Урин дулаан цаг ирж, галлагааны улирал дуусч байгаа ч айл өрхүүдийг угаарын хийн хордлогод өртөхөөс цагдаа, мэргэжлийн хяналт, онцгой байдлын алба хаагчид сэрэмжлүүлж байгаа. Харин хорио цээрийн дэглэм үргэлжилж буй энэ өдрүүдэд ахуйн хүрээний архидалтаас үүдсэн гэр бүлийн хүчирхийлэл утаанаас илүүтэй анхаарахгүй өнгөрч болохгүй асуудал болжээ.

Хэдийгээр Нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайханы захирамжийн дагуу баар, караоке зэрэг цэнгээний газрууд үүдээ хааж хөл хорио тогтоосноор  гудамж талбай, олон нийтийн газарт  үйлдэгддэг гэмт хэрэг эрс буурсан гэх эерэг мэдээлэл байна. Тоон баримт сөхвөл, Цагдаагийн байгууллагаас өнгөрсөн хугацаанд давхардсан тоогоор 6000 аж ахуйн нэгж, байгууллагад хяналт тавьж, энэ оны эхний хоёр сарын байдлаар хүний халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг 1461 гарсан нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 160 буюу 9.9 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна.

Гэсэн ч цагдаагийн алба хаагчдын  хяналт шалгалтаар гарч буй зөрчлийн дийлэнх нь гар дээрээс архи, согтууруулах ундаа худалдаалах, түргэн үйлчилгээний цэгт утаат тамхи худалдан борлуулах, мөн гэр орондоо олноор цугларах зэргээр ахуйн хүрээнд архидан согтуурах зөрчил ихэссэн байна.

Сархад савнаасаа бусдыг дийлнэ гэгчээр аавыгаа хөнөөсөн, охиноо хүчирхийлсэн, эхнэрээ хутгалсан, ээжийгээ зодсон гэх зэрэг монгол хүний санаанд багтамгүй харгис хэргүүд  сүүлийн  жилүүдэд ар араасаа гарах болсон. Хэрэг хийсэн шалтгаанаа бүгд л архитай холбон тайлбарладаг. Тухайлбал, Говьсүмбэр аймагт эхнэр нөхөр архи ууж, хоорондоо маргалдсны улмаас нөхрийнхөө нүүр лүү шатахуун цацан галдаж, эрүүл мэндээр нь хохироосон тохиолдол саяхан гарчээ. Энэ мэтчилэн монголчуудын дунд ахуйн хүрээний архидалт хавтгайрсан уу гэхээс буурсан нь үгүй.

Жишээ татвал, Нийслэлийн есөн дүүргээс хамгийн олон хүн амтай Сонгинохайрхан дүүрэгт ахуйн хүрээний архидалтаас үүдсэн гэр бүлийн хүчирхийллийн шинжтэй дуудлага мэдээлэл эрс нэмэгджээ. Дүүргийн цагдаагийн нэгдүгээр хэлтэс хоногт бүртгэгдсэн дуудлага мэдээллийн 40 орчим хувийг гэр бүлийн хүчирхийллийн шинжтэй дуудлага мэдээлэл эзэлдэг байна. Ийм төрлийн дуудлага өмнөх сараас даруй 30-40 хувиар өсчээ. Хорио цээрийн дэглэм үргэлжилж буй энэ үед цагдаагийн алба хаагчдад  "Аав агсам тавиад байна, нөхөр дарамтлаад байна" гэх мэт гомдол тарсахаа больсон байна. Энэ нь   баар цэнгээний газруудыг хаасан ч архи, согтууруулах ундааны хэрэглээг хязгаарлаагүйтэй холбоотой гэнэ.

АРХИ СОГТУУРУУЛАХ УНДАА ХУДАЛДААЛАХЫГ ХОРИГЛОХ БАЙСАН

СХД-ийн цагдаагийн нэгдүгээр хэлтэсийн Урьдчилан сэргийлэх ажил хариуцсан ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн ахмад О.НЯМДОРЖ: 

–Хөл хорио тогтоосон өдрүүдэд гэмт хэргийн дуудлага мэдээлэл багассан ч ахуйн хүрээнд архидан согтуурах явдал их гарч байгаа. Иргэдийн архидан согтуурдаг баар цэнгээний газрыг нь хаачихаар өнөө хэд маань гэртээ архидаад эхэлж байна. Уг нь хөл хорио тогтоож цэнгээний газруудын үйл ажиллагааг зогсоож байгаа юм чинь архи согтууруулах ундаа худалдаалахыг хориглох байсан. Архи уугаад яваа хүмүүс халдварт өвчин тээгч байх өндөр магадлалтай. Энэ бүхнийг харгалзаж аж ахуйн нэгжүүдийн архи согтууруулах ундаагаар үйлчилэхийг хориглосон нь илүү цагаа олсон шийдвэр байх байсан болов уу.  Сая тэтгэврийн зээлийг тэглэсэн үед архидалт хавтгайрсан. Төрөөс өгч байгаа хангамжийг архинд зарцуулах тохиолдол их. Хөдөлмөрлөж хөлсөө дуслуулж олоогүй мөнгөөрөө архи л авчих гээд байдаг айл олон. Ингээд ахуйн хүрээнд хүүхдийнхээ дэргэд архи ууна. Энэ өөрөө хууль бус шүү дээ. Хүүхдийн хажууд архи уух нь 300 мянгаар торгуулна гэлээ.

Энэ мэтчилэн ахуйн хүрээнд архидан согтуурч, үл ялих зүйлээс болж хоорондоо маргалдах, гэр бүлийн таарамжгүй харилцаанаас болж гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэхдээ гартаа чулуу болон хутга мэс ашиглах нь ихэссэнийг ч цагдаагийнхан анхааруулсныг хайхрахгүй өнгөрч болохгүй. Иймд ахуйн хүрээний архидалтаас улбаатай гэмт хэрэг зөрчил гарахаас урьдчилан сэргийлэх, гэр бүлийн хүчирхийлэл гаргахгүй байх талаас тогтмол хяналт шалгалт хийж, хуваарьт эргүүлээр ажиллахыг шат шатны удирдлагуудад Хотын захирагч С.Амарсайхан цагдаагийн байгууллагынханд үүрэг болгосон билээ.

Ахуйн хүрээний архидалтаас үүдсэн хамгийн том хохирогч нь хүүхэд. Архидан согтуурсны улмаас найз нөхөд болон гэр бүлийн хүмүүс хүмүүс хоорондоо маргалдах үед хүүхэд сэтгэл санаагаараа хохирдог төдийгүй эрүүл мэнд, амь нас нь ч эрсдэлд орж байгааг анхаарах нь чухал.

Б.ЦЭЦЭГ