Нийслэл хотод тулгамдаж буй хамгийн том асуудал нь орчны бохирдол. Сүүлийн жилүүдэд агаарын бохирдолтой зэрэгцээд Улаанбаатар хотын хөрсний бохирдлын асуудал хөндөгдөх болсон. Тэгвэл хотын удирдлага хөрсний бохирдлыг бууруулах чиглэлээр төсөл хэрэгжүүлэх нь. Нийслэлийн ИТХ-ын төлөөлөгч Т.Батцогттой энэ талаар ярилцлаа.

-Нийслэлийн ИТХ-ын чуулганаар Та хөрсний бохирдлын талаар олонтаа ярьж, тодорхой санаачилга гаргасан. Энэ талаар ярилцлагаа эхэлье?

-Улаанбаатар хотын Хөрсний бохирдлын хэмжээ жил ирэх бүр нэмэгдэж байгаа нь эрдэмтэд, мэргэжлийн байгууллагуудын судалгаанаас харагдана. Үүнтэй холбоотой 2017 онд нийслэлийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 66 дугаар тогтоол баталж, жил бүрийн дөрөвдүгээр сарын 27-ны өдрийг “Нийслэлийн хөрс хамгаалах өдөр” болгон зарласан байдаг. Миний хувьд нийслэлийн ИТХ-ын төлөөлөгчөөр сонгогдсоноосоо хойш уг асуудалд анхаарал хандуулж, мэргэжлийн байгууллага, эрдэмтэд судлаачидтай хамтран Улаанбаатар хотын хөрсний бохирдлыг бууруулах, хөрс хамгаалах чиглэлээр үе шаттай ажлуудыг санаачлан ажиллаж байна. Энэ жилийн хувьд Улаанбаатар хотын “Хөрсний бохирдлыг бууруулах, хамгаалах” зорилго бүхий нэгдсэн нэг бодлогын баримт бичигтэй болгохыг зорьж байна, Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд уг асуудлыг хөндөн ажиллаж байхад хотод нэгдсэн бодлого, асуудал хариуцсан нэгж байхгүйгээс ажил урагшгүй, тодорхойгүй байдаг нь ажиглагдсан юм. Тиймээс нийслэлийн хэмжээнд Хөрсний бохирдлын асуудал хариуцсан цомхон, мэргэжлийн баг, нэгж бий болгох асуудлаар хотын удирдлагуудад удаа дараа хандсан. Гэвч одоогоор шийдэгдээгүй байна.

-Ер нь нийслэлийн хөрс гэлтгүй агаар, орчны бохирдол гамшгийн хэмжээнд хүрсэн тухай ҮАБЗ-өөс зарласан. Тэгэхээр энэ мэт гамшгийн хэмжээнд хүрсэн агаар болоод хөрсний бохирдлыг бууруулахад нийслэл жилд хэдэн төгрөг төсөвлөдөг юм бол?

-Нийслэлийн хөрсний бохирдлыг бууруулах чиглэлээр хийх ажлын төсөв гэж огт баталж байгаагүй. Харин 2019 оны төсөвт анх удаа 150 сая орчим төгрөг суулгасан. Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд санаачилсан, ярьсан ажлын үр дүн гарч байна гэж харж байгаа. Энэ төсвийг бид аль болох үр дүнтэй зарцуулахаар нийслэлийн ИТХ, ЗДТГ-аас хамтарсан ажлын хэсэг байгуулж, зургаан чиглэлийн ажил хийхээр төлөвлөөд байна. Дээр би дурдсан, хотод хөрс хамгааллын чиглэлээр баримтлах нэгдсэн бодлого, баримт бичиг байдаггүй гэж. Тиймээс бид энэ удаа нэгдсэн бодлого, хөтөлбөрийн боловсруулж батлуулахаар зорьж байна. Ингэхдээ хэдхэн мэргэжилтэн, судлаачид оролцсон нэг талын үзэл баримтлалтай ажил хийх бус, салбарын эрдэмтэн, судлаачдын саналыг тусгахаар “Шийдэлд хамтдаа” уриан дор “Хөрсний бохирдлыг бууруулах шийдэл” төсөл, бүтээлийн уралдаан болон иргэд, олон нийтэд орчны хөрсний бохирдлоо бууруулах, хөрсөө хамгаалах хандлагыг бий болгох зорилгоор “Хөрс ба Амьдрал” гэрэл зургийн уралдаан зарласан. Мөн нийслэлийн БОГ буюу мэргэжлийн чиг үүргийн байгууллагын зүгээс Хан-Уул дүүргийн арьс, ширний үйлдвэрийн орчмын бохирдлыг бууруулах зорилгоор ургамал тарьж хөрсний бохирдлыг бууруулах аргыг туршиж байна.

-Эдгээр уралдаануудаас ямар үр дүн хүлээж байгаа вэ?

-Мэдээж аливаа санаачилсан ажлуудаа гүйцэтгэл өндөртэй, бодит үр дүн гаргахыг зорьдог. Эдгээр уралдаан, туршилтын ажлуудаас нэгд, хот “Хөрс хамгаалах” нэгдсэн бодлого, эрх зүйн баримт бичигтэй болох, хоёрт, үйлдвэржилтээс үүдэлтэй хөрсний бохирдлыг бууруулах арга, технологитой болох, гуравт, иргэн бүр орчны хөрсөө хамгаалах хандлага, мэдлэгтэй болох гэсэн үндсэн бодит үр дүнгүүдийг хүлээж байна.–

Хөрсийг хамгийн ихээр бохирдуулагч нь нүхэн жорлон гэдэг. Энэ талаар судалгаа байдаг уу?

-Улаанбаатар хотын хөрс хоёр хэлбэрээр бохирдсон байдаг. Эхнийх нь нянгийн бохирдол. Нүхэн жорлон болон хог хаягдлаас үүдэлтэй гэсэн үг. Дараах нт металлын бохирдол. Автомашины засвар, үйлчилгээнээс үүдэлтэй. Эдгээр бохирдлыг бууруулахад чиглэсэн салангид хууль, журмууд бий. Тухайлбал, “Нүхэн жорлонгийн стандарт”-ыг 2015 онд баталж, 2017 онд Хог хаягдлын тухай хууль шинэчлэгдэн найруулаад аюултай хог хаягдлын ангилал, бүртгэл зэрэг асуудлыг хуульд тодорхой тусгаж өгсөн. Гэвч өнөөдрийг хүртэл энэ хуулийн хэрэгжилт хангалтгүй байна. Иймээс нэгдсэн нэг бодлого, бодлого хэрэгжүүлэх эзэн хэрэгтэй байгаа.

-Цаашид хөрсний бохирдлыг бууруулах чиглэлээр ямар ажил хийхээс төлөвлөсөн бэ?

-Бохирдлыг бууруулахад бүх нийтийг хамруулан, хамтарч ажиллахыг зорьж байна. Хамгийн түрүүнд нийслэлийн иргэдийг хөрсний бохирдлын талаар маш сайн ойлголттой мэдээлэлтэй, хэрхэн эрүүл хөрсөө хадгалах, хамгаалах тухай мэдлэгтэй болох хэрэгтэй.  Хүйтний улирал эхлэх үед хүн бүр эрүүл мэндээ хамгаалж маск зүүдэг шүү дээ. Үүнтэй адил хөрсний нянгийн бохирдол ундны усны эх үүсвэр болохоос өмнө бид нийтээрээ стандартын нүхэн жорлонтой болох хэрэгтэй бөгөөд нөгөө талаас төр, төрийн байгууллагууд нэгдсэн нэг бодлоготой болох шаардлага бий болж байна. Өнгөрсөн хугацаанд хэлж, ярьж, хийж байгаа ажлууд энэ бүгдийн дөнгөж эхлэл гэж хэлж болно. Мөн дээр хэлсэнчлэн хууль эрх зүйн биелэлт маш хангалтгүй байгаа учир энэ чиглэлээр мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтарч ажиллах санаачилгыг дэвшүүлэн ажиллахаар төлөвлөөд байна.

Эх сурвалж: Нийслэлийн ИТХ-ын ХМОНХТ