УИХ 2017 онд Эрүүгийн хуулийг шинэчлэн батлахдаа хар тамхи, мансууруулах төрлийн бодисыг хууль бусаар нэвтрүүлсэн этгээдэд оноох ялыг хөнгөрүүлсэн нь цагаан тахлаар ашиг хонжоо хайгчдын толгойг илж, золиос нь болсон хүний тоог ихэсгэв үү гэмээр статистик мэдээ хөврөх боллоо.

Цагдаагийн ерөнхий газрын Хар тамхитай тэмцэх газраас гаргасан мэдээгээр, өнгөрсөн жил энэ төрлийн 199 хэрэгт 412 хүн холбогдон шалгагджээ. Тэдний 337 нь эрэгтэй, 75 нь эмэгтэй юм байна. Насны байдлаар авч үзвэл 82,5 хувь нь 18-35 насны залуучууд юм. Ихэнх тохиолдол нь тэд хохирогчид. Бусдын нөлөөнд автаж, хэрэглэж үзээд, алсдаа донтогч болсон тохиолдлууд бишгүй.

Хил гааль нь технологио шинэчлэн дээрх төрлийн бодисыг юунд ч нуусан илрүүлэх боломжтой болсон ч хар тамхи тээвэрлэгчид, борлуулагчид ямар арга ашиглан нэвтрүүлдэг юм, уг бодисыг оруулаад ирснийх нь дараа хэрэглэж байгаад үйлдэл дээрээ баригдсан, борлуулахыг завдаад гардуулсан хэргүүд шилээ даран гарч байна.

Тэр бүү хэл гадаадын хууль хүчний байгууллагатай хамтран ажилласнаар удаа дараа хууль зөрчин хилээр мансууруулах төрлийн бодис оруулж ирдэг байсан гэх этгээдийг  баривчилсан ч өнөөх нь батлан даалтад гарсан тохиолдол ч гарчээ.  Тодруулбал,  Цагдаагийн ерөнхий газрын Эрүүгийн цагдаагийн алба энэ сарын эхээр БНХАУ-ын тусгай албадтай хамтарснаар их хэмжээний хар тамхи, мансууруулах бодис хилээр оруулж ирсэн гэх үндэслэлээр Монгол Улсын иргэн Э.Энхбат нарын гурван иргэнийг баривчлан саатуулсан ч шалгагдаж байгаад батлан даалтад гарчээ.

Баривчилгааг явуулахын өмнө Хар тамхитай тэмцэх газрынхан БНХАУ-аас Монгол Улс руу удаа дараа хар тамхи, мансууруулах төрлийн бодис хууль бусаар нэвтрүүлсэн бүлэг этгээдүүдийн судалгааг хийж, хоёр жилийн турш тандалт судалгааг явуулж, түүнд үндэслэн Э.Энхбат нарыг саатуулсан байдаг.

Үүнээс гадна тээвэрлэхээс бусад тохиолдолд оногдуулдаг ялын зүйчлэлүүд ч УИХ-аас 2017 онд баталсан Эрүүгийн хуулийн хүрээнд зөөлрөөд буй. Тодруулбал, Эрүүгийн шинэ хуулийн 20.7.2-т “Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис, тэдгээрийн түүхий эдийг худалдаалах зорилгоор хууль бусаар олж авсан, бэлтгэсэн, боловсруулсан, хадгалсан, тээвэрлэсэн, илгээсэн, худалдсан бол 2-8 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

20.7.3-т “Энэ гэмт хэргийг байнга тогтвортой, зохион байгуулалттай гэмт бүлэг үйлдсэн бол 5-12 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ” гэж заасан.

Харин УИХ-аас баталсан байсан 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 192.2-т “Мансууруулах буюу сэтгэцэд нөлөөлөх эм, бэлдмэл, бодисыг борлуулах зорилгоор хууль бусаар бэлтгэсэн, олж авсан, хадгалсан, тээвэрлэсэн, илгээсэн, борлуулсан бол 5-аас дээш 8 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

192.3-т “Энэ хуулийн 192.2-т заасан хэргийг онц их хэмжээгээр, насанд хүрээгүй хүн оролцуулж, онц аюултай гэмт хэрэгтэн, давтан, урьдчилан үгсэж тохиролцсон буюу зохион байгуулалттай бүлэг, гэмт бүлэглэл үйлдсэн бол 10-15 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ” гэж заасан байжээ.

Нэг үгээр хэлбэл, 5-8 жилийн ял оноодог байсныг 2-8 жил, 10-15 жилийн ял оноодог байсныг 5-12 жил болгон хөнгөрүүлсэн байгаа нь эндээс харагдана.

Хууль хяналтын байгууллагынхан нь энэ төрлийн гэмт хэрэгт холбогдсоноос уу, эсвэл улстөрчдийн хүүхэд хүртэл холбогдсон нь хэргийн зүйлчлэлийг зөөлрүүлэх шалтгаан болсон уу, бүү мэд.

Гэтэл хоёр хөрш болох Хятад, Орост хар тамхитай холбоотой хэрэгт оногдуулах ял чанга хэвээр байна. Тухайлбал, Хятад улсад 50 граммаас дээш хар тамхи тээвэрлэсэн бол цаазаар авах хүртэл ял ногдуулдаг бол ОХУ 20 жил хорих ял оногдуулдаг. Харин Монголд энэ тохиолдолд дээд тал нь 8 жилийн ял сонсоно. Ялын бодлого сул байдаг нь үндэстэн дамнуулан хар тамхи, мансууруулах төрлийн бодис зарж борлуулан ашиг олдог гэмт бүлэглэлийнхэнд  “олз” болдог байхыг ч үгүйсгэхгүй. Өнөөдөр энэ хэрэгт хилийн чанадад дипломат нь, хилийн дотор шүүх, прокурор, ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагч, жирэмсэн эмэгтэй гээд холбогдохгүй хүнгүй болж, цар хүрээ нь тэлж байна.

Зарим хуульчид ч энэ талаар байр сууриа илэрхийлэх болсон бөгөөд ялын бодлогыг чангаруулахгүй л бол цагаан тахалтай тэмцэх ажилд ахиц гарахгүй гэдгийг ч онцолж байна.

Засгийн газар Эрүүгийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахаа мэдэгдсэн. Энэ хүрээнд хар тамхи, мансууруулах төрлийн бодистой холбоотой хууль бус хэрэгт хамаарах заалтуудаа чангаруулахад анхаарахгүй бол цаг алдах тусам Монголын удмын санд аюул нүүрлэж эхэллээ.

Г.ХОРОЛ