Ирэх оны төсвийн талаар УИХ-ын гишүүн Ц.Цогзолмаатай ярилцлаа.
-Ирэх оны төсвийн төсөл хэр бодитой болсон гэж харж байна вэ. Хэлэлцүүлгийн үед та багагүй шүүмжилж байсан?
-Монгол Улсын төсөв бол татвар төлөгчдийн мөнгө. Татвараас бүрдсэн төсвийн хөрөнгийг үр ашигтай зарцуулах төрийн гаргаж буй төсвийн бодлогыг УИХ баталж хууль болгож хэрэгжүүлдэг ийм зохицуулалттай. Төсөв бол хууль. Нэг ч үг, өгүүлбэрийн агуулгын зөрүүгүйгээр хэрэгжээд явах учиртай. Миний хувьд гишүүн болсноосоо хойш дөрөв дахь жилдээ төсөв батлах гэж байна. Үнэнийг хэлэхэд би жил бүрийн төсөвт шүүмжлэлтэй хандаж ирсэн.
-Яагаад вэ?
-Татвар төлөгчийн мөнгийг яаж үр ашигтай зарцуулах уу гэдэг тухайн жилийн нийгэм, эдийн засгийн зорилгыг тодорхойлох маш том асуудлыг төсөв дор хэлэлцдэг. Ирэх оны төсөв өмнөх жилээс ялгаа нь юу байх вэ, ахиц нь юу байх, ямар салбарт хөрөнгө оруулалт илүү хийх үү гэдгийг өмнөх оны төсвийн гүйцэтгэлтэй харьцуулж төсвийг төлөвлөх ёстой. Төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитын дүгнэлтийг зүгээр сонсоод өнгөрдөг байж болохгүй. Аудитаас гаргасан зөвлөмжүүдийг төсвийн гүйцэтгэлээр сайжруулж хянаад явах нь төрийнхөө тогтолцоог эрүүл болгох том хөшүүрэг. Харамсалтай нь бид аудитын дүгнэлтийг сонсох төдий болдог. Дараа жил нь дахиад л өмнөх жилийнхтэй адил зөрчлүүд гарсаар байгаа нь төрийн санхүү мөнгөний сахилга батыг сайжруулах механизм төдийлөн сайн ажиллахгүй байна гэсэн дүгнэж болно. Төсвийг иж бүрэн харж тухайн жилийн онцлог нь юу вэ, аль салбараа хөгжүүлэх үү гэдгээ маш тодорхой болгох хэрэгтэй. Жишээ нь аж, үйлдвэрээ дэмжих бол төсвийн хөрөнгө оруулалтын гол фокус нь 21 аймагт жижиг, дунд үйлдвэрүүд барьж байгуулах, ажлын байр нэмэгдүүлэх чиглэлд төсвийн хөрөнгө оруулалтыг зарцуулах зэргээр асуудлыг бүхэлд нь харах хэрэгтэй.
Төсөв бол нэг талаасаа татварын мөнгө, нөгөө талаасаа хязгааргүй мөрөөдлийн жагсаалтыг хязгаарлах буюу хязгаарлагдмал хөрөнгөөр хязгааргүй асуудлуудаас эрэмбэлэн шийдэх явдал. Энэ дундаас оновчтой зөв эрэмбийг гаргаж өнөөдөр нэн түрүүнд тулгамдсан асуудал нь энэ мөн үү, үгүй юу. Хэрэв тухайн асуудлыг хойшлуулбал эдийн засагт хор хөнөөл бий юу, байхгүй гэж үзвэл өөр чухал асуудал руу хөрөнгө оруулалтаа хийх ёстой. Өөрөөр хэлбэл нэг асуудлаа бүрэн дуусгасны дараа нь дараагийн асуудалд хөрөнгө оруулалтаа явуулдаг дэлхийн улс орнуудын сайн жишгээс суралцаж байгаа сайн тал бий. Тухайлбал, сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд сургууль, цэцэрлэг нэлээд хэд баригдаж хүртээмжийн асуудал үндсэндээ шийдэгдэж хүүхдүүд сугалаа сугалахгүйгээр цэцэрлэгт орох боломжийг бүрдүүлж байгаа. Тэгвэл үүний дараа боловсролын салбарын дараагийн асуудал нь юу байх уу гэхээр тэр барьсан гоё байшингуудад нь хүүхэд тоглох тоглоомгүй, суух сандал, ширээгүй байж болохгүй. Тэр чиглэлд хөрөнгө оруулалт шаардагдана гэсэн үг. Цаг үеэ мэдэрсэн, хүндээ хэрэгтэй, үр ашигтай төсөв байх төлөвлөлтүүдийг хийгээсэй гэж хүсдэг. Өнөөдрийн практикаас харахад гишүүд бүр тойрог тойргийнхоо эрх ашиг, сонгогчдоо амласан амлалтаа биелүүлэх гэдэг тэр хүрээнд төсвийн асуудалд ханддаг нь үндсэндээ төсвийн үр ашигтай байх зарчим алдагдсан гэж хэлж болно. Энэ нь эргээд хөгжлийн концепцтой холбоотой томоохон асуудлуудад хөрөнгө тавьдаг байдал нь дутмаг байна гэсэн үг.
–Гишүүд тойрог тойрогтоо хөрөнгө оруулалт ахиухан хуваарилуулах гэсэн хандлага төсөв хэлэлцэх бүрт гардаг. 2020 оны төсөвт тойргуудад ялгаварлалтай хөрөнгө оруулалт суулгасан гэж гишүүд шүүмжилж байгаа. Концессын эргэн төлөлтийг өгч байгаатай холбоотойгоор зарим аймгийн төсвийн хөрөнгө оруулалт өндөр харагдаж байгаа гэдэг тайлбарыг ч зарим гишүүн хэлж байна?
-Засгийн газарт ажиллаж байсны хувьд хэлэхэд, өмнө хийгдсэн ажлын санхүүжилт нь олгогдоогүй хүлээгдэж байгаа нь бодит үнэн. Нөгөө талдаа мөн царцсан барилгууд ч бий. Эдийн засаг өсөлттэй гарч тодорхой хэмжээний хөрөнгө мөнгөний эх үүсвэрүүд бий болж байгаа тохиолдолд царцсан барилгуудыг барьж дуусгах бодлогыг барьж байгаа нь зөв. Өмнөх Засгийн эхлүүлсэн ажил гээд орхих боломжгүй. Төрийн залгамж чанар үргэлжлэх л ёстой. Нөгөө талаас Засгийн газрын хүлээсэн үүрэг гэж харах хэрэгтэй. Гагцхүү тухайн концесс хэр хуулийн дагуу явав, журмынхаа дагуу тендер, сонгон шалгаруулалтаар ороод гүйцэтгэл, үйл ажиллагаа нь чанартай тийм концессыг шийдээд явах бололцоотой. Харин эсрэгээрээ концессоор хийх шаардлагагүй асуудалд мөнгө гаргаж хийж байгаа бол шударга бус явдал. Тойргуудын хөрөнгө оруулалтын хуваарилалттай холбоотойгоор гишүүд ч шударга шүүмжлэлүүдийг хэлж байгаа. Тойрогтоо өндөр төсөв тавиулж байгаа тэр гишүүн нь ч ичиж зовж, санаа зовдоггүй юм. Нэг талдаа шударга дүр эсгэж нөгөө талд шударга бус үйлдэл хийдэг байж болохгүй.
-Таны сонгогдсон тойрогт хэдэн төгрөг төсөвлөсөн юм бэ?
-Би хэл ам хийгээд явах сонирхолгүй. Гагцхүү зарим хүн асуудалд жаахан шударга хандчихвал болох юм л даа. Ирэх оны төсөвт миний тойрогт тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт суусан. Мэдээж гомдолтой л байна. Сүхбаатар дүүргийн зургаан хороо, Багануур дүүргийн нэг хороо гээд нийт долоон хорооныхоо нийгмийн салбарын хөрөнгө оруулалтад тэрбум төгрөгийг хуваарилахад хаана нь ч хүрэхгүй нь тодорхой. Төсвийн асуудалд миний барьж байгаа гол байр суурь бол дээр хэлсэнчлэн он дамжиж байгаа сургууль, цэцэрлэгийн өргөтгөлийн барилгын хөрөнгө санхүүг шийдвэрлэх нь чухал. Мөн газрын маргаантай асуудал их байна. Иргэдээс газрыг нь авахдаа “Та газраа чөлөөлөөд өгчих, төсөвт хөрөнгө нь суухаар мөнгийг нь өгнө” гээд иргэнээ хохироож байгаа асуудал бас байна. Төрийн ажлыг хийж байгаа нэрээр мөрөөрөө ажиллаж амьдарч байгаа жирийн иргэдээ хохироож болохгүй. Ийм асуудал ганц миний тойрог гэлтгүй Улаанбаатар хотоос сонгогдсон гишүүд бүрийн тойрогт бий. Тэгэхээр Тендерийн тухай хуулиа сайжруулах шаардлага тулгарч байна. Яамдууд цэвэр бодлогын үйл ажиллагаа руугаа орж ажиллаж чаддаггүй нь тендертэй холбоотой байдгийг би БСШУС-ын сайдаар ажиллаж байхдаа олж харсан. Боловсролын яам биш барилгын яам шиг тендерийн асуудалд дарагддаг. Цахим болж ажил нь харьцангуй хөнгөвчлөгдсөн ч гэлээ мэргэжлийн чиг үүргийн байгууллагууд нь тендерийн ажлаа хариуцдаг болох шаардлагатай. Харин захиалагч тал нь яам өөрөө байх энэ зохицуулалт руу орох нь зөв. Ингэхгүйгээр яам үндсэн бодлогын ажлаа явуулж чадахгүй. Төрийн ажлын зөв зохион байгуулалт, менежментийг сайжруулах асуудал төсвийнхөө үр ашиг, чанарыг дээшлүүлэх асуудалтай зэрэгцэж хамт явж байх ёстой.
-Төсвийг бүхэлд нь харвал ирэх оны эдийн засагт авчрах үр өгөөжийг нь хэрхэн харж байна вэ?
-Дээр хэлсэн, гишүүд тойрог тойрогтоо хөрөнгө оруулалт нэмэгдүүлэх гэдэг болохоос биш улсын нэгдсэн бодлогод чиглэгдэж чадахгүй байна л даа. Тухайлбал 2020 онд уул уурхайгаа илүү хөгжүүлэх үү эсвэл хүнс, хөдөө аж ахуйн салбартаа төвлөрөх үү гэдэг тэр үндсэн чиглэлээ гаргаад төсвөө зарцуулдаг болбол төсвийг үр өгөөжийг бүхэлд нь харж болно. Харамсалтай нь өнөөдөр асуудалд нухацтай, шинжлэх ухаанч, тооцоо судалгаатай хандах хандлага үгүйлэгдэж байна. Жишээ нь нефть боловсруулах үйлдвэр барьж байгаа нь сайн хэрэг. Эдийн засгийн өндөр үр ашигтай ийм төсөл. Гэтэл нөгөө талдаа бид өнөөдөр алдаа гаргачхаад л сууж байна.
-Ямар?
-Боловсон хүчний асуудал. Үйлдвэр ашиглалтад орсны дараа гаднын инженерүүд урьж ажиллуулах уу. Уг нь бол үйлдвэрийн бүтээн байгуулалттай зэрэгцээд инженер, боловсон хүчнээ бэлтгэх хэрэгтэй. Аливаа улс орнуудын хөгжил цогцоороо, системтэйгээр бодлоготойгоо цогц явдаг учраас гаднын улсуудын хөгжил бидний нүдэн дээр илт урагшлаад байна л даа. Бид асуудлаа хараад, сонсоод л өнгөрдөг. Дээр нь уйдамтгай, шүүмжлэгч, шинэ зүйлийг явуулах дургүй ийм буруу хандлага өнөөгийн нийгэмд давамгайлж байгаагаас зоригтой шийдвэр хаа хаанаа гаргаж чадахгүй байна. Нэг ёсондоо чөтгөрийн тойрог дотроо ямар ч хөгжил дэвшил олж харахгүй ийм байдалтай байна. Сошилд хэт хөтлөгдөж, сошилд муу хэлэгдэхгүй хүн сайн хүн мэтээр ойлгодог ийм сэтгэхгүйгээр нийгмийг удирдаж болохгүй. Эсрэгээрээ алдаа, оноо, шүүмж, магтаал хамтдаа байж урагшилна. “Сайн, муу нийлж сав дүүрдэг” гэдэг шиг. Нийгэмд дөнгөж хөл тавих гэж байгаа залуучуудаар жишээ авъя. Тэд мэргэжлээ яаж зөв сонгох уу, аль салбар 10 жилийн дараа эрэлттэй байх, ирээдүйд хүүхдээ ямар сургуульд оруулах уу, хэдэн хувийн зээлээр орон сууцанд хамрагдах уу гэх мэт энэ бүх нийгмийн ирээдүйн зураглал нь иргэндээ маш тодорхой байх ёстой. Гэтэл өнөөдөр нийгэм нь хүндээ ойлгомжгүй, улстөрчдийн савлагаатай тоглолтуудаар хязгаарлагдаж, иргэн нь юу ч төлөвлөөд нэмэргүй ийм л нөхцөлд амьдарч байна. Өнөөдөр гаргасан шийдвэр нь маргааш цуцлагддаг, өнөөдөр болохгүй гэсэн зүйл маргааш хамгийн сайн нь болчихсон ийм үнэт зүйлгүй нийгэмд залуус бухимдахаас ч өөр аргагүй юм даа. Үүнийг өөрчлөх итгэл найдвар бол одоо хийгдэж байгаа эрхзүйн шинэчлэлүүд бага багаар ч гэсэн нийгмийн хөгжлийг урагшлуулах суурь болж өгөөсэй гэж хүсч байна.
-2019 оны төсвийн алдагдал өндөр байгаа. Төсвийн алдагдлыг багасгах боломж байна уу?
-Орлогоо тооцоолж байж зарлагаа гаргах ёстой. Аль болох орлого, зарлага ойртож байж үр ашигтай төсөв болно. Өндөр зарлагатай байна гэдэг нь алдагдалтай төсөв баталж байна гэсэн үг. Энэ алдагдлын хэмжээ нэмэгдэх хэрээр эдийн засгаа татаж унагаана. Орлогыг нэмэгдүүлдэг хэд хэдэн шалгарсан аргууд бий. Хамгийн чухал зүйл бол татварын баазыг өргөтгөх асуудал. Өнөөдөр татвараа нөгөө л авдаг ААН-үүдээсээ аваад, үлдсэнийг нь зээл, тусламжаар орон зайгаа нөхөөд байж болохгүй. Бодит байдалд татвараас авах нийт орлогынхоо 80 орчим хувийг л авч байна гэдэг бол татварын зөв зохицуулалт хийж чадахгүй байна гэсэн үг. Орлого олж байгаа хүн бүхэн тэгш татвар төлөх ёстой. Цайны газар ажиллуулж иргэнээс дааж давахгүй өндөр татвар авдаг атлаа хэдэн зуун сая, тэрбумаар орлого олж байгаа ААН-үүдээс татвараа гүйцэт авч чадахгүй байна гэдэг нь шударга бус байгаагийн тод илрэл. Татварын ямар шатлалд манайд тохирох уу гэхээр бага орлоготойгоос бага татвар, өндөр орлоготойгоос нь өндөр татвар авдаг байх механизмаа сайжруулах шаардлага байгаа. Эдийн засгаа өргөжүүлэх маш том орон зайнуудыг өнөөдөр харахгүй яваад байж болохгүй. Магадгүй гарааны компаниудыг дэмжих тийм төсөв ороод ирвэл эдийн засгийг тодорхой цаг хугацааны дараа тэлэх бодлого болно.
Мэдрэмжтэй төсөв гэж ярьдаг. Тэгвэл гэвэл миний бодлоор “Hu” хамтлагийг төсвийн бодлогоор дэмжчихвэл мэдрэмжтэй төсөв болно. “Hu” хамтлагийн “Gereg” цомог Billboard-ийг тэргүүллээ шүү дээ. Гэтэл өмнө нь тэргүүлж байсан хамтлагуудын зөвхөн цомгийн борлуулалтаас тухайн улсын төсвийн орлогод нь мэдэгдэхүйц хөрөнгө оруулалтуудыг оруулж байдаг. Тэр байтугай дэлхий улс орнууд жижигхэн зүйлээ өнгөлөөд жуулчдыг татаж байна. Хүүхэлдэйн киноны баатруудаар тоглоом хийгээд орлого олж байхад бид соёлын сэргэн мандалт авчирсан хамтлагаа дэмжих ёстой. “Би энэ хамтлагт тусалсан” гээд улс төрийн популизм хийх гэж “Hu” хамтлагт наалдах бус харин үүний оронд яаж энэ хамтлагаа дэлхийн зах зээл дээр илүү сайн гаргах уу, юуг нь дэмжих үү гэдэг маш том бодлого гаргавал магадгүй уул уурхайгаас илүү орлогыг “Hu” хамтлагаас олох боломж байхыг үгүйсгэхгүй. Энэ үүд хаалгыг хамтлагийн залуус нээчхээд байна шүү дээ. Би яагаад энэ хамтлагийг ярьж байна вэ гэхээр намайг БСШУС-ын сайд байхад Б.Дашдондог надтай уулзаж, хамтлаг байгуулах төслөө танилцуулмаар байна гэхэд нь би зорьж очиж уулзаж байсан. Б.Дашдондог Нарантуул захын наах нь жижигхэн оффистоо төслөө, хамтлагийнхаа талаар танилцуулахад үнэхээр миний сэтгэл хөдөлсөн. Би сайдын мэдлийнхээ хүрээнд 30 сая төгрөгийг Соёл урлагийг дэмжих сангаас шийдэж өгч байсан. Ядаж морин хуураа худалдаж ав, СD-ийнхээ эхийг гарга гээд 30 сая төгрөгийн л тусламж үзүүлсэн. Гэтэл энэ хамтлаг өнөөдөр эдийн засгийн асар том боломжийг нээгээд өгчихлөө, одоо төр дэмжээд л өгөх хэрэгтэй.
–Төсөвт эрдэс баялгийн бүтээгдэхүүний үнийг хэт өөдрөг төсөөлсөн байсан нь магадгүй орлогын төлөвлөгөө биелэхгүйгээс тодотгол хийх шаардлага гарах юм биш биз?
-Түүхий нүүрсний хэрэглээ дэлхий дахинд буурч байгаа нь бодит үнэн.Зах зээлийн сезонтой үе гэж байна. Хэрэгцээ өндөр байгаа тэр үед нь нүүрсээ борлуулах нь манай төрийн мэдрэмжтэй шийдэл байх ёстой. Харин хэрэгцээ буурсан үед оруулах бүтээгдэхүүн юу билээ гэдгийг давхар тооцоолоход мэргэжлийн хүмүүсийн зөвлөгөө чухал. Эрдэс баялгийн үнэ дэлхийн зах зээл дээр өндөр байгаа үед эдийн засаг ашигтай, эсрэгээрээ буурвал мууддаг хараат байдал одоо ч гэсэн хэвээр.
-Монгол Улс саарал жагсаалтад орсон нь эдийн засагт ямар дохио өгөх вэ?
-Саарал жагсаалтад орсноор Монгол Улсын өмнө том сорилт бий боллоо. Саарал жагсаалтын эрсдэл бага гэж зарим хүн хэлж, улс төр хийж байх шиг байна. Гэтэл асуудалтай болоод л олон улсын байгууллага манай улсыг хяналтдаа оруулснаа дэлхий дахины өмнө зарлалаа. Үүнээс яаж богино хугацаанд гарах уу гэдэг нь бидний даалгавар. Энэ чиглэлд холбогдох албаныхан нь шуурхай ажиллах хэрэгтэй. Хор, хохирлыг нь ард түмэн бүү үүрээсэй гэж хүсч байна. Улстөрчдийн попрол сонин биш.
Зочин 2019-10-24 64.119.21.246
Хаачиж, Хамгийн шударгаа, үзэл баримтлалдаа үнэнч гишүүн шүү. Боловсролын сайд байхдаа 2018 онд сураглтын хөтөлбөрийг 10 жил тутам шинэчилж байх сайн тушаал гаргасан юм. Гэтэл одоогийн сайд жил бүр шинэчлэх юм ярих юм.
Зочин 2019-10-24 49.0.213.33
Энүүнтэй щаалцая гэвэл шоов босох байтугай бүр агшиж жижгэрээд мээмний толгой ши болтлоо жоохоон юм болно, хаа хаа хаа
Tugsugch 2019-10-24 79.104.6.2
Songuuli duhuj dee, ene said asan tsetsrheed ehellee.ASHIUS-iim tenderiig budliulj naiziinhaa companyd ugchihuud, bas naiz ni geh Tsolmon gej ulsturch ch bish emch bish erdemten bol bur dalii huniig tomilj ter surguuliig samarch duusaj baina daa. ASHIUS-iinhan arga tasraad, songuuliig huleesen humuus l baih yum. Uureg guitsetgegch guai songuulid ner devshih amidiin zorilgotoi yum gene.😭😭😭😭😭😭😭
МАН-ын хүн 2019-10-24 49.0.213.33
Өө DR. PRADHAN бисдаа минь чи зайлаачээ хар алны алчуур шоовны хөхүүр минээ
Ард 2019-10-24 202.179.24.61
Цогзолмаа авгай ургийн модоо ургуулсаар явна. Хүү, охин, нөхөр гээд л ажилгүй гаруудаа бүгдийг нь ажилтайболгож, тэд нь өндөр албантушаалд очиж авлига цуглуулж ургийн модоо усалсаар явна.
00000 2019-10-24 202.21.100.210
Илүү дутуу зүйлгүй алдаа оноо яг л хэлсэн байна даа
Зочин 2019-10-24 202.131.7.34
улс төрч, нам дагасан новшнууд холхон зайлаарай. Та нарын оролцсон юм болгон нурж унадаг шүү
Болд өвгөн 2019-10-24 66.181.161.56
Тэнэг авгай минь Ху хамтлагийн олох мөнгө бол тэдний л мөнгө, хувийн мөнгө. Бүхэл бүтэн улс ганц хамтлагт найдаж суух уу. Ёстой балай юм бодох юм.
OJ 2019-10-24 107.77.214.48
Gishyyn Tsogzolmaa iin xyvid zyv l saixan sanaa baina
Demjixiin orond yum bolgon iig l myshgix yumaa
negdelgyigeer bid xezee ch xygjixgyi
Negdej chaddag yls oron bolox yumsan daa
Зочин 2019-10-24 202.9.43.137
*The Hu
Зочин 2019-10-24 192.82.77.48
Энэ тэнэгт санаа байдаг байх нь, бас ху г ашиглаж мөнгө олох юм гэнээ
Зочин 2019-10-24 202.55.188.82
Hu г мэдээж америк продюсерууд нь яаж явахыг нь мэднэ…энэ авгай байтугай Монголчууд огт хамаагүй болсон Монголоос Дашка ах нь оролцоотой байгаа…тэгэхээр бүү санаа зов.
Зочин 2019-10-24 64.119.23.198
Энэ авгайн цаад санаа нь HU хамтлаг чадлаараа хэдэн ногоон олвол татвар,нийгмийн даатгал мэтийн зуудаг нохой явуулж байгаад хурааж аваад ѲѲРѲѲ дуулж олсон юм шиг тѳрийн нэрээр тарааж СОНГОГДОХ санаатай байгаа юм байна
Зочин 2019-10-24 64.119.23.198
Hu хамтлаг хѳгийн авгай чамд хамаагүй харин ѳѳрийнхѳѳ ХҮҮ ОХИН хоёроо улам ѳндѳр албанд тавихаа л бод.Аялал жуулчлал огт ойлгохгүй Охин нь аялал жуулчлалын дарга болсон байна
Зочин 2019-10-24 49.0.213.33
Өмхий авгай улин хуцаж, унгас алдаж, өмхий хэхэр
Зочин 2019-10-24 122.201.22.250
з**х*й авгай
Зочин 2019-10-24 79.104.6.2
Yu unen, ter unen
Зочин 2019-10-24 124.158.110.82
Зөв шүү. Hu хамтлаг Монгол эх орноо дэлхийд сурталчилж байна.
Зочин 2019-10-24 124.171.200.212
Юм болгоныг л мөнгө болгож хардаг цаг үе юм аа. Дууг нь мэдрэх нь чухал баймаар
Зочин 2019-10-24 64.119.23.96
ОНГОЛД МКВ НЬ 4000000-8000000 БАЙРНУУД МАШ ХУРДАН ЗАРАГДАЖ ДУУСЧ БАЙНА, ГЭТЭЛ ҮЙЛДВЭРЛЭЛ ГЭХЭЭР ЮМ ХӨГЖӨӨГҮЙ ЮУ Ч БАЙХГҮЙ ШАХУУ ИРГЭДИЙХ НЬ 80 ХУВЬ ӨНӨӨ МАРГААШДАА ИТГЭЛГҮЙ ЯДУУ НЭН ЯДУУ ОРОН ГЭЖУГАА, ХАМГЫН ТОМ БЭРХШЭЭЛ БОЛ АВИЛГАЛ, УГ НЬ ХАМГЫН ЗӨВ ГАРГАЛГАА БОЛ х***а ШИГ ЧИРЧ АВААЧААД БУУДЧИХДАГ Л БАЙХ ХЭРЭГТЭЙЛДЭЭ
Зочин 2019-10-24 66.181.187.244
b**s shees 2 zereg ireh much. Ter hamtlagiig uls turjuulj yahiin be. Medrel muutai avgai bna shd. Baahan hamtlag baiguulaad busadiigaa tejeey dee. Uul uurhai mal aj ahui gend heregtei yum,
Иргэн 2019-10-24 192.82.69.223
Сонгууль дөхсөний шинж дэ. Гэнэт их мэдэгч болж дэ. Олон заваан юм хутгасан өөртөө юм унагасан л харагдаад байгаа юм да энэ эрхэм гишүүн.
Зочин 2019-10-24 66.181.187.244
Yasan teneg uhaan muutai avhai ve. Uhej dald or(bi hezee ch iim yum helj bgaagui). Teneguudiig ingej ulam teneg bolgoh gemt hereg shuu
иргэн 2019-10-24 59.153.112.205
Мэдэх юмгүй байж ярих дуртай. Юм уншиж бай гишүүн гуай.
Зочин 2019-10-24 202.126.89.160
Яахав санаа нь сайхан юм.Гэхдээ шоубизнесыг улс биш хувь компани дэмжиж хамтарвал үр дүнтэй.Улс 30 төгрөг өгчөөд бүх юмандаа ашиглаад (сонгууль гм) итвэл заочим алдагдана шт.Тэгээд ч АНУ-н компани биднээс түрүүлж бүх боломжийг нь хараад түрүүлээд гэрээ хийчиж бгаа юм
Зочин 2019-10-24 45.56.183.67
Yu geed deniireed baugaa yum be. Ulsuin tosviig khamtlaguud burdulekhuu?
иргэн 2019-10-24 103.26.195.9
Энэ шаамийсан авгай сайхан бурна шүү ккк.
Зочин 2019-10-24 66.181.167.223
За би харицаж үзээгүй ямар хүн гэдгийг мэдэхгүй. Ямар ч байсан урваж шарвадаггүй нь хүндлэхэд хангалттай байна. Амжилт хүсье.
Зочин 2019-10-24 79.104.6.2
Jinhene buh talaaraa hurvunu duu, harin ch neg
Зочин 2019-10-24 103.14.38.136
ЗӨВ ярьсан байнаа. ABBA швед улсын төсвийн ямар хэсгийг оруулж байсныг сонирхоод үзээрэй. Зөв юмыг дэмжих ёстой гэдэг дээр жишээ авч ярьсан байна шүү дээ. Улсын оны төсөв тэгж зөв хийгдэж байж улс маань хөгжинө.Эс тэгвэл бидний яриад байгаа "хувалз" нар төрөөс гарсан тэрбумтан нар болоод гараад байгаа бишүү. Татвар төлөгчдөөс авч байгаа мөнгийг яаж зарах талаар бодлоо хэлж байгаа хүнийг бүү доромжил. Өөрсдөө татвар төлөгч биш учраас ихэнх санал бичигч нар дэмийрч байна даа хөөрхийс.
Зочин 2019-10-24 124.158.109.140
Ахиж сонгогдоно гэж сэрүүн зүүдэлсэн байна
d 2019-10-24 202.131.227.42
Yaasan bolovsrol dulimag, ediin zasgiin medleggui hun be? UIH gishuun genuu?!! Iim hemjeenii medlegtei, ingej setgedeg hun tor bariltsana gej baihguishdee. HU mundag, ireeduitei ni unen, demjih yostoi yu yostoi. Gehdee tosov, huviin bizness holij hutgaj yarina gej yu baidag yum bee!!! BILLBOARD-d turuuleegui, ach holbogdol bagatai 1 chart-g ni l boginohoor hugatsaand l ongolson. IIm amjiltyg odor bur hed heden uran buteelch gargadag. delhiig baildan daguulchaagui baina, tegeh ch ugui
d 2019-10-24 202.131.227.42
Ulsyn tusviin hemjeenii orlogyg 1 hamtlagaas tiim ch amarhan olchihgui, jaahan barimjaatai yarih heregtei baina hehe. Yu yarij baigaagaa oilgodog ch boloosoi ene avgai. Hamgiin tom duuchdiin jiliin orlogo heden 10n sayaar yarigdana uu gehees mainstream bish metal, hunnu ene ter ursgal niche zah zeeltei. Hunnu-gees iluu aldartai yag odoo mandaj baigaa heden 1000-n uran buteelch baina. Tgd ch tur huviin hevshil ingej holildog, bidnii tatvaryn 30 sayiig ingeed l ugchihdug biluu?! Shalguulaachee
Зочин 2019-10-24 66.181.160.102
Допинг хэрэглэж нэг наадамд түрүүлсэн бөхөд өгч байгаа хөрөнгө мөнгө 10 эрдэмтэн 10 жил эрдэм шинжилгээний ажил хийгээд олохгүй хөрөнгө болох байх. Ийм харанхуй нийгмээс HU олон гарахгүй. Уул уурхайгаас их мөнгө орж ирдэгч улс орны төлөө 00,1% зарцуулагдаж байна.
ЛООХОЙ 2019-10-24 59.153.113.66
МАН -ЫН 12 АВГАЙ ЗАЙЛААСАЙ. ЭНЭ ЯМАР СЭЖГИЙН АВГАЙ ВЭ ЯМАР Ч МЭДЛЭГ БОЛОВСРОЛГУЙ ИЙМЭРХУУ ЧАВГАНЦ НАРЫГ БОЛИОЧЭЭ
Зочин 2019-10-24 66.181.179.222
Зато как трахается
7388 2019-10-24 66.181.161.69
ene buzariig zailuulaad uguucheee!!!! umhii har usan tolgoitoi haltar har avgai, yana aa ene buzar em bas huuhed ed nartai bh daa, iim buzar yumnii ur sad gej yamar aimshigtai gamahguud bgaa bol oooo, uhjiisan buzar avgai
Зочин 2019-10-24 202.179.25.221
iim yumsaar udirduulaad yavahaar ch neg iimerhuu baih n argagui dee
Зочин 2019-10-24 124.158.107.35
юу ч мэдэхгүй малаас юм асууж байдаг сэтгүүлчийн буруу тэнэг хүмүүсийн үгийг нийгэмд цацаж огт болохгүй шүү сэтгүүлч нараа
Зочин 2019-10-24 203.91.115.37
Туй чорт, энэ Монгол орныг Улам бузартуулна, ер энэ Цогзолмаа мэтийн бузартчихсан юмнууд бузраасаа салаад хийсэн нугэлээ наминчлаад хулгай хийсэн зуйлээ улсдаа эргуулж толох хэрэгтэй, Базар вааны хум пад, туй, туй…..
Зочин 2019-10-24 103.14.38.136
Чамаас асууснаар дээр байна
Unen 2019-10-24 192.82.75.12
ENE AVGAI ZUGEER SHAL XUDLAA CHUXAL TSARAILAAD YARIDAG AM. UUR YU CH BAIXGUI SHULMAS SHINJTEI IIM XUMUUS DALD OROXGUI BOL BUX ZUIL XEVEEREE L BAIX BOLNO
Өөр шүү 2019-10-24 202.131.248.178
За өөрсдийн чадлаар явж байгаа залуусыг бүү хорлоорой, урлаг улс төр өөр шүү
Зочин 2019-10-24 203.169.49.104
Ийм юм ярьдаг хүнээр шинжлэх ухаан, боловсролын сайдаар тавина гэдэг манай засаг төр ямар чадвартай байгаа нь харагдаж байна.
Зочин 2019-10-24 66.181.187.66
Уул уурхайгаас илүү орлого олно гэнэ үү? Энэ хүн эрүүл хүн мөн үү? яаж хэлж ярьж чадаж байнаа, юуг юутай харьцуулж байгаагаа ойлгохгүй улс төрч, бодлого тодорхойлогч ?! оюуны хомсдол манай дээдчүүлийг нөмөрчээ, одоо яана?
Ф 2019-10-24 192.82.74.24
Мангар авгай
Зочин 2019-10-24 66.181.176.126
БҮГД НАЙРАМДАХ ЯПОН УЛСЫН ЛЕВЕРПУЛЬ БАГ ГЭЖ ЯРЬДАГ БОЛОВСРОЛЫН САЙДТАЙ ЦОРЫН ГАНЦ УЛС ЧИНЬ МАНАЙ МОНГОЛ УЛС !
зочин 2019-10-24 192.82.67.220
камер луу хараад талимаарч бна овоо овсгоотой юм биш үү
Зочин 2019-10-24 103.111.68.3
ЯАНХААН ЯНХААН
би 2019-10-24 192.82.64.153
ТЭНЭГ
Irgen 2019-10-24 66.181.170.162
Iimerhuu humuus neeh orovdmoor ochuuhen sanagdah yumdaa. Busdiin gaviyag oor luugee nyalzaachih geel …
Хүннү 2019-10-24 202.55.188.91
Төсвийн талаар зөв л зүй хэлж. Төсвөө оновчтой зүйлд зарах хэрэгтэй. Жалга довооо цацаад байвал юу ч болохгүй.
Зочин 2019-10-24 202.126.89.75
ХУРДХАН ЗАЙЛААСАЙ
Зочин 2019-10-24 66.181.170.73
The HU – хэдэн тэрбумаар олсон ч энэ бол тэдний л мөнгө. Уул уурхайн татвараар энэ орилоод байгаа бүх нөхдийн төсөвийг бүрдүүлсээр ирсэн. Арай дуулж олсон хэдийг нь хурааж авч улсын өмч болгох гээд байгаан биш биз дэ малнуудаа. Энэ уул уурхай гээд хараагаад байгаа иргэд, улс төрчид, босоо хэвтээ хөхийн хэдэд уул уурхайг нь хааж үзүүлэх хэрэгтэй. Оюутолгой, Эрдэнэт, Таван толгой болон бүх алтны төсөлийг зогсоо тэгээ 6 сар болгож үзүүлэх хэрэгтэй. Манайхан заавал бие дээрээ туршиж байж ойлгодог юм
Зочин 2019-10-24 202.179.25.221
yag unen. hana murguj uhaan aldaj baij oilgoh ulsdaa
Зочин 2019-10-24 174.194.201.221
Улсын тесвеер дэмжуулээд дэлхийд нэрд гардаг рок хамтлаг гэж байдаггуйм,оркоо
Зочин 2019-10-24 202.131.243.186
ШААМПАР АВГАЙ THE HU-Г ДЭМЖСЭН ГЭЖ НЭРЭЭ ХАВЧУУЛАХАА МЭДЭЖ Л БАЙНА… ЗҮГЭЭР Л ОРХИ ТЭДНИЙГ ТЭРТЭЙ ТЭРГҮЙ УЧРАА ОЛЧИХСОН. ТЭДНЭЭС ДАМ ОРЖ ИРЭХ ӨГӨӨЖ НЬ АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН САЛБАРТ БАЙЖ БОЛОХ ЮМ. ТЭРНИЙ ОРОНД ХЭДЭН МОДОН ЖОРЛОН Г.М ДЭД БҮТЭЦДЭЭ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАХ ТАЛААР ЯРИВАЛ ДЭЭР БАЙХ ШҮҮ….
Зочин 2019-10-24 103.57.93.21
Царайны сайхнаар цай сүлэхгүй гэдэг дээ, харин ухааны хүчээр улсаа удирдах ажилд гар бие оролцож яваа сэхээтнүүдийн нэг гэж боддог шүү, чигч шударга зантай шуурхай шийдвэртэй зохион байгуулагч гэж хардаг шүү, дүүргийн засаг дарга байхдаа ч тийм л байсан. Дэмжиж байна
zochin 2019-10-24 202.126.88.229
bas l bi tegsen ingesen geed l ehellee ene avgai hoer miangaad onii dunduur germand huuhed surgana geed baahan budliaan hutgaj boon heruul uruul bolj baij bilee estoi hoer nuurtei jinhene baliar huuhen
Зочин 2019-10-24 202.126.89.75
Энэтэй яриад хэрэггүй саяхан л дүүргийн засаг болох гээд чадахгүй лувсан даг бид санах ойтой шүү
Зочин 2019-10-24 103.111.68.3
ЯМАР БУЗРЫН ЦАРАЙТАЙ АВГАЙ ВЭ???
Зочин 2019-10-24 202.70.34.98
чи энэнээс ч хөгийн юм байгаа даа гах гах