний төв болон бусад байгууллагууд маш сайн судалгаатай, дараалалтайгаар эдгээр машиныг татахгүй бол жолооч нар бөөнөөрөө очих, түгжрэл үүсгэх эрсдэлтэй.

-Уртын тээвэрт явдаг жолооч нар ашиггүй тээвэр хийж байгаа учраас хөлсөө нэмэгдүүлэхээр нэгдэж байгаа гэсэн. Энэ талаар холбогдох яаманд саналаа хүргүүлсэн үү?

-Уртын гэх энэ ашиггүй болсон тээвэрт дандаа Монгол компани, Монгол тээвэрчид тунаж явсаар хохирч байгаа. Тийм болохоор бидний шаардлага хүсэлт маш тодорхой. Хятадын худалдан авагч талтай хийх нүүрс худалдах, худалдан авах гэрээнд уртын тээвэрт Зам тээврийн сайдын баталсан тээврийн жишиг тариф мөрдүүлэх талаар заалт тусгаж өгөхийг хүссэн.

Мөн энэ худалдан авагч талын компани тээвэр хоёрын дунд зуучлал нэрээр ажиллаж ханш унагааж нэг тонн тутмын  үнэлгээнээс 5-10 юанийн ашиг олдог сүлжээг зогсоох шаардлагатай. Нийт 14 мянга гаруй тээвэрчин, ар гэртэйгээ нэгдэж  гарын үсгээ цуглуулж, 80+ аяныг өрнүүлсэн. Энэ асуудлаар хариуцлага тооцохыг Ерөнхий сайдаас хүснэ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид хандана.

-Өмнөговь аймгийн Цогтцэций суманд нутгийн иргэд зам хааснаас олон тооны машин гацаанд орсон гэсэн үү?

-Тус аймгийн Цогтцэций суманд иргэдийн эсэргүүцэл гарч , эмх замбараагүй байдал бий боллоо. Зарим морь унаж, ташуур барьсан нутгийн иргэд цааш явах гэсэн нүүрс ачсан машины жолооч нарыг бүлэглэн зодсон хэрэг ч гарч байна. Нийт 150 орчим нүүрс ачсан машины жолооч нар замд түгжигдэж, хоол хүнсгүй, эрсдэлтэй байдалд орж өвчин халдвар тархалт гарах эрсдэл үүсч байна. Онцгой байдлын газар анхааралдаа авч нэн даруй арга хэмжээ авч өгөх хүсэлтийг манай холбооноос гаргалаа. Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумаас 30 км зайд нүүрс тээврийн 80 машин, 45 км зайд 70 орчим машин гацаанд орсон.

А.СҮРЭН