Монголд бизнес эрхлэхэд хэцүү байна гэсэн үгийг бид сүүлийн үед их сонсох болсон. Ялангуяа янз бүрийн татвараас эхлээд байгууллагын шат дамжлага, хүнд суртал их байгаа талаар бизнес эрхлэгчид халаглан ярьдаг. Тэгвэл Мэргэжлийн хяналтын байгууллагын үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлаар бизнес эрхлэгчдийн санал, бодлыг сонсох зорилгоор Шадар сайд Ө.Энхтүвшин Монголын Худалдаа аж, үйлдвэрийн танхимд бизнес эрхлэгчидтэй уулзалт зохион байгууллаа. Энэ уулзалтыг бид сурвалжлан хүргэж байна.

Нээлттэй уулзалтад нийтдээ 200-аад бизнес эрхлэгч иржээ. Уулзалтын эхэнд Шадар сайд Ө.Энхтүвшин хэлсэн үгэндээ “Мэргэжлийн хяналтын байгууллага бизнес эрхлэгчидтэй хамгийн ойрхон ажиллаж байж үр дүнд хүрнэ гэж бид үзэж байгаа. Тиймээс энэ байгууллага хийж буй ажлынхаа талаарх мэдээллийг бизнес эрхлэгч болоод иргэдэд сар бүр өгөх шаардлагатай. Мэргэжлийн хяналтын байгууллага бүх асуудлыг өөр дээр төвлөрүүлэх бус анхан шат руу чиг үүргийг шилжүүлэх бодлогыг бид барьж байна. Экспорт, импорттой холбоотой зөвшөөрлийн асуудлыг Мэргэжлийн хяналтын газар төв дээрээ шийднэ гэдэг буруу. Тухайлбал, Ховд, Баян-Өлгий аймгийн нутгаар цааш мах экспортлоход заавал Улаанбаатар хотод шийдэх бус тухайн орон нутгийн үндсэн нэгж дээр шийддэг байх нь зүйтэй юм. Ийм чиг үүргийг бид Засгийн газрын тогтоолд тусгана гэж итгэж байна” гэсэн юм.

Уулзалтын үеэр “Медика Монголиа” ХХК-ийн захирал Л.Сарангэрэл ярихдаа ”Манай компани яаралтай тусламжийн үйлчилгээ явуулаад 17 жил болж байна. Ер нь Монгол улсад бизнес эрхлэхэд их хэцүү байна. Үүнийг бүх бизнес эрхлэгчид мэдэрч байгаа байх. Манай компаний хувьд яаралтай тусламж үйлчилгээ үзүүлэхэд шаардлагатай эм тариа, вакциныг Англи улсаас импортлодог. Олон улсын чанарын баталгаатай, 200 гаруй эрдэмтэнтэй СOС интернейшнл гээд хангамжийн байгууллагаас бид төвлөрсөн бүтээгдэхүүнээ нийлүүлдэг. Гэтэл Мэргэжлийн хяналтын зүгээс бүртгэлгүй эм, тариа гээд оруулахгүй байна. Одоо хүртэл гааль дээр оруулж чадахгүй, гацааад байж байгаа. Уг нь дүрэм зөрчсөн зүйл байхгүй. Монгол улс олон улсын стандартын дагуу баримтлах дүрмийг мөрдөж ирсэн. Энэ үүднээс Эрүүл мэндийн яамандаа асуудлаа тавиад тушаал гаргуулж, зөвшөөрлөө авдаг. Бүртгэх асуудлыг мөн салбар хариуцдаг. Гэтэл замаас нь Мэргэжлийн хяналтын байгууллага бүртгүүлээгүй гэсэн асуудал тавьдаг. Мэргэжлийн хяналт салбарын яамны ажил руу давхар ороод байх юм. Үүнийг анхааралдаа авч, шийдээсэй гэж хүсч байна” гэв.

Уулзалтын дундуур бид техникийн худалдаа, үйлчилгээ эрхэлдэг “Сэкуд” ХХК-ийн захирал Г.Отгонбаяртай цөөн хором ярилцлаа.

-Танай компаний үйл ажиллагаа явуулаад хэр удаж байна, бизнес эрхлэхэд ямар хүндрэл учирч байна вэ?

-Манай компани байгуулагдаад 20-иод жил болж байна. Энэ уулзалтад ирсэн зорилго бол Засгийн газар солигдох бүр аливаа төрийн байгууллагын үйл ажиллагаа тогтворгүй болдог байдлыг илэрхийлж хэлэхээр ирсэн юм. Ялангуяа энэ асуудал Мэргэжлийн хяналтын байгууллагын үйл ажиллагаа дээр илүү мэдрэгдэж байна. Энэ байдал миний бизнест нөлөөлж байна.

-Яаж нөлөөлж байгаа юм бэ, илүү тодорхой ярихгүй юу?

-2015 онд Нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл байхад агаар, хөрсний бохирдлыг бууруулах үүднээс бүх техникийн захуудыг хотоос гадагшаа нүүлгэх шийдвэр гаргасан. Би өөрөө техникийн худалдаа эрхэлдэг хүний хувьд Олон улсын жишгээр харж байхад энэ бол маш зөв шийдвэр байсан. Тэгээд Авто худалдааны төв гээд 130 га газрыг дуудлага худалдаа зарласан. Хотыг тэлэх зорилго нь зөв байсан учир бид оролцож, хоёр газрыг 700 саяар авсан юм. Гэтэл төр засаг солигдож, Ардын нам гараад энэ асуудлыг дарчихлаа. Юун нөгөө техникийн зах нүүлгэх, агаар хөрсний бохирдлыг бууруулах. Зүгээр л өмнө байсан Засгийн ажил бидэнд хамаагүй гээд хаячихлаа. Нөгөөтэйгүүр, энэ асуудалд Шадар сайд Ө.Энхтүвшин ашиг сонирхлын зөрчилтэй гэж би харж байна.

-Та яагаад ингэж бодож байна вэ?

-Ө.Энхтүвшин даргын эхнэр Өгөөмөр захын эзэн гэж сонссон. Энэ бол шууд ашиг сонирхлын зөрчил. Ө.Энхтүвшин яагаад шадар сайд болсон бэ гэдэг нь тодорхой.  Нийслэлийн 1.300.000 хүний амьдралаар тоглож байна шүү дээ. Өгөөмөр зах агаар, хөрсний бохирдолд хамгийн их нөлөөлж байгаа. Энэ талаар таван жилийн өмнө ярьж байсан. Нам солигдоод таван жилийн дараа Өгөөмөр зах бохирдолгүй, сайхан болчихсон гэвэл худлаа. Харин ч ихэдсэн байгаа. Мэргэжлийн хяналтын байгууллага шийдвэр гаргачихаад, дарга нь солигдохоор дагаад шийдвэр нь солигдох юм бол энэ байгууллага байгаад ямар ч хэрэггүй. Даргын үзэмжээр ажиллана гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Ингэж улстөржиж болохгүй.

Уулзалтад ирсэн бизнес эрхлэгчид ээлж дараалан босож, санал хүсэлтээ илэрхийлж байв. Тэдний нэг бол “Монголын Махны холбоо”-ны гүйцэтгэх захирал Б.Очирбат. Тэрбээр “Мах бол богино хугацаанд, амархан мууддаг хүнс. Тиймээс махны экспорт эмзэг бизнес. Гэтэл төрийн шат дамжлага дэндүү их байна. Нэг гарын үсэг зуруулах гэж нэлээн хэдэн өдөр болж байна. Мөн Мал эмнэлгийн Ерөнхий газар, Мэргэжлийн хяналтын байгууллага хоёрын зарим ажил давхцаж байна. Тухайлбал, маханд өгдөг гэрчилгээний асуудал. Энэ гэрчилгээг авахын тулд нааш, цааш нь хоёр газар руу гүйж байна. Энэ асуудлуудыг холбогдох газрууд анхааралтай авах хэрэгтэй байна. Үүнээс гадна Шадар сайдтай уулзаж байгаагийн хувьд хэлэх нэг зүйл байна. Өнгөрсөн зургаадугаар сард дулааны аргаар боловсруулсан махны экспортыг гэнэт зогсоосон. Үүнээс болоод 11 компанийн 3000 тонн мах гацаанд орчихоод байна. Гадаад улстай гэрээтэй компаниуд махаа гаргаж чадахгүй, хохирч байна. Хамгийн гол нь Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх ахалдаг “Хүнсний аюулгүй байдлын зөвлөл”-ийн хурлын шийдвэрийг хүлээгээд байгаа гэсэн. Нэгэнт чанаад бэлдчихсэн махыг холбогдох байгууллагууд шалтгалт хийгээд гаргах талаас нь анхаарал тавихыг хүсч байна” гэсэн юм.

Уулзалтын төгсгөлд Шадар сайд Ө.Энхтүвшин бизнес эрхлэгчдийн санал, хүсэлтийг холбогдох газар нь уламжлахаа мэдэгдлээ. Төрийн байгууллага бизнес эрхлэгчдээ дэмжих ёстой болохоос янз бүрээр дарамтлах ёсгүй. Хоорондын харилцаа холбоо ойр байвал улс орон хөгжинө гэдгийг ч мөн тэр онцоллоо.