Хөгжлийн төлөөх улс орнуу­дын уралдаанд бид хэдэд явна вэ. Дэлхийн улсуудыг хөгжих боломж, өрсөлдөх чадвараар нь сойход Монгол Улс сүүл муш­гигчдын тоонд зоолттой багтдаг нь уламжлал болжээ. Энэ долоо хоногийн эхээр Дэлхийн эдийн засгийн форумаас (WEF) танилцуулсан өрсөлдөх чадварын үзүүлэлтээр Монгол Улс 141 орноос 102-т жагслаа. Тэгвэл Швейцарт төвтэй Олон улсын хөгжлийн менежментийн институтийн (IMD) гаргадаг өрсөл­дөх чадварын индексээр бид 63 орноос 62 дугаарт бичигдсэн байх юм.

Ийнхүү олон улсын хоёр ч бай­гууллага хэд хэдэн үзүүлэлтээр Монголыг хэмжихэд бид дэлхийн улс орнуудын сунгаанд хойгуур давхиж буй нь маргаангүй боллоо. Монгол Улс олон жилийн турш хөгжиж, дэвжинэ хэмээн том мөрөөдөн суугаа ч бидний бодит боломж доогуур, дотоод хүчин чадал хойгуур хэвээр байна.

Гэвч бид үнэнтэй үл эвлэрэн хүчирхэг өрсөлдөх чадвартай орон мэт аашилж, таахалзах нь Монгол Улсаас, ялангуяа, төрийн бодлого тодорхойлогчдоос үе үе цухалзах нь цөөнгүй.
Хэдийгээр Дэлхийн эдийн засгийн форум болон Олон улсын хөгжлийн менежментийн институт өрсөлдөх чадварыг өөр өөрийн өнцөг, тус бүрийн хэмжүүрээр хэмждэг. Гэвч хоёр байгууллагын хос дүгнэлт Монгол Улс дэлхийн өрсөлдөөний тавцанд хойгуур бичигдэж буйг батална. Тухайлбал, Швейцарт төвтэй Олон улсын хөгжлийн менежментийн институтийн судалгаагаар Монгол Улс сүүлээсээ хоёрдугаарт буюу олон улсад хямралын харанга дэгдээж буй Венесуэл улсын өмнө бичигдлээ.

Харин Дэлхийн эдийн засгийн форумын үзүүлэлтээр Монгол Улс иргэний дайнд үрэгдэж, ядуурал, өлсгөлөнд нэрвэгдсэн Конго, Йемен, Чадын өмнө орж, Африкийн Намиби, Руанда, Кени улсын араас жагссан байх юм. Мөн сүүлийн жилүүдэд Монгол Улс өрсөлдөх чадвараа ахиулах бус харин ч улам ухарч буй урамгүй үр дүн ажиглагдлаа. 2019 оны байдлаар WEF-ийн үзүүлэлтээр өмнөх оноос гурван байр ухарч, оноогоо 0.1 нэгжээр бууруулсан нь улаан дохио асаасан үзүүлэлт.

Дээрх хоёр байгууллагын дүгнэлтийг нэгтгэвэл нийтлэг хэд хэдэн шинж илэрч байна. Нэгдүгээрт, түүхий эдийн үнийн хэлбэлзлээр унаж, өсдөг томоогүй эдийн засаг Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийг чөдөрлөж буй нэг хүчин зүйл болохыг судалгааны байгууллагууд онцолсон байна.

Хоёрдугаарт, монгол хүн дотоод нөөц боломжоор дэлхий дахинд гологдохгүй ч түүнийг хөгжүүлэх, урамшуулах суурь тогтолцоо сул байгааг дурджээ. Тиймээс хүний нөөцийн мэдлэг, ур чадварыг ахиулах нь өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэх нэг түлхүүр хэмээн тэд тодорхойлсон байна.

Гуравдугаарт, засаглалын сул чадавх нь Монгол Улсын ерөнхий үзүүлэлтэд тээг болж буй хамгийн гол хүчин зүйлээр нэрлэгджээ. Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн тогтолцоо, бүтэц, удирдлага, засаглалын чадвар сул. Гэтэл энэ нь улс орны өрсөлдөх чадварын суурь хөрс болдог байна. Хөгжлийн амин сүнс болсон засаглалын чадвар сул бол хувь хүн хэчнээн өрсөлдөх чадвартай байлаа ч урамшуулах хөрс, үнэлэмж бүрддэггүй. Цаашлаад хууль эрхзүйн орчны шинэчлэл, бизнесийн орчин зэрэг нь аливаа улсын хөгжлийн салаа мөчирт саад болдог байна.

Хүний хөгжил, засаглалын тогтолцоо, бодлогын хэрэгжилт зэрэг нь Монгол Улсын өрсөлдөх чадварыг “өрсөлдөх чадваргүй” болгоход нөлөөлж буй гол хүчин зүйл болжээ.
Тэгвэл бусад улс өрсөлдөх чадвараа хэрхэн ахиулж буйг харцгаая. Бидэнтэй орлогын түвшин ойролцоо Уругвай, Зимбабве улс ногоон эдийн засгийг эрчтэй дэмжсэнээр ирээдүйг чиглэсэн хөгжлийн боломжоо ахиулж байна. Түүнчлэн Хятад, Энэтхэг, Бразил зэрэг орон өсөн дэвжиж буй эдийн засгийн эрчээ хадгалахын тулд хүний нөөцийн авьяас, ур чадвар, хөдөлмөрийн зах зээлээ дээшлүүлэхэд голлон анхаарч буй аж.

Эх сурвалж: "ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ" СОНИН